Valpreventie bij ouderen

Valpreventie betekent het voorkomen van vallen en daardoor het voorkomen van botbreuken. Voornamelijk de oudere mensen vallen vaker. Door een aantal preventieve maatregelen kan de kans op vallen flink verkleind worden. Met name de groep met het grootste risico op osteoporose, de oudere mens, heeft een grotere kans op vallen. Bijvoorbeeld doordat zij slecht ter been zijn, recent een operatie hebben ondergaan of al één van de ledematen gebroken hebben. Het gebruik van slaap- of kalmeringsmiddelen verhoogt in deze leeftijdsgroep de kans op vallen.

Het voorkomen van vallen is noodzakelijk bij osteoporose, omdat een vicieuze cirkel kan ontstaan: een botbreuk vermindert de bewegingsvrijheid, waardoor weer een groter risico is op verdere botontkalking, waardoor het risico op nog meer botbreuken weer verhoogd is.

Factoren die van belang zijn bij het ontstaan van vallen bij de oudere zorgvrager bestaan uit een aantal groepen:

Fysiologische factoren:

• de spiermassa neemt af
• de botmassa neemt af
• het reactievermogen neemt af
• de flexibiliteit neemt af
• de balans neemt af

Externe factoren; door verschillende zaken buiten het lichaam is de kans op vallen veel groter:

• inadequate verlichting
• gladde vloeren
• losliggende kleedjes
• losliggende draden
• trappen

Interne factoren; door verschillende zaken binnen het lichaam is de kans op vallen veel groter:

• parkinsonisme
• verminderde cognitie
• duizeligheid
• hartritmestoornis
• geleidingsstoornis

De valpreventie is dan natuurlijk ook gericht op de oudere zorgvrager die een hoog risico heeft op de gevolgen van vallen.
Dit zijn ouderen met een verhoogde fractuurkans, dit zijn dus vooral ouderen met een osteoporotische fractuur of gedocumenteerde verlaagde botmineraaldichtheid (BMD). Meerdere factoren zorgen natuurlijk voor een verhoogde valkans.

Bewezen valpreventieve maatregelen:

• spierkracht/balans training
• Tai Cho groepstraining (1 studie van 15 weken)
• ergotherapeutische aanpassingen thuis bij ouderen met een valvoorgeschiedenis
• afbouwen psychotrope medicatie (1 studie)
• 'multiple-risk-factor' (5 studies)

Valpreventieve maatregelen waarvan de effectiviteit niet aangetoond is:

• ergotherapeutische aanpassingen thuis bij ouderen zonder valvoorgeschiedenis
• valpreventieprogramma in ziekenhuis/verpleeghuis
• voedingssupplementen
• vitamine D-suppletie met/zonder calcium
• educatieve programma's gericht op gedragsverandering

Veiligheid in een verzorgingshuis

Waar op gelet moet worden voor de veiligheid van een bewoner van een verzorgingshuis:

Huiskamer:

• de meubelen mogen niet te dicht op elkaar staan, zodat er voldoende loopruimte is en zodat men zich niet steeds stoot of struikelt
• alle meubels moeten goed stabiel zijn
• de luie stoelen mogen niet te diep zijn zodat opstaan weinig moeite kost
• er mogen geen losse kleden op de grond liggen zodat men erover kan struikelen of uitglijden
• de telefoon moet op een makkelijk bereikbare plaats staan
• op de grond mogen geen losse snoeren liggen waarover men kan struikelen

Keuken:

• de vaak gebruikte spullen moet op grijphoogte staan
• de spullen in de provisiekast of kelder moeten zonder rekken of bukken te pakken zijn
• de vloer moet stroef zijn, ook als er water is gemorst
• de keukenkastjes moeten goed sluiten, zodat men er zich niet aan stoot

Slaapkamer:

• het bed moet voldoende hoog zijn zodat opstaan geen problemen geeft
• er mogen geen losse kleedjes zijn waarover men kan struikelen of uitglijden
• er moet een lichtknopje bij het bed zijn zodat opstaan in het donker niet nodig is

Badkamer en toilet:

• er moet voldoende ruimte zijn om te wenden en keren
• er moeten handgrepen aangebracht zijn als dit nodig is
• er moeten veiligheidsmaatregelen genomen zijn zodat uitglijden onder de douche of in het bad niet mogelijk is
• de matjes moeten voorzien zijn van een antisliplaag
• de deur moet vanaf de buitenkant te ontgrendelen zijn
• alle verbindingen moeten vastzitten, lampen moeten met een schakelaar bediend worden

Omgeving van het verzorgingshuis:

• de stoep en het straatje naar de voordeur moeten vlak zijn en er mogen geen losse tegels uitsteken
• de stoep en het straatje mogen niet begroeid zijn met mos of overwoekerd met onkruid

Deze maatregelen gelden natuurlijk niet alleen voor ouderen die in een verzorgingshuis wonen. Ook ouderen die nog zelfstandig wonen kunnen deze maatregelen nemen of laten nemen.

Een ongeluk zit in een klein hoekje, maar maak dat hoekje zo klein mogelijk!