Hoe lang duurt de overgang bij vrouwen?

Vrouwen in de overgang hebben het vaak zwaar. De overgang kan namelijk zeer heftige klachten met zich meebrengen en deze komen ook nog voor op een leeftijd die al niet gemakkelijk is met soms puberende kinderen, werk en zorgbehoevende ouders. Deze klachten kunnen lichamelijk en/of psychisch zijn. Gelukkig zijn de klachten er niet altijd, maar komen ze in vlagen. Ook zijn de klachten niet gedurende de hele overgang hetzelfde. Uiteindelijk verdwijnen ze ook weer. Al met al is het niet verwonderlijk dat vrouwen zich soms afvragen hoelang die overgang nu eigenlijk duurt.

• De fases van de overgang
• De pre-menopauze
• De menopauze
• De postmenopauze
• De overgang
• De perimenopauze
• Hoe weet een vrouw of de overgang begonnen is?
• Factoren die een rol spelen bij de lengte van de overgang
• Menopauze van moeder
• Roken
• Verwijdering beide eierstokken
• Etnische afkomst
• Chemotherapie
• De duur van de overgang

De fases van de overgang

De overgang is onder te verdelen in een aantal fases. Het is goed om te weten welke fases dit zijn en welke termen er worden gebruikt in relatie tot de overgang.

De pre-menopauze

De pre-menopauze is de eerste fase. Deze begint meestal als vrouwen in de veertig zijn. De afname van de hormonen progesteron en oestrogeen begint echter al halverwege de dertig. Sommige vrouwen ervaren daar dan al klachten van, anderen merken pas later iets van de veranderingen. Doorgaans wordt van een vervroegde overgang gesproken als vrouwen van onder de veertig overgangsklachten ervaren.

De menopauze

De menopauze is de benaming die wordt gebruikt voor de laatste menstruatie. Dit is een moment in een vrouwenleven dat achteraf pas kan worden vastgesteld. Van menopauze wordt gesproken als een vrouw twaalf maanden niet meer heeft gemenstrueerd. De gemiddelde leeftijd waarop een vrouw de menopauze bereikt is 51 jaar, maar er is een grote variatie.

De postmenopauze

De postmenopauze is de periode na de menopauze. Die duurt dus eigenlijk de rest van een vrouwenleven, maar meestal wordt hiermee de periode aangeduid waarin een vrouw nog wel klachten heeft nadat ze de menopauze heeft bereikt.

De overgang

De overgang is de omvattende term voor deze drie periodes samen.

De perimenopauze

Ten slotte wordt dan nog de term perimenopauze gebruikt. Peri betekent rondom. Hiermee wordt dan ook de periode rondom de menopauze bedoeld.

Hoe weet een vrouw of de overgang begonnen is?

Een bloedonderzoek om aan te tonen of een vrouw in de overgang is heeft niet zoveel zin. In theorie zou een bloedonderzoek op de derde dag van de menstruatie kunnen worden gedaan om na te gaan of het FSH (Follikel Stimulerend Hormoon) verhoogd is en het oestrogeen verlaagd is. Door de fluctuaties van de hormonen is dit echter een vrij onbetrouwbare manier om de overgang vast te stellen. Gynaecologen doen dit dan ook aan de hand van het klachtenpatroon van de vrouw. De overgang is, net als de puberteit, een fase in een mensenleven. Bij de een begint die eerder dan bij de ander. Dat geldt ook voor het eindigen van de overgang. Er is ook niet een bepaald moment aan te wijzen waarop de overgang is afgelopen omdat ook na de laatste menstruatie (de menopauze) klachten die samenhangen met afnemende vrouwelijke hormonen kunnen voorkomen. Sommige vrouwen ervaren in deze periode zelfs de heftigste klachten, terwijl andere vrouwen juist veel klachten in de pre-menopauze hebben.

Factoren die een rol spelen bij de lengte van de overgang

Er is een aantal factoren dat een rol speelt bij de lengte van de overgang. Deze zijn overigens niet zo gemakkelijk te beïnvloeden. Hoewel het erg individueel is hoelang de overgang duurt, is er wel een aantal dingen over te zeggen.

Menopauze van moeder

Allereerst is het moment van de menopauze min of meer erfelijk bepaald. De start van de overgang van de moeder is een indicatie voor de start van de overgang van de dochter. De kans is groot dat beiden rond dezelfde leeftijd in de menopauze komen.

Roken

Roken versterkt het proces van het afnemen van het hormoon oestrogeen dat in de eierstokken wordt geproduceerd. Wie zelf rookt, terwijl haar moeder dat niet doet, komt waarschijnlijk een of twee jaar eerder in de overgang dan moeder. Het omgekeerde geldt eveneens.

Verwijdering beide eierstokken

Een verwijdering van de eierstokken brengt een vrouw acuut in de overgang. Dit geldt overigens alleen als beide eierstokken worden verwijderd. Bij het verwijderen van een eierstok, neemt de andere de taak van de verwijderde eierstok over.

Etnische afkomst

Er is gemiddeld een klein verschil in leeftijd van het bereiken van de menopauze tussen verschillende etnische groepen. Aziatische vrouwen komen iets later in de overgang en Latijns-Amerikaanse en Afro-Amerikaanse vrouwen iets eerder. De blanke vrouw zit hier tussenin. Het zijn echter gemiddelden.

Chemotherapie

Vrouwen van boven de veertig die chemotherapie moeten ondergaan komen vervroegd in de overgang. Als chemotherapie wordt gegeven aan zeer jonge vrouwen is het mogelijk dat de menstruatie na langere tijd toch terugkomt. Niettemin zal de definitieve menopauze vaak toch vroeger inzetten dan zonder chemotherapie.

De duur van de overgang

Hoewel het zinvol kan zijn om te weten wanneer de overgang begint, is de vraag die veel vrouwen het liefst beantwoord zien: hoe lang duurt de overgang? Helaas is daar geen eenduidig antwoord op te geven.

Gynaecoloog Dorenda van Dijken van het OLVG in Amsterdam is gespecialiseerd in de overgang. Zij gaat uit van een gemiddelde overgang van tussen de twee en tien jaar. Volgens Jos Teunis, overgangsconsulente, kan de overgang korter duren dan twee jaar, maar soms ook langer dan 6 jaar. Vrouwen die al in het begin van de overgang last hebben van opvliegers en nachtzweten, blijken ook het langst last te houden van deze klachten. In ieder geval is duidelijk dat de duur van de overgang per vrouw sterk verschilt. De gemiddelde periode die ligt tussen het onregelmatig worden van de menstruaties en de menopauze is vier jaar. Soms bestaan overgangsklachten echter vijf tot tien jaar of soms zelfs langer. Deze periode is grofweg te verdelen in vier à vijf jaar voor de laatste menstruatie tot twee à drie jaar erna.

Lees verder

• Bruikbare tips voor vrouwen in de overgang
• Hormoongebruik in de overgang: de voor- en nadelen
• Psychische veranderingen bij vrouwen in de overgang
• Burn-out of in de overgang: overgangsklachten niet herkend