Plaswekker: werking, kosten (huren/kopen) en vergoeding

Een plaswekker is een effectieve en geheel veilige methode om kinderen die 's nachts in bed plassen te leren wakker te worden van het gevoel van een volle blaas. Met behulp van een alarm die al afgaat bij het eerste druppeltje plas, raakt uiteindelijk 70% van de kinderen blijvend van het bedplassen af. Dit artikel bespreekt de behandeling van bedplassen (enuresis nocturna) door middel van de plaswekker. Er zijn ook andere methoden om bedplassen aan te pakken.

Plaswekker

• Wat is een plaswekker?
• Bedplassen
• Plaswekker
• Plaswekkerbroekjes
• Motivatie
• Hoe werkt een plaswekker?
• Werking
• Al doende leert het kind
• Stappen volgen
• Waar kan ik terecht voor een plaswekker?
• Huren of kopen van een plaswekker
• Vergoeding
• Hoe lang moet het alarm worden gebruikt?
• Duur van het gebruik
• Huisarts raadplegen
• Hoe succesvol is een plaswekker?
• Tips voor het welslagen van de plaswekkermethode
• Motivatie
• Geduld
• Belonen is beter dan straffen
• Terugval
• Gecombineerde behandeling

Wat is een plaswekker?

Bedplassen

Bedplassen is een het ledigen van de blaas volgens een normaal plaspatroon op een ongewenst moment en een ongewenste plaats. De medische benaming is enuresis nocturna. Men spreek van enuresis nocturna wanneer een kind van 5 of 6 jaar in de laatste drie maanden ten minste tweemaal per week 's nachts in bed plast of als een kind van 7 jaar of ouder ten minste eenmaal per maand 's nachts in bed plast. Er bestaan verschillende methoden om bedplassen af te leren. De plaswekkermethode is bewezen effectief en kan soms al bij kinderen vanaf 5 jaar worden toegepast. Adequate begeleiding verhoogt de kans op succes.

Plaswekker

Een plaswekker is een (hulp)apparaat dat een kind alarmeert op het kritieke moment, dus wanneer de eerste druppels urine de blaas verlaten. Dankzij deze methode leert het kind 's nachts naar zijn blaas te luisteren. De methode bestaat uit twee broekjes (of een mat), één zender en één ontvanger. Wanneer de blaas vol is, gaat het kind plassen. Doch zodra de eerste druppeltjes urine in het broekje komen, signaleert een sensor dat. Zodra de sensor ook maar een beetje nat wordt, wordt direct een alarm geactiveerd. Op dat moment gaat de bel van de plaswekker af. Dit signaal moet het kind tijdig wekken, teneinde bedplassen zo goed mogelijk te leren voorkomen.

Plaswekkerbroekjes

Vaak zitten er standaard twee plaswekkerbroekjes bij de plaswekkerset. Deze broekjes zijn te vergelijken met normale onderbroekjes.Er bestaat ook een type die speciaal is ontwikkeld voor dove en slechthorende kinderen. Deze plaswekker heeft dan een trilkussen als alarm.

Motivatie

Van belang is dat het kind intern is gemotiveerd om van het bedplassen af te komen. Hij moet het dus zelf als een probleem ervaren. Soms is het kind al op jongere leeftijd gemotiveerd, maar soms moet er mee gewacht worden tot het kind 6 of 7 jaar is. Forceren heeft geen zin.

Hoe werkt een plaswekker?

Werking

De wekker wordt met een draad of draadloos verbonden met een speciaal broekje met vochtsensoren (bestaande uit onzichtbare draadjes), dat het kind s nachts draagt. De sensoren in het broekje zijn meestal dermate gevoelig dat het alarm al afgaat zodra het kind begint te plassen, dus zodra de eerste druppels in het broekje komen. Door het alarm wordt het kind gewekt, die dan prompt stopt met plassen. Het kind gaat uit bed, zet het signaal van de wekker af, loopt naar het toilet en doet er een plasje en vervangt vervolgens het gebruikte broekje (daarom zijn twee broekjes nodig). Daarna schakelt het kind de wekker weer in en kan het de slaap hervatten.

Al doende leert het kind

Door middel van deze methode wordt het kind steeds gewaarschuwd op het moment dat de blaas vol is en geleegd moet worden. Al doende leert hij/zij op tijd wakker te worden van een volle blaas. Sommige kinderen worden erg moeilijk wakker van het alarm. Als het kind erg moeilijk wakker wordt, maakt de ouder het kind wakker wanneer het alarm afgaat. Na enkele nachten zal het kind uit zichzelf sneller wakker worden. Het is van belang dat het kind écht wakker is en niet in een halfslaperige toestand verkeert, omdat men anders het kind leert bedplassen.

