Rem-slaap; de fase waarin we dromen

Tijdens het slapen gebeurt er veel met de hersenen. We rusten uit, we dromen, we verwerken alle gebeurtenissen die zich de dag ervoor hebben afgespeeld, en de gedachten en herinneringen worden in de hersenen geordend. Door goed te slapen kunnen we beter functioneren. Daarom is een goede nachtrust van groot belang voor een goede gezondheid. Tijdens een goede nachtrust doorloopt men meerdere slaapcycli welke bestaan uit verschillende slaapfasen. Een belangrijke fase van een slaapcyclus is de rem-slaap.

Slaapcyclus

Een periode van acht uur slaap bestaat uit meerdere slaapcycli. Gemiddeld heeft men tijdens een nacht zo'n drie tot vijf verschillende slaapcycli, die elk zo'n anderhalf tot twee uur duren. De eerste drie slaapcycli worden vaak de kernslaap genoemd, omdat men tijdens deze cycli langer in een diepe slaap verkeerd. De laatste twee slaapcycli worden vaak resterende slaap genoemd. Na afloop van een slaapcyclus worden veel mensen even wakker, waarna er weer een nieuwe slaapcyclus volgt.

Verschillende fasen

Elke slaapcyclus bestaat uit vijf verschillende slaapfasen, die grofweg onderverdeeld kunnen worden in rem-slaap en non-remslaap.

Non-remslaap

De non-remslaap kan onderverdeeld worden in twee fases van lichte slaap en twee fases van diepe slaap. Een slaapcyclus begint met lichte slaap, tijdens deze slaap kun je nog gemakkelijk wakker worden. Ongeveer de helft van de tijd die je slaapt, bevind je je in een lichte slaap. Gedurende de tijd verstrijkt, wordt de ademhaling en hartslag steeds trager en verandert de lichte slaap geleidelijk in een diepe slaap. Tijdens de diepe slaap herstelt het lichaam. Deze fase is dan ook de belangrijkste fase voor een goed uitgerust gevoel de volgende morgen.

Rem-slaap

De rem-slaap is de vijfde en de laatste fase van een slaapcyclus. Deze fase bedraagt zo'n kwart van de totale slaaptijd. De rem-slaap staat voor rapid-eye-movement-slaap. Tijdens de rem-slaap wordt de ademhaling weer steeds sneller en zijn de hersenen zeer actief. De ogen maken snelle horizontale en verticale bewegingen, de hartslag wordt onregelmatig en de bloeddruk gaat omhoog. Doordat de hersenen zo actief bezig zijn worden sommige neurotransmitters tijdens de rem-slaap geblokkeerd waardoor de spieren als het ware helemaal verslapt zijn. Al deze factoren hebben als gevolg dat de hersenen tijdens de rem-slaap juist energie verbruiken. Toch vormt de rem-slaap een belangrijke rol voor het hele slaapproces.

Functie rem-slaap

Daar waar de diepe slaap zorgt voor lichamelijk herstel, zorgt de rem-slaap voor mentaal herstel. Tijdens de rem-slaap wordt het geheugen hersteld en versterkt. Ook speelt de rem-slaap een rol bij de normale ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel. Juist dit maakt voldoende rem-slaap extra belangrijk voor baby's en kinderen. Het is dan ook niet gek dat baby's een hoger percentage rem-slaap hebben en dat dit percentage daalt naar mate we ouder worden.

Dromen

Doordat de hersenen tijdens de rem-slaap zo actief zijn is dit ook het moment dat er wordt gedroomd. Omdat iedereen een bepaalde tijd van het slapen doorbrengt in de rem-slaap, droomt iedereen. Veel mensen zullen zich de droom alleen niet meer herinneren als ze wakker zijn geworden. Een droom wordt meestal zeer snel vergeten na het wakker worden. Een manier om de dromen beter te kunnen herinneren is door deze vlak na het wakker worden op te schrijven. Als men zich bewust is van een droom, heet dit een lucide droom. Een droom duurt meestal maar 5 tot 10 minuten.

Benodigde hoeveelheid rem-slaap

Baby's hebben de meeste rem-slaap nodig omdat bij hen de ontwikkeling van de hersenen volop in gang is. Bij een baby kan de hoeveelheid rem-slaap wel oplopen tot zo'n 70%. Ouderen hebben minder rem-slaap nodig, bij hen bestaat de rem-slaap uit nog maar zo'n 15% van de totale hoeveelheid slaap. De hoeveelheid rem-slaap wordt in de laatste slaapcyclus langer, terwijl deze hoeveelheid tijdens de eerste slaapcyclus het kortst is. Om aan voldoende rem-slaap te komen wordt dan ook wel aanbevolen om een aaneengesloten nachtrust van minimaal 6 tot 8 uur te hebben.

Tekort aan rem-slaap

De rem-slaap is een onmisbare fase van een slaapcyclus. Een tekort aan rem-slaap kan leiden tot een slechtere gezondheid door onder andere een verminderde weerstand en een hoger stressniveau. Een tekort aan rem-slaap kan het lichaam gelukkig compenseren door tijdens een slaapcyclus sneller over te gaan op de rem-slaapfase. Bij grote tekorten aan rem-slaap kan je zelfs al na enkele minuten slapen in een rem-slaap terecht komen. Dit is veelal het geval als er een ander slaapschema wordt aangehouden, zoals het uberman slaapschema.

Remslaapgedragsstoornis

Bij sommige mensen blijven de spieren tijdens de rem-slaap wel actief. Bij deze mensen is er sprake van een remslaapgedragsstoornis, ook wel rapid eye movement sleep behavior disorder, RBD genoemd. Dit kan tot gevolg hebben dat mensen gaan slaapwandelen en zo hun dromen echt gaan beleven. Ook kunnen deze mensen enge of geweldadige dromen tijdens hun slaap uiten waardoor ze hun partner 's nachts kunnen wakker maken of zelfs gewelddadig kunnen zijn tijdens hun slaap.