Zonnebrillen: bescherm uw ogen tegen de zon!

De mooie dagen staan voor de deur. Het is algemeen geweten dat zonnestralen schadelijk zijn voor de huid kunnen zijn, maar men vergeet vaak dat ze ook schadelijk voor de ogen zijn. De enige oplossing om de ogen voldoende tegen de zon te beschermen, is een aangepaste zonnebril conform de Europese normen. Wie verheugt zich niet op de komst van warme zomerdagen? Maar vergeet daarbij niet dat de zon zeer schadelijk voor de huid en de ogen is. Net als de huid hebben ook de ogen een natuurlijke filter die ze tegen de zon beschermt. Maar ons `zonnekapitaal' (onze natuurlijke weerstand tegen de zon) is echter niet onbeperkt. Want bij langdurige blootstelling aan de zon zonder bescherming, kunnen de uv-stralen belangrijke schade aan de oogweefsels toebrengen, waarvan de meest gevoelige de oogleden, het hoornvlies, de ooglens en het netvlies zijn.

Geduchte stralen

Zonnestralen bestaan uit zichtbaar licht, dat met het spectrum van de kleuren van de regenboog (violet - indigo - groen - geel - oranje - rood) overeenkomt, en onzichtbaar licht. Tot dat laatste behoren onder andere de infrarode stralen, waarvan het effect op de huid onmiddellijk voelbaar is (warmte, brandwonden), en de ultraviolette stralen, die nog schadelijker zijn. Want de schade die ze veroorzaken, manifesteert zich pas achteraf en is soms nauwelijks of niet waarneembaar. Onder de ultraviolette stralen onderscheiden we, op basis van de lengte van de stralen, drie categorieën. De uv C-stralen zijn de gevaarlijkste, maar worden vrijwel allemaal door de ozonlaag rond onze atmosfeer tegengehouden. De uv B-stralen worden door de ooglens geabsorbeerd. Maar de meest geduchte stralen voor onze ogen zijnde uvA-stralen. De ultraviolette stralen zijn op drie manieren agressief voor de ogen. In de eerste plaats door hun directe straling die varieert naargelang van het seizoen (is het hoogst in de zomer wanneer de zon tussen 12 en 14 uur in het zenit staat), de geografische plaats (directe straling is intenser in een warm en droog klimaat) en de hoogte (de hoeveelheid uv stijgt met io % per i000 meter). Daarnaast spelen ook de factoren diffusie (waarbij de intensiteit van een eventueel aanwezig wolkendek een rol speelt) en weerkaatsing een rol. De locatie en de aard van de bodem beïnvloeden de weerkaatsing. In de stad bijvoorbeeld moet men vooral in de buurt van witte wanden en glazen gebouwen opletten. Op het strand zijn het zand en de zee de grote boosdoeners. Maar het is vooral in de bergen dat men zich extra tegen de zon moet beschermen, want de sneeuw weerkaatst ongeveer 85% van de uv-stralen.

Ernstige letsels

Onbeschermde blootstelling aan intense uv-stralen verzwakt de ogen en brengt schade toe die soms niet meer te herstellen is. Na blootstelling aan licht beschikken de ogen over een beperkt vermogen om zich door celvernieuwing te herstellen. Wanneer ons zonnekapitaal is uitgeput, wordt het oog kwetsbaar en kunnen er eenvoudige en ernstige problemen ontstaan.
Het meest voorkomende, maar ook het meest goedaardige letsel is sneeuwblindheid, die vaak optreedt bij skiërs die geen zonnebril dragen. De voornaamste symptomen van die ontsteking van het hoornvlies zijn een gevoel van zand in de ogen, roodheid, pijn, tranende ogen en een overgevoeligheid voor licht. Zonder bescherming van een zonnebril staan ook de oogleden bloot aan de zon en die blootstelling kan op termijn tot een zonneslag leiden en zelfs huidkanker veroorzaken. Zonnestralen kunnen ook het risico op bindvliesontsteking verhogen door beschadiging van het slijmvlies dat aan de binnenkant van de oogleden zit en dat het oogwit bedekt. Maar er kunnen ook nog ernstiger letsels optreden want zonder bescherming versnelt het verouderingsproces van de ogen. In bepaalde gevallen kan een vroegtijdige verschijning van cataract (5 tot io jaar vroeger dan normaal), dat leidt tot een progressieve vertroebeling van de ooglens, of leeftijdsgebonden maculadegeneratie (AMD) optreden, met blindheid als meest extreme gevolg.

