Slaapproblemen bij kinderen: slaapstoornissen

Hoewel het voor ouders een zorgelijke periode is, groeien de meeste kinderen zonder problemen over hun slaapstoornis heen. Praten in de slaap, slaapwandelen, ritmische bewegingsstoornissen, snurken, nachtmerries en angstdromen zijn de meest bekende slaapstoornissen. Net als bij volwassenen bestaat de nachtrust van kinderen uit verschillende slaapstadia. Tijdens de overgang van het ene naar het andere stadium kan een kind half ontwaken en juist dan zijn ze gevoelig voor verschillende vormen van slaapstoornissen.

Slaapstoornissen komen het meest voor na het tweede jaar en jongens hebben er vaker last van dan meisjes; ongeveer 70 procent van alle kinderen heeft vroeg of laat te maken met slaaponderbrekingen.

Aan de meeste slaapstoornissen is weinig te doen, omdat het gewoonlijk slechts om uitingen gaat van een zich ontwikkelend neurologisch systeem. Sommige worden echter versterkt door slaapgebrek; zorg er daarom voor dat uw kind de benodigde slaap krijgt.

Praten in de slaap

Veel mensen murmelen wel eens wat in hun slaap, maar dit wijst zelden op een slaapprobleem. Kinderen praten vaker in hun slaap omdat de taalcentra in hun hersenen zo sterk worden gestimuleerd, vooral in de jaren voordat ze naar school gaan. De meeste kinderen groeien over deze veelvoorkomende slaapstoornis heen.

Slaapwandelen

Dit is een van de soorten slaapstoornis waar ouders zich het meest zorgen over maken, omdat ze bang zijn dat het kind zich tijdens het rondlopen in huis bezeert. Hoewel de kans hierop gering is, kunt u deze als u een slaapwandelend kind hebt wel minimaliseren door veiligheidsmaatregelen te treffen.

Kinderen beginnen meestal ongeveer een uur na bedtijd met slaapwandelen, wanneer ze de trage non-REM-slaap zijn ingegaan. Er is geen vast patroon voor: het kan 5 minuten of 20 minuten duren en het kind kan kalm of onrustig lijken.

Hoe dan ook, een slaapwandelend kind dat wordt gewekt, is vaak verward en van streek, en daarom kunt u hem beter rustig terug naar bed brengen en wachten tot hij weer in slaap is. Tegen de tijd dat ze 6 jaar zijn en naar school gaan, hebben de meeste kinderen geen last meer van slaapwandelen.

Voorzorgsmaatregelen voor slaapwandelaars

• Laat een slaapwandelend kind niet in een hoogslaper slapen – ook al heeft hij daar de leeftijd voor (6 jaar of ouder) - voordat u er zeker van bent dat hij over het slaapwandelen heen is gegroeid.
• Laat geen grote stukken speelgoed en andere voorwerpen waar uw kind 's nachts over zou kunnen struikelen op de grond liggen.
• Hebt u een traphekje, bevestig dit dan boven aan de trap.
• Zorg ervoor dat alle ramen goed dicht zijn.
• Wilt u weten of uw kind 's nachts rondloopt, hang dan een bel aan zijn slaapkamerdeur.

Ritmische bewegingsstoornis

Elke ouder die ooit een peuter in bed heeft laten slapen, weet uit ervaring dat jonge kinderen niet stilliggen als ze slapen. Ze woelen, draaien en soms gaan ze zelfs helemaal ondersteboven liggen, waarbij het hoofdkussen dan dienstdoet als voetsteuntje.

Bij ritmische bewegingsstoornissen gaat het kind nog een stapje verder. Ze kunnen bijvoorbeeld met het hoofd bonken of rollen, het lichaam heen en weer wiegen en op handen en knieën voortschuifelen. Tenzij uw kind zo hard met het hoofd bonkt dat er blauwe plekken ontstaan, heeft hij er geen idee van dat dit is gebeurd, zelfs als hij ‘s nachts door zijn bewegingen wakker wordt. De meeste kinderen zijn als ze een jaar of vier zijn over dit gedrag heen gegroeid.

