Lichttherapie bij blinden door te weinig melatonine

Wanneer de dagen korter worden en de nachten langer, kunnen sommige mensen last krijgen van sombere gevoelens en vermoeidheid. Dit wordt vaak erger als het al vroeg donker is en de zon maar zelden doorbreekt. Blinden, die geen licht waarnemen, ervaren soms zelfs ernstige slaapproblemen. Lichttherapie kan in dergelijke gevallen een mogelijke oplossing bieden. Maar hoe werkt lichttherapie eigenlijk en wat zijn de voordelen voor volledig blinde kinderen?

• Invloed van licht en donker
• Problemen door melatoninegebrek bij volledig blinden
• Hoe werkt lichttherapie?
• Innovaties in lichttherapie voor blinde kinderen
• Voordelen en beperkingen van lichttherapie
• Alternatieve therapieën en aanvullende behandelingen
• Conclusie

Invloed van licht en donker

Licht en donker hebben aanzienlijke invloed op ons welzijn. Licht bepaalt de sfeer in een ruimte: het heldere licht in een supermarkt creëert een andere sfeer dan het warme licht in een huiskamer. Daarnaast kan licht onze arbeidsprestaties beïnvloeden en zelfs de huid kleuren door zonverbranding. Bij sommige huidziekten heeft licht zelfs een genezende werking. Een gebrek aan natuurlijk licht kan leiden tot de zogenaamde ‘winterblues’: een tijdelijke somberheid en vermoeidheid die meestal verdwijnen in het voorjaar. Volledig blinden hebben vaak moeite met het reguleren van hun biologische klok, wat kan leiden tot slaapstoornissen.

Problemen door melatoninegebrek bij volledig blinden

Lichttherapie wordt vaak gepromoot als een oplossing voor slaapproblemen, ook bij volledig blinden. Het klopt dat veel blinden, die geen lichtperceptie hebben, last hebben van chronische slaapproblemen. Dit komt doordat zij overdag onvoldoende serotonine en ’s avonds onvoldoende melatonine aanmaken. De pijnappelklier, die melatonine produceert, werkt minder goed door het gebrek aan licht en het ontbreken van een duidelijk dag-en-nachtritme. Dit kan leiden tot nachtelijk ontwaken. Mensen die in ploegendienst werken, ervaren soortgelijke problemen. Een melatonine-supplement kan een effectieve oplossing bieden om het tekort aan te vullen en de slaappatronen te verbeteren.

Hoe werkt lichttherapie?

In de jaren tachtig ontdekten onderzoekers in Scandinavië, waar het in de wintermaanden vaak donker is, een verband tussen gebrek aan licht en depressie en alcoholmisbruik. Op verzoek van de overheid ontwikkelde een bedrijf een speciale lamp met ‘bright light’ of 'volspectrumlicht', die alle frequenties van licht bevat. Deze lampen zijn vaak compact maar kunnen toch veel licht uitstralen. Helder daglicht, maar niet in de volle zon, biedt ook een volledig spectrum van licht. Het probleem bij blinden is echter dat deze lampen slechts gedeeltelijke verlichting kunnen bieden, afhankelijk van de ernst van het slaapprobleem. Lichttherapie moet langzaam worden opgebouwd; idealiter begint men al in de herfst met dagelijks gebruik van de lamp in de ochtend. Dit kan helpen om problemen in de winter te voorkomen. Hoewel lichttherapie geen dramatisch effect zal hebben, kan het in sommige gevallen helpen om een lichte vorm van depressie te voorkomen.

Innovaties in lichttherapie voor blinde kinderen

In Engeland is in 2015 een innovatief project gestart gericht op het stimuleren van de motorische ontwikkeling van blinde kinderen. In dit project worden lichtsensoren op het lichaam van het kind bevestigd. Terwijl het kind beweegt, verandert het licht van kleur en krijgt het kind auditieve feedback in de vorm van geluiden. Deze benadering helpt de motorische coördinatie te verbeteren, zoals grijpen, duwen en draaien. Het biedt ook een veilige omgeving waarin het kind kan communiceren met zijn omgeving. Lichttherapie kan ook helpen bij het verminderen van slaapproblemen bij sommige blinde kinderen door een meer gestructureerd dag-en-nachtritme te ondersteunen.

Voordelen en beperkingen van lichttherapie

Lichttherapie heeft zijn voordelen, maar het is geen universele oplossing. Het kan helpen, maar de effectiviteit varieert per individu. Het is belangrijk om lichttherapie niet te vergelijken met een onmiddellijke oplossing zoals een medicijn. Er zijn geen uitgebreide medisch-wetenschappelijke studies specifiek gericht op blinden die lichttherapie ondergaan. Het blijft een kwestie van uitproberen, mogelijk in combinatie met melatoninemedicatie. Lichttherapie is ook commercieel aantrekkelijk voor producenten van lampen, wat betekent dat consumenten voorzichtig moeten zijn met hun aankopen. Het is raadzaam om advies in te winnen bij een huisarts voordat je met lichttherapie begint. Overmatig gebruik van lichttherapie kan ook nadelige effecten hebben, zoals verstoring van de melatonineproductie door een gebrek aan duisternis.

Alternatieve therapieën en aanvullende behandelingen

Naast lichttherapie zijn er andere benaderingen die kunnen helpen bij het reguleren van slaappatronen en stemming bij blinden. Enkele alternatieve therapieën zijn:

• Cognitieve Gedragstherapie (CGT): Kan nuttig zijn voor het aanpakken van slaapproblemen en stemmingstoornissen door het ontwikkelen van gezonde slaappatronen en copingstrategieën.
• Slaaphygiëne training: Het verbeteren van slaapomstandigheden en routines kan bijdragen aan betere slaapkwaliteit en vermindering van slaapproblemen.
• Ergotherapie: Kan helpen bij het verbeteren van dagelijkse vaardigheden en motorische coördinatie, wat indirect ook de slaapkwaliteit kan beïnvloeden.
• Massage en ontspanningstechnieken: Deze kunnen helpen bij het verminderen van stress en bevorderen van ontspanning, wat een positieve invloed kan hebben op de slaap.

Conclusie

Lichttherapie kan nuttig zijn voor sommige mensen, maar het is geen garantie voor succes en moet niet worden gezien als een onmiddellijke oplossing. Er zijn geen uitgebreide studies die specifiek de effecten van lichttherapie bij blinden onderzoeken. Het blijft een kwestie van proberen en kan effectief zijn in combinatie met andere behandelingen zoals melatoninemedicatie. Bij het overwegen van lichttherapie is het belangrijk om kritisch te zijn over de producten en advies te zoeken bij medische professionals. Zoals altijd, is een gebalanceerde benadering van lichttherapie, in combinatie met voldoende duisternis, cruciaal voor een gezond slaappatroon en algemeen welzijn.