Kinderziektes: oorzaken en gevolgen

De meeste mensen kennen ze wel, de zes kinderziektes: mazelen, rode hond, waterpokken, bof, de vijfde en de zesde ziekte. Wat houden elk van deze virussen in en wat is het verschil met de bacterie, roodvonk? Hier een overzicht van de zes kinderziektes: mazelen, rode hond, waterpokken, de bof, de vijfde ziekte en de zesde ziekte.

Kinderziektes

Wanneer men spreekt van een kinderziekte, gaat dit over een virus die erg besmettelijk is en daarom al op jonge leeftijd voorkomt. Het zijn niet al te erge ziektes en meestal krijgt iedereen de ziekte maar één keer. Na het krijgen van de ziekte ben je er immuun voor.

Er zijn zes bekende kinderziektes, waarbij kinderen voor drie ervan worden ingeënt. De inenting vindt plaats bij 14 maanden en nogmaals bij 9 jaar. Dit is de BMR-prik, voor de bof, de mazelen en rodehond.

Zes kinderziektes

• Mazelen
• Rodehond
• Waterpokken
• Bof
• Vijfde ziekte
• Zesde ziekte

De BMR-prik is verplicht omdat er grotere gevolgen en risico's aan de drie kinderziekten zitten. De bof kan leiden tot onvruchtbaarheid bij mannen en wordt soms gecompliceerd door hersenvliesontsteking. Mazelen kan fataal zijn en kan leiden tot de dodelijke, gelukkig erg zeldzame, hersenziekte, SSPE (subacute scleroserende panencefalitis). Rode hond kan afwijkingen veroorzaken aan ongeboren kinderen als de moeder de ziekte in het begin van haar zwangerschap doormaakt.

Roodvonk, een bacterie

Een andere kinderziekte is roodvonk, maar dit is een bacterie en geen virus. Een bacterie verschil van een virus omdat het wel honderd keer zo groot is, maar ook omdat het een levend organisme is en zichzelf kan voortplanten. Een virus is in principe dood, maar komt tot leven wanneer het in aanraking komt met levende cellen. Ook bacteriën kunnen dus een virus hebben, net zoals mensen, planten en dieren.

De zes (virale) kinderziektes

Mazelen

Mazelen, ofwel morbili, is een luchtwegvirus en wordt dus verspreid via de lucht. Besmetting vindt plaats door middel van niezen en hoesten. Het is dan ook een ziekte die zich snel verspreid en zeer besmettelijk is. Incubatietijd (tijd tussen besmetting en eerste symptomen) is 8 tot 14 dagen.

Mazelen heeft in de eerste instantie veel weg van verkoudheid of een erge groep. Er treedt koorts op, degene zal ontstoken ogen hebben, een loopneus en veel hoesten. De ziekte wordt vooral gekenmerkt door rode vlekjes met witte stip op de binnenkant van de wangen. Dit worden ook wel de Koplik-vlekken genoemd. Daarna volgt dan een hoge koorts en paarsrode vlekjes (in het gezicht, achter de oren, in de hals, in deze volgorde) die licht jeuken. De uitslag kan daarna veel lagere trekken, richting armen en benen. De vlekken worden daarna een egale kleur rood. Besmettelijkheid is ongeveer 1 tot 5 dagen na het ontstaan van de uitslag.

De ziekte duurt ongeveer een week.

Rodehond

Rode hond, ofwel rubella, vertoont opgezette lymfeknopen achter oren en huiduitslag met rode vlekken. De uitslag begint vaak in het gezicht en trekt dan steeds lager, via de hals, romp naar de armen en benen. Ook deze ziekte gaat gepaard met koorts. Incubatietijd is 14 tot 21 dagen.

Rodehond is in principe een erg onschuldige (een van de meest onschuldige kinderziektes) ziekte. Bij de ziekte kunnen ook oogbindvliesontsteking en gewrichtsklachten voorkomen, maar meestal gaat de ziekte snel over en ben je niet zo erg ziek. Sinds 1974 worden meisjes op hun elfde tegen rodehond ingeënt (tegen die hierboven al genoemde aangeboren afwijkingen).

Waterpokken

Waterpokken, ofwel varicella, ontstaat door hoesten of lichamelijk contact. De ziekte begint met koorts en symptomen die op verkoudheid lijken. Vervolgens verschijnen kleine rode vlekjes over het gehele lichaam. Dit zijn blaasjes gevuld met vocht en komen vooral in de nek voor (in het begin). De incubatietijd is 14 tot 21 dagen.

Bij waterpokken moet je erop letten dat de blaasjes niet worden opengekrabd omdat dit kan leiden tot infecties en uiteindelijk littekens. Het is een optie om daarom menthol-talkpoeder op de blaasjes te strooien, maar niet op open wondjes. Verkoelende crèmes kunnen ook goed werken tegen jeuk en irritatie. Het aantal pokken kan verschillen per persoon, en daarom is er vaak twijfel of er sprake is van waterpokken.

De ziekte duurt ongeveer een week.

Bof

De pof, ofwel parotitis, heeft ook als bijnaam dikoor. Je kunt de ziekte krijgen door middel van aanraking met speeksel of lucht. De grote speekselklier zwelt op, wat leidt tot een dikke wang. Dit maakt kauwen en slikken erg lastig en pijnlijk. De incubatietijd is 14 tot 21 dagen. Niet iedereen ziet symptomen van de bof. Soms is er alleen een infectie aan de luchtweg, hoewel besmetting dan nog steeds mogelijk is.

Vijfde ziekte

De vijfde ziekte, ofwel erythema infectiosum, geeft een kind kleine en grote, rode vlekjes. Deze verschijnen overal op het lichaam, van het gezicht tot de billen, armen, romp en benen. De huid voelt koortsig warm aan en gloeit. De vlekjes kunnen wat jeuken en het kind is vaak hangerig. Verder kan er sprake zijn van gewrichtsontsteking (bijvoorbeeld de vingers). De incubatietijd is zeven tot twaalf dagen.

De vijfde ziekte verspreidt door vochtdruppeltjes uit de neus- en keelholte die via de lucht wordt verspreid.

De uitslag verdwijnt na vijf tot negen dagen, maar kan weer terugkomen bij stress of warmte, maar eveneens bij kou.

Zesde ziekte

De zesde ziekte, ofwel exanthema subitum, wordt ook wel de driedaagse koorts genoemd vanwege de tijdsduur. Het is een ziekte die veel voorkomt bij kinderen tussen de negen en twaalf maanden. Het virus dat het veroorzaakt, is ook oorzaak van de koortslip en herpes. Bij de ziekte treedt in het begin ernstige koorts op, met hoesten, zere keel en oorpijn. Na het zakken van de koorts komt uitslag tevoorschijn. Deze blijft ongeveer één tot twee dagen. De incubatietijd is 10 tot 15 dagen.

De bacteriële kinderziekte

Roodvonk

Roodvonk, ofwel scarlatina, ontstaat door direct contact met de ziekte of door hoesten. Kinderen tussen de drie en twaalf jaar maken de meeste kans de ziekte te krijgen. In de eerste instantie treedt koorts op met keelpijn, hoofdpijn, misselijkheid en braken. Op de huid ontstaan dan een dag later spikkels die donkerrood zijn. Deze vlekjes jeuken soms. Ook worden de wangen erg rood (het "roodvonkmaster") met een witte driehoek om de mond. Incubatietijd is twee tot vier dagen.

De ziekte duurt ongeveer vijf dagen, waarna vlekjes en koorts verdwijnen.