Intussen kunt u enkele maatregelen nemen om deze slaapstoornis te voorkomen of te beperken.

• Reageer 's nachts niet al te bezorgd; eigenlijk dient u het gedrag indien mogelijk te negeren.
• Zorg ervoor dat uw kind overdag genoeg lichamelijke activiteiten heeft, bijvoorbeeld op een kinderspeelplaats.
• Geef uw kind overdag voldoende aandacht, zodat u beter in staat bent het gedrag 's nachts te negeren.
• Hebt u het idee dat uw kind zich ergens zorgen over maakt, praat er dan met hem over en stel hem gerust. Het kan nodig zijn dit met uw huisarts te bespreken.

Snurken

Snurken kan duiden op een obstructief slaapapneu-syndroom (OSAS), iets wat moeders bekender zal vóórkomen dan vaders want het treft vaker mannen dan vrouwen. In dit geval gaat het om een symptoom van een fysieke blokkade in de luchtwegen, waardoor het normale ademhalingspatroon wordt onderbroken. Niet alleen bij volwassenen maar ook steeds vaker bij kinderen wordt het veroorzaakt door een teveel aan vet rond de nek, wat de luchtwegen samenperst. Toch wordt snurken bij jonge mensen vaker door iets anders veroorzaakt, zoals vergrote amandelen, ontsteking van de bovenste luchtwegen, hooikoorts, een verstopte neus of een nauwe keelholte. Doordat het kind steeds in zijn slaap wordt gestoord, kan dit leiden tot vermoeidheid overdag. Snurkt uw kind geregeld, ga dan met hem naar de huisarts.

Nachtmerries en angstdromen

Hoewel beide slaapstoornissen net zo verontrustend klinken, gaat het eigenlijk om twee heel verschillende vormen. Het kind zal slechts van één vorm last hebben.

Nachtmerries of angstdromen is bij kinderen zelden iets om u zorgen over te maken. Heeft het kind er echter langdurig last van, dan is het aan te raden om hulp te zoeken want dan kan het veroorzaakt worden door stress.

Nachtmerries doen zich voor in de REM- of‘droom’-slaap. Daarom treden ze meestal in de tweede helft van de nacht op, wanneer de REM-slaap frequenter wordt. Heel veel jonge kinderen hebben last van nachtmerries, vooral in de leeftijd van 3 tot 6 jaar, wanneer ongeveer een kwart van de kinderen minstens één nachtmerrie per week heeft. Maar ook kinderen van twee kunnen al nachtmerries hebben.

Zoals de meesten van ons zich nog wel zullen herinneren, gaan veel nachtmerries over het achternagezeten worden door een groot mens of dier, of over het opgesloten zitten en niet kunnen ontsnappen. Hoewel dit extreme en beangstigende onderwerpen zijn, zijn nachtmerries heel normale reacties op de stress en de spanningen van het opgroeien. Hoewel ze worden veroorzaakt door een gezonde ontwikkeling van de verbeelding, is het niet verstandig dit te stimuleren door de fantasiewereld te betreden.

Het is goed mogelijk dat uw kind u roept of naar u toe komt als hij een nachtmerrie heeft. Het best kunt u naar hem luisteren en hem geruststellen; blijf zo nodig bij hem tot hij is gekalmeerd. Het is belangrijk te onthouden dat kinderen onder de 4 tot 5 jaar het verschil niet weten tussen een droom en de werkelijkheid, dus is het belangrijker ze gerust te stellen dan te proberen een rationele verklaring te geven. Heeft uw kind terugkerende nachtmerries met hetzelfde thema, dan kan het helpen hier de volgende dag over te praten en met uw kind een gelukkig einde te verzinnen. Vertel hem dat het weer verdwijnt, en dat u er voor hem bent.