Gevoelige periodes

De zon is bijzonder schadelijk voor kinderen jonger dan 12 jaar of mensen ouder dan 50 jaar. De ooglens van kinderenjonger dan 12 jaar biedt immers nog geen natuurlijke bescherming. Hun pupil is groter en de weefsels bevatten minder pigmenten. Hun ogen laten bijgevolg meer licht en uv-stralen door. Zo dringen bij baby's tot 1 jaar go% van de uv-stralen
door tot het netvlies, bij kinderen onder de io jaar bedraagt dat percentage 75% en bij volwassenen iets meer dan io%. Het is dus absoluut noodzakelijk om baby's uit de zon te houden en kinderen met een hoofddeksel, met oogscherm en met een zonnebril te beschermen. Ook de senioren zijn een kwetsbare leeftijdsgroep want zij hebben weinig of geen zonnekapitaal meer over.

Ook wordt aan wie vaak in de openlucht werkt, aangeraden om zo veel mogelijk een zonnebril te dragen. Hetzelfde geldt voor autobestuurders. Een zonnebril beschermt hen tegen verblinding door de zon, maar bij zonnig weer moeten ze ook opletten wanneer ze een tunnel naderen (wegens een bruusk verschil in lichtintensiteit) .

De keuze van de juiste zonnebril

In de zomer is het dragen van een zonnebril onontbeerlijk, niet alleen wanneer de zon volop schijnt, maar ook tijdens bewolkte dagen. Immers 5o% van de uv-stralen dringt door het wolkendek heen. Eenvoudig gekleurde glazen volstaan niet. In feite doen ze zelfs nog meer kwaad dan goed want wanneer het donker wordt, verwijden de pupillen zich waardoor meer schadelijke stralen tot het netvlies kunnen doordringen. Een efficiënte zonnebril moet dus niet alleen beschermen tegen verblinding, maar moet ook zo veel mogelijk uv-stralen filteren en moet de kleuren zo waarheidsgetrouw mogelijk weergeven. Een goede zonnebril moet bovendien ook beantwoorden aan de Europese normen (met de vermeldingen CE en UV-400). Glazen worden doorgaans onderverdeeld in vijf categorieën van bescherming.

• categorie 0 is puur esthetisch, categorie 1 beschermt tegen zwak zonlicht,
• categorie 2 beschermt tegen middelmatig zonlicht,
• categorie 3 beschermt tegen sterk zonlicht (op het strand bijvoorbeeld) en
• categorie 4 ten slotte is alleen geschikt voor buitengewone omstandigheden (bijvoorbeeld in de bergen of op volle zee) en is niet aangepast voor het rijden met de auto.

Ook bestaan er verschillende types van filtrerend glas: minerale glazen (zijn beter bestemd tegen krassen, zijn comfortabel voor de stad maar zijn minder bestand tegen schokken en dus minder geschikt voor sportieve activiteiten) en organische glazen (zijn meestal van polycarbonaat, lichter en bestand tegen schokken). Ook de afmetingen van de glazen hebben belang. Wanneer de glazen te klein zijn, kunnen de uv-stralen nog langs boven, onder en opzij tot de ogen doordringen. Brillen met kleine glazen zijn misschien nog wel nuttig in de stad, maar worden in de bergen en de sneeuw ten stelligste afgeraden omdat de bestraling dan zeer intens is en van alle kanten komt. Daar draagt u beter een zonnebril met omsluitende glazen die uw ogen beschermen vanaf uw wenkbrauwen en ook aan de zijkanten geen zonnestralen doorlaten. Ook ooglenzen beschermen tegen de uv-stralen en tegen verblinding van de ogen maar de oogleden noch het oogwit zijn bedekt en daarom moeten lenzen altijd met een aangepaste zonnebril gecombineerd worden. Hetzelfde geldt voor fotochromische glazen, die wel hun tint aanpassen aan het licht en dus verblinding van de ogen tegengaan, maar die op zee of in de bergen niet geschikt zijn.