Kinderen en slaapproblemen

Kinderen hebben soms last van nachtmerries, nachtangsten en slaapwandelen. Enkelen ‘beuken’ hun hoofd tegen de muur of bedrand, knarsen met hun tanden, praten in het wilde weg of beginnen ineens om zich heen te slaan. Nachtmerries zijn eng, veel kinderen maken zich daar terecht zorgen over. Al het andere rumoer merken ze niet, ze slapen! Soms moet je actie ondernemen maar meestal gaan slaapproblemen na verloop van tijd vanzelf weg.

Inhoud

• Slaapwandelen
• Nachtangsten
• Hoofdschudden en met het hoofd slaan
• Praten in je slaap
• Tandenknarsen/bruxisme
• Nachtmerries
• Wanneer zoek je hulp voor een slaapprobleem

Slaapwandelen

Veel kinderen slaapwandelen zo af en toe, de meeste maar een paar keer maar een enkeling houdt het iets langer vol. De kinderen worden gedeeltelijk wakker, meestal in de eerste uren van de avond en stappen vaak hun bed uit. Kinderen kunnen zich niets van een slaapwandeling herinneren, net zoals volwassenen die wel eens slaapwandelen. Slaapwandelen zit in sommige families maar vooral kinderen tussen de 4 en 7 jaar hebben er ‘last’ van.

Kinderen die slaapwandelen, ‘wandelen’ niet altijd letterlijk. Enkelen herhalen een beweging in bed, zoals het krabben aan het hoofd, een arm omhoog en omlaag doen. Veel kinderen die daadwerkelijk gaan lopen doen dat richting het toilet maar niet altijd. Weinig kinderen gaan verder weg, maar het gebeurt wel, kinderen die in de keuken gaan rommelen of de deur uit proberen te lopen. Ze zijn niet aanspreekbaar en murmelen soms enkele woorden, zelfs zo af en toe met open ogen maar dit betekent niet dat ze wakker zijn.

Bij slaapwandelen spelen vaak geen andere problemen. Het is meer een fase waar sommige kinderen doorheen moet, misschien wel door een familiare aanleg. Het is in alle gevallen natuurlijk wel belangrijk om stress of kinderzorgen uit te sluiten. Sommige kinderen gaan slaapwandelen wanneer ze ziek zijn of koorts hebben.

Slaapwandelen verdwijnt meestal vanzelf en een behandeling is niet nodig. Het belangrijkste is om te zorgen voor een veilige slaapplek. Plaats eventueel traphekjes, een slot op ramen en deuren, losliggende matjes e.d. verwijderen en géén hoogslapers. Maak een kind niet wakker wanneer je het aantreft maar breng het rustig weer naar bed, ze gaan gewoon weer slapen. Maak er geen groot probleem van, veel kinderen vinden het niet prettig om te horen dat ze wandelen in hun slaap en soms vinden ze het ook een beetje eng.

Nachtangsten

Nachtangsten verschijnen ook rond het vierde jaar en verdwijnen wanneer het kind een jaar of acht is maar niet altijd. Het kind wordt wakker met vaak een luide kreet en zit rechtop met wijd open ogen, sommige kinderen huilen. Nachtangsten komen, net als slaapwandelen, meestal voor in de eerste uren van de slaap. De blik in hun ogen is ‘glazig’, ze zien niets en reageren meestal niet op een ouder.

Nachtangsten hebben niets met stress te maken maar komen iets vaker voor wanneer het kind ziek is. Waarschijnlijk hebben nachtangsten wel met erfelijkheid te maken. Soms wordt als oorzaak een verandering in het leven van een kind gegeven, nieuwe school, verhuizing of een scheiding, maar daarvoor is nog weinig bewijs.

Als ouder kun je vaak weinig doen, kinderen lijken je zelfs niet op te merken. Soms helpt het om rustig tegen ze te praten of een slokje water te geven maar vaak gaan ze vanzelf weer liggen. Er zijn kinderen die enkele dagen achter elkaar wakker worden in een angst. Je zou dan kunnen overwegen om ze een half uurtje van te voren even wakker te maken, het heeft soms resultaat.

Nachtangsten zijn vervelend voor ouders maar de kinderen merken er niets van. Vaak komen nachtangsten en slaapwandelen tegelijk tevoorschijn zonder een duidelijke oorzaak en verdwijnen ook weer. Kinderen vinden nachtangsten (net als slaapwandelen) alleen soms een beetje eng wanneer ze het de volgende ochtend horen.

Hoofdschudden en met het hoofd slaan

Hoewel het bij ouder kinderen sporadisch voorkomt is het bij heel jonge kinderen vrij gewoon. Het slaan begint meestal bij kinderen rond één jaar en is een jaartje later al weer afgelopen. Met het hoofd schudden voor het slapen gaan komt bij kinderen boven de vijf niet zo vaak meer voor. Het is ‘normaal’ en voor kinderen een manier om tot rust te komen vlak voor de slaap. Het is geen exacte wetenschap er zijn ook zevenjarigen die nog met hun hoofd moeten slaan of schudden voor het slapen gaan.