Angstdromen Vooral kinderen die nog niet naar school gaan kunnen ‘s nachts, wanneer ze in een diepe slaap zijn, angstdromen hebben. Van alle soorten slaapstoornissen schrikken de ouders hier het meest van, en dat is te begrijpen. Een jong kind dat een angstdroom heeft, ontwaakt dikwijls vanuit een diepe slaap en vaak met wijd opengesperde ogen en een luide schreeuw. In extreme gevallen rent hij angstig en ontroostbaar rond.

Ironisch genoeg hebben de kinderen, geen last van hun angstdromen. Hoewel ze eruitzien of ze bang zijn, lijkt dit emotioneel gezien niet het geval. Omdat ze in een diepe slaap zijn is het ook zeer onwaarschijnlijk dat ze zich er na het ontwaken iets van herinneren.

Kinderen hebben vaak angstdromen als ze nog niet lang slapen. Komt het kind in de eerste 2 uur na het slapengaan uit bed, dan heeft hij waarschijnlijk een angstdroom gehad. Andere uitingen van een angstdroom zijn schreeuwen, huilen, zweten en jammeren.

Een angstdroom is meestal een kwestie van minuten en het best kunt u gewoon wachten tot het stadium is gepasseerd. Gaat het kind niet uit zichzelf terug naar bed, leidt hem daar dan heen. Probeer niet uw kind te wekken. Hij heeft niets aan troost en geruststelling en raakt waarschijnlijk alleen nog maar meer van streek als hij uit dit stadium ontwaakt.

Heeft het kind angstdromen, dan kan dit soms worden voorkomen door hem in het eerste deel van de nachtrust uit zijn diepe slaap te wekken. Waarschijnlijk kunt u uit het slaapdagboek opmaken wanneer deze optreedt. U hoeft uw kind niet te wekken; hem heen en weer bewegen om de diepe-slaapcyclus te onderbreken is voldoende.

Oorzaken en voorkomen van angstdromen

• Slaaptekort Een kind dat te weinig slaapt krijgt, heeft meer kans op angstdromen omdat hij een grotere behoefte heeft aan diepe slaap. Het is in de overgang tussen de diepe slaap en het volgende stadium van gemiddeld diepe slaap dat het kind een angstdroom kan hebben. Regelmatige slaapjes overdag en een vaste bedtijd helpen de biologische klok te stabiliseren.
• Stimulerende voeding of drankjes Vermijd voedsel of drankjes die cafeïne of veel suiker bevatten. Deze kunnen het kind te veel stimuleren, wat bij daarvoor gevoelige kinderen tot angstdromen kan leiden.
• Stress Hoewel bij jonge kinderen zelden de oorzaak, kan veel stress in het gezin bijdragen aan het hebben van angstdromen. Vermoedt u dat stress de oorzaak is, probeer er dan iets aan te doen.
• Ontwikkeling van slaapcycli Jonge kinderen hebben een heel diep non-REM-slaapstadium, dat verandert naarmate hun slaapcycli zich ontwikkelen. Daarom zijn de meeste kinderen over angstdromen heen gegroeid als ze een jaar of vijf, zes zijn.

Het verschil tussen nachtmerries en angstdromen

Nachtmerries

• Een enge droom tijdens de REM-slaap
• Treedt op in de tweede helft van de nacht
• Erna is het kind van streek
• Het kind kan moeilijk weer tot rust komen
• De ouder moet hem geruststellen
• Het kind herinnert zich de nachtmerrie

Angstdromen

• Gedeeltelijk ontwaken uit een non-REM-slaap
• Doet zich vroeg in de avond voor
• Naderhand is het kind rustig
• Het kind slaapt snel weer in
• De ouder hoeft,weinig tot niets te doen
• Het kind herinnert zich weinig of niets