Stappen volgen

De ouder of verzorger moet van te voren precies weten hoe het alarm werkt. Het kind moet geleerd worden alle stappen te volgen. Instrueer het kind vooraf wat het moet doen. Laat hem alle stappen voor het slapen gaan rustig herhalen. Neem hiervoor de tijd en raffel het niet af. Het kind moet voordat het gaat slapen ervan doordrongen zijn dat hij wakker moet worden van de plaswekker en dat hij uit zijn bed opspringt zodra hij het geluid hoort. Laat het kind zelf (helpen met) de lakens te verschonen, wanneer het in bed heeft geplast.

Waar kan ik terecht voor een plaswekker?

Huren of kopen van een plaswekker

Aangezien plaswekkers veelal voor korte tijd gebruikt worden, worden ze nogal eens gehuurd. De huurprijs varieert van 30 tot 50 euro per maand. De aanschaf van een plaswekker varieert van 90 tot 150 euro. Gemiddeld neemt een plaswekkertraining 2 tot 3 maanden in beslag, maar vaak ook langer waardoor huren weer ongunstig uitpakt. De draadloze plaswekker van Rodger kost (anno 2024) bijvoorbeeld € 87,00. Uit hygiënisch oogpunt is de plaswekker van Rodger niet te huur, maar uitsluitend te koop. De standaard plaswekkerset van Rodger bestaat uit:

• zender;
• ontvanger (wekker);
• gebruiksaanwijzing;
• 2 uitwasbare plaswekkerbroekjes;
• plaskalender; en
• stickervel.

Vergoeding

Vergoeding van kosten voor aanschaf of huur van de plaswekker, is per zorgverzekeraar anders geregeld en afhankelijk van de polisvoorwaarden.

Hoe lang moet het alarm worden gebruikt?

Duur van het gebruik

Gebruik het elke nacht tot het kind ten minste 14 opeenvolgende droge nachten heeft gehad. Gemiddeld duurt de behandeling met de plaswekker 2 tot 3 maanden, maar het kan ook langer duren.

Huisarts raadplegen

Als de plaswekker binnen een aantal weken niet leidt tot verbetering, is het zinvol om de huisarts te raadplegen. De huisarts kan desmopressine voorschrijven. Wanneer het voor het slapengaan wordt gebruik, vermindert dit middel 's nachts de urineproductie. Het effect is meestal na enkele dagen al merkbaar. Het snelle effect van desmopressine kan de motivatie versterken om door te gaan met de plaswekker.

Hoe succesvol is een plaswekker?

Uit onderzoek blijkt dat de plaswekker de beste methode is om kinderen (alsook volwassen) die bedplassen van dit ongemak af te helpen. De jeugdarts Frank van Leerdam heeft hiernaar onderzoek gedaan in het VU medisch centrum. En wat bleek? Direct na gebruik van de plaswekker bleef 70-90% van de bedplassende kinderen droog. Twee jaar later was 70% van hen nog steeds van het bedplassen af.²

Tips voor het welslagen van de plaswekkermethode

Motivatie

Er is meer kans op succes als het kind zelf gemotiveerd is om het bedplassen af te leren. De motivatie wordt vergroot door het kind de verantwoordelijkheid voor het systeem te geven en hem te prijzen bij vooruitgang. Laat het kind zelf ook zoveel mogelijk verantwoordelijkheid dragen voor de gevolgen van het bedplassen. Afhankelijk van zijn leeftijd, kan het kind zelf een schone pyjama pakken en het bed verschonen.

Geduld

Volledig droge nachten komen niet van de ene op de andere dag. Heb geduld en raadpleeg de huisarts als deze methode na twee weken nog niet tot resultaat heeft geleid. Wellicht dat medicamenteuze ondersteuning soelaas kan bieden.

Belonen is beter dan straffen

Het kind straffen of dreigen met straf is absoluut geen vruchtbare methode. Het kind wordt er alleen maar onzekerder van.

Terugval

Deze methode wordt meestal gebruikt totdat het kind 14 aaneengesloten nachten droog is gebleven. Als het kind in de toekomst een terugval heeft, kan het de moeite waard zijn om er opnieuw mee te beginnen.

Gecombineerde behandeling

De plaswekkermethode kan ook worden gecombineerd met de kalendermethode.

Noten:

1. Dr. J.A.H. Eekhof, dr. A. Knuistingh Neven, dr. W. Opstelten: Kleine kwalen bij kinderen. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, tweede druk 2009, p.570.
2. Plaswekker beste methode tegen bedplassen (6 april 2005), http://www.artsenapotheker.nl/huisarts/nieuws/id19907-plaswekker-beste-methode-tegen-bedplassen.html

Lees verder

• Bedplassen: oorzaak plassen in bed en bedplassen afleren
• Groeipijn: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose