Ervaringen worden selectief verwerkt tijdens de slaap

Dat we herinneringen en ervaringen tijdens onze slaap verwerken was al langer bekend. Dat onze hersenen tijdens het slapen slaap selectief herinneringen verwerken is echter nieuw. Dit laatste gegeven is de conclusie die voortgekomen is uit onderzoek dat is uitgevoerd door onderzoekers van het UMC St. Radboud.

Het belang van slapen

Er zijn nog steeds vele discussies aan de gang over de functie van slapen. Wat wel bewezen is, is dat mensen die een slaaptekort hebben zich moeilijk kunnen concentreren, mentaal vermoeid zijn, een langere reactietijd hebben en vergeetachtig zijn. Er zijn zelfs extreme gevallen bekend waarbij mensen zijn gaan hallucineren en zelfs overleden zijn aan een slaaptekort.

Slaapfases

De tijd die we slapen is in verschillende fases opgedeeld:

Fase 1: in slaap vallen

Deze fase duurt slechts enkele minuten en in die minuten val je langzaam in slaap. De temperatuur van je lichaam daalt, je hartslag wordt trager en je ademhaling wordt rustiger. Het kan zijn dat je wakker schrikt omdat je het gevoel had dat je viel. Dit komt omdat de spieren van je armen en benen zich kort helemaal aanspannen. De naam hiervoor is een slaapstuip.

Fase 2: de lichte slaap

In deze fase begin je pas echt te slapen. Je wordt nog wel gemakkelijk wakker van vreemde geluiden of andere waarnemingen, maar je lichaam ontspant zich steeds meer. Deze slaapfase duurt tussen de 30 en 40 minuten en je brengt ongeveer 50% van je slaaptijd in deze fase door.

Fase 3: overgangsfase

De derde slaapfase is een overgangsfase van de lichte slaap naar de diepe slaap. In deze fase wordt je ademhaling regelmatiger, je hartslag daalt verder en je spieren ontspannen nog meer.

Fase 4: de diepe slaap

In deze fase is je ademhaling het traagst, je hartslag het langzaamst en je spieren zijn volkomen ontspannen. In dit deel van de slaap komen er groeihormonen vrij en herstelt je lichaam zich. Deze fase speelt ook een rol in het verwerken van ervaringen.
In deze fase word je moeilijk wakker en als je wakker wordt, ben je verward en suf. Deze fase duurt aan het begin van de nacht het langst en wordt elke cyclus korter.

Fase 5: de REM-slaap (Rapid Eye Movement)

Dit is de fase waarin je droomt. Je spieren zijn compleet ontspannen, zodat je niet de bewegingen van je dromen echt uitvoert. Tijdens deze slaapfase stijgt de bloeddruk, bewegen je ogen snel heen en weer en zijn je hersenen zeer actief. De theorie is dat je in deze fase ervaringen en herinneringen verwerkt.

Na deze fase, die ongeveer 25% van je slaaptijd in beslag neemt, wordt je onbewust even wakker en begin je aan een nieuwe slaapcyclus.

Herinneringen selectief verwerken

Tijdens het onderzoek van het UMC St. Radboud zijn er twee groepen testpersonen gebruikt:

• Een groep die ’s ochtends de locatie van foto’s met gebouwen en meubels erop moest onthouden. Na het leren kregen sommige deelnemers te horen dat ze alleen getest zouden worden op de locatie van de foto’s met de meubels. Andere kregen te horen dat ze alleen op de locatie van de gebouwen getest zouden worden. Deze groep ging daarna gewoon aan het werk of naar school en kwam ’s avonds terug om de test te ondergaan.
• De andere groep moest de locaties van de foto’s ’s avonds leren en ging daarna gewoon thuis slapen om ’s ochtends de test uit te voeren. Ook in deze groep kregen sommige direct na het leren te horen dat het om de meubels ging en andere dat het om de gebouwen ging.

Na precies 14 uur namen de deelnemers de test. Vlak voor de test kregen de deelnemers te horen dat het om alle locaties ging.
De resultaten:

• De mensen die zijn gaan slapen konden zich meer locaties herinneren van de categorie waarvan ze eerst te horen gekregen hadden dat die het belangrijkst was, dan van de locaties die niet belangrijk waren.
• De mensen die hun dagactiviteiten zijn gaan uitvoeren wisten juist minder locaties van de belangrijke categorie dan van de niet belangrijke categorie.

Slaap zorgt er dus kennelijk voor dat specifieke herinneringen langer behouden blijven. Bovendien zijn de ervaringen die door de hersenen geselecteerd worden makkelijk te beïnvloeden. Bij de deelnemers was een simpele instructie na het leren voldoende om de verschillen te creëren. Vervolgonderzoek zou duidelijk kunnen maken hoe slaap gebruikt kan worden om studieresultaten te verbeteren.