Vooral het slaan met het hoofd tegen de muur of het bed kan behoorlijk angstaanjagend klinken voor de anderen in huis. Kinderen voelen het zelf niet en slapen vanzelf in. Kinderen die met hun hoofd schudden om in slaap te komen hebben geen problemen en het is meer een manier om relaxed in te slapen.

Schudden en slaan is vrijwel niet te stoppen. Maak het bed van het kind zo veilig mogelijk, geen randen waar ze zich aan kunnen bezeren, maak de randen van het bed eventueel wat zachter maar gebruik geen extra kussens, knuffels e.d..

Praten in je slaap

Praten in de slaap komt voor in alle leeftijden, ook bij volwassenen. Familiare aanleg is de belangrijkste oorzaak.

Vaak is het patroon gelijk aan de nachtangsten of het slaapwandelen, kinderen lijken in slaap worden ineens wakker en zeggen enkele woorden of zinnen. Soms is het absoluut onduidelijk waar ze het over hebben maar enkelen kunnen heel precies iets vertellen. Ze slapen weer gelijk in net zoals volwassenen die in hun slaap praten.

Kinderen weten niets van deze nachtelijke gesprekken, zijn ook ’s nachts niet bang en vinden het alleen een beetje ‘raar’ wanneer ze erover horen. Als ouder is je taak simpel, niets doen, wanneer ze in bed blijven en rustig weer in laten slapen.

Tandenknarsen/bruxisme

Zowel volwassenen als kinderen kunnen dit doen tijdens de slaap, tanden worden luidruchtig en hard over elkaar heen gewreven. Bij bruxisme worden tanden en kiezen op elkaar geklemd. Het wordt ook wel tandklemmen genoemd. Als oorzaak werd een slechte stand van het gebit wel eens genoemd maar tegenwoordig wordt de nadruk gelegd op erfelijke factoren (in de meeste gevallen) en stress.

Zowel tandenknarsen als ook bruxisme komen voor in de eerste uren van de slaap, bij volwassenen is dit ook zo. Beide kunnen schade toebrengen aan het gebit maar niet altijd. Belangrijk is om kinderen goed te laten controleren door een tandarts. Eventuele schade kan dan vroegtijdig worden opgespoord en voorkomen. In sporadische gevallen moeten tanden worden beschermd met een soort nachtgebitje.

Vaak stopt het tandenknarsen weer en is het net als slaapwandelen een fase die vanzelf verdwijnt.

Nachtmerries

Nachtmerries terroriseren kinderen wanneer ze in diepe slaap zijn. Ze worden wakker, zijn erg overstuur, huilen soms of krijsen en zijn bang. Het verschil tussen een nachtmerrie en een nachtangst is, dat kinderen echt wakker worden. Bij een nachtmerrie hebben kinderen echt een enge droom gehad bij nachtangsten is dat waarschijnlijk niet het geval.

Wanneer kinderen nachtmerries krijgen dan worstelen ze met een probleem. In onze slaap lijken we vaak problemen te overdenken en kinderen doen dit waarschijnlijk ook. Ziek zijn of een flinke koorts kunnen ook zorgen voor een nachtmerrie.

In het midden van de nacht een volledig overstuur kind tot rust brengen is niet eenvoudig. Zeker heel jonge kinderen weten droom en werkelijkheid nog moeilijk uit elkaar te houden. Kalmeren lukt soms door zachtjes een liedje of gebedje te herhalen of even met ze naar het toilet te lopen. Wanneer kinderen toch bang blijven kun je overwegen om een nachtlampje in te schakelen en de deur op een kier zetten. Er zijn kinderen die zichzelf naar een veilige plek kunnen ‘denken’, vooral wanneer kinderen nog in de ‘magische’ denkleeftijd zitten wil dit nog weleens lukken.

Maar nachtmerries spelen niet alleen ’s nachts, het probleem ligt overdag. ’s Nachts is niet het moment om naar hun zorgen te informeren maar wanneer nachtmerries regelmaat worden, dan moet je proberen te achterhalen wat er aan de hand is. Soms is het zo simpel als een tv-programma of een verhaal dat op school is voorgelezen maar het kan ook ernstiger zijn en daar kom je alleen achter door erover te praten

Wanneer zoek je hulp voor een slaapprobleem

Veel slaapproblemen horen bij een bepaalde leeftijd en wanneer slaapproblemen in je familie voorkomen dan lopen je kinderen een groter risico. Het gaat vanzelf weer over en kinderen hebben er weinig last van. Zorg dat ze veilig zijn, zeker in het geval van slaapwandelen en veel meer kun je niet doen. Kinderen praten er niet graag over en het is nu eenmaal geen stoer verhaal, meer een beetje eng. Wanneer ze er wel over willen praten, geven ze het zelf wel aan. Nachtmerries zijn anders en wanneer een kind vrijwel iedere nacht doodsbang wakker wordt dan moet je het onderliggende probleem achterhalen en proberen op te lossen.

Wanneer zoek je nog meer hulp? Wanneer jij als ouder of verzorger denkt dat er meer aan de hand is. Als je voor kinderen zorgt heb je vaak een feilloze ouderlijke intuïtie ontwikkeld voor problemen, als het niet goed voelt dan is het niet goed en zoek je hulp.