'Menopauze' of 'De overgang' - Klaar voor een nieuwe start

Gedurende de menopauze oftewel de overgang gaat men door een harde tijd. Met deze middelen counter je elke backlash. Opvliegers, broze botten... niemand zit te wachten op 'het keren van de jaren'. Wat staat je te wachten en hoe ga je er mee om. In stilte lijden hoeft niet langer!

Gemiddeld begint de menopauze op 52 jaar.

De menopauze is officieel de dag dat een vrouw een jaar lang geen menstruatie heeft gehad. Al veel vroeger, een jaar of zeven ervoor, bereidt het lichaam zich hierop voor. Onregelmatige cycli, een kortere cyclus, lange of korte bloedingen en een periode die wordt overgeslagen, zijn de eerste tekenen van de 'premenopauze'. Het lichaam produceert vanaf dan steeds minder vrouwelijke hormonen: oestrogenen en progesteron. Veel vrouwen klagen ook over meer spanning in de borsten, maar die neemt af na de menopauze. Gemiddeld is een vrouw premenopauzaal op 45 jaar, maar het kan ook vroeger of later. Zware rokers komen gemiddeld twee jaar vroeger in de menopauze. Genetische factoren kunnen een rol spelen, maar als je moeder vroeg in de menopauze kwam, betekent dit niet dat dit voor jou ook zo zal zijn.

Heet, heter, heetst

Net zoals in de puberteit starten de hormonale veranderingen 's nachts. Heel wat vrouwen klagen voor de eigenlijke menopauze over nachtelijke transpiratieaanvallen. Deze voorlopers van de 'opvliegers' verplaatsen zich van 's nachts naar overdag en worden veroorzaakt door een plotse val van de oestrogenen. Vlak voor de menstruatie heb je er het meeste last van omdat de oestrogenenspiegel dan het laagste is. Hoe dichter je bij de menopauze komt, hoe vervelender de opvliegers kunnen worden. Je krijgt het plots heel warm, wordt rood in je gezicht en op je bovenlichaam, je hart klopt sneller en je transpireert hevig, soms minutenlang. In de menopauze zelf bereiken de opvliegers een piek. Ze zijn frequenter, kunnen langer duren en de transpiratie is heviger. Afwachten tot ze voorbij zijn, je in laagjes kleden, natuurlijke stoffen dragen en eventueel visualiseren dat je je hoofd in de ijskast steekt, kunnen soelaas bieden. Sommige vrouwen ervaren de plotse benauwdheid als een angstaanval. Na de menopauze kunnen de opvliegers nog een tijdje doorgaan, zelfs tot vijftien jaar erna, in ieder geval worden ze geleidelijk aan minder hevig.

Tijdelijke concentratiestoring

Je bent gewend om door de dagen razen, maar plotseling begin je zaken te vergeten, word je sneller moe en word je rustelozer. Vervelend, maar een veel voorkomend neveneffect van al die hormoonschommelingen. Je agenda wat minder druk programmeren, stress vermijden en aanvaarden dat je minder geconcentreerd bent, maken het voor jezelf makkelijker. Je hersenen hebben tijd nodig om zich aan de verlaagde oestrogeenspiegel aan te passen. En het goede nieuws: rond je zestigste komt daarin een beter evenwicht.

Beweeg die bekkenbodem

Door de daling van oestrogenen wordt je huid dunner en minder elastisch. Je krijgt meer rimpeltjes, en bent vatbaar voor couperose, maar dat heeft geestelijk ook met leeftijd te maken. Een rechtstreeks gevolg van de dalende oestrogenen is dat je vaginawand dunner wordt en ook droger. Hierdoor kun je pijn krijgen bij het vrijen, je kunt dan een glijmiddel gebruiken, een langer voorspel inbouwen, of je arts om een lokale hormoonbehandeling vragen.
Maar sexualiteit is meestal iets complexer. Probeer je seksleven meer op affectie en minder op libido te focussen, praat over je onzekerheden met je partner en maak genoeg tijd voor elkaar. En vooral: wees lief voor jezelf!

Hormonen: ja of nee?

Het grote dilemma in de menopauze is het al dan niet nemen van hormonen. Onheilspellende berichten over verhoogde risico's op borstkanker en op hart- en vaataandoeningen hebben de hormoonbehandelingen er niet populairder op gemaakt. Tegenwoordig wordt vooral met natuurlijke oestrogenen en natuurlijk progesteron behandeld en zijn de risico's minder groot. Volgens een bepaalde studie vergroot het risico op borst- en eierstokkanker wel met combinatiepreparaten met synthetische progesteron. Er is echter ook goed nieuws: hormoonsubstitutie met combipreparaten geeft minder baarmoederslijmvlieskanker en minder darmkanker. De arts zal voor een behandeling je individuele risicoprofiel samenstellen. Hebben meer dan twee familieleden borstkanker gehad voor hun menopauze, of heb je veel cystes gehad, dan wordt een hormoonbehandeling afgeraden. Ook bij een slechte toestand van de bloedvaten is het geen optie. Op basis van je klachten zal de arts een lokale hormoonbehandeling voorstellen, bijvoorbeeld voor een droge vagina, of een behandeling met pillen of pleisters, bij frequente opvliegers. De dosering wordt zo laag mogelijk gehouden. De huidige richtlijn voor een behandeling is maximum vijf jaar, maar je arts kan daar van afwijken als dat nodig is. Vaak willen vrouwen in het begin een hormonale substitutie, maar uiteindelijk zien ze hun levenskwaliteit zo aangetast dat ze er iets aan willen doen. Een korte behandeling, zo laag mogelijk gedoseerd, is de huidige tendens. Preventief hormonen geven, bijvoorbeeld om osteoporose te voorkomen, gebeurt tegenwoordig veel minder. De resultaten op lange termijn zijn niet zo eenduidig en je moet de hormonale behandeling levenslang volhouden.

Soja en hop helpen echt

• Vrouwen in de menopauze worden steeds inventiever om hun klachten aan te pakken. De alternatieve markt scoort dan ook hoog, met het gebruik van fyto-oestrogeen op kop. Fyto-oestrogenen zijn stoffen, afkomstig van planten die in het lichaam tot stoffen met oestrogene eigenschappen worden omgezet. De bekendste planten zijn de sojaplant, hop, lijnzaad, maar ook zilverkaars en rode klaver worden meer en meer gebruikt, vooral o opvliegers tegen te gaan. Overdrijf hier niet mee. Een potje sojamelk of -pudding per dag is genoeg. Soja is nu trouwens ook in pilvorm verkrijgbaar bij de apotheek. Vraag je arts om de juiste dosis. Bij borstkanker mag je ze omwille van hun oestrogene eigenschappen niet gebruiken. Verwacht van fyto-oestrogenen niet het effect van een hormonale behandeling want daarvoor zijn ze dan weer te zwak.
• Ook voor slaapproblemen, nervositeit en depressies zijn er specifieke kruidenmixen op de markt. Bekend zijn valeriaan, passiebloem, haver, sint-janskruid en meidoorn.