De effecten van caffeïne op je lichaam

Soms kun je een oppepper krijgen van een bak koffie. Het zorgt er dan voor dat je tijdens die vergadering kunt opletten omdat je er waakzamer van wordt. Cafeïne is een stimulerend middel dat je lichaam in een toestand van hyperalertheid brengt. Wie teveel cafeïne binnenkrijgt, kan last krijgen van klachten zoals slapeloosheid en concentratieproblemen. Wat zijn de effecten op je lichaam door cafeïne, waar zit het in en wat zijn de gevolgen als je er teveel van binnen krijgt?

De invloed van cafeïne op je lijf

Van een kop koffie kun je waakzamer worden. Als je hier teveel van drinkt en daardoor teveel cafeïne binnenkrijgt, kan het zijn dat je concentratieproblemen krijgt en een minder goed geheugen. Cafeïne is een stimulerend middel dat de bloedtoevoer naar de hersenen doet toenemen en het hart sneller laat slaan. Het breekt B-vitaminen af en leidt tot een toename van stresshormonen. Door een overmaat aan cafeïne zal je lijf in een toestand van aanhoudende stress en hyperalertheid blijven. Het lichaam verkeert dan langdurig in een stadium van angst.

Effecten van cafeïne

Als je cafeïne consumeert, neemt het niveau van de activerende neurotransmitters dopamine en norepinefrine toe. Norepinefrine is de wetenschappelijke term voor adrenaline: dat is waarom je na veel kopjes koffie het gevoel kunt hebben dat de adrenaline door je aderen vloeit. Als je te vaak cafeïne in je lijf hebt, worden de klieren die adrenaline produceren overbelast. Dit kan leiden tot een chronische stresstoestand. Een overmaat aan cafeïne kan leiden tot spanningshoofdpijn. Ook door het stoppen van het drinken van cafeïne kan er hoofdpijn ontstaan.

Waarin zit cafeïne?

Koffie is overigens niet het enige middel dat cafeïne bevat. Cafeïne komt voor in meerdere drankjes of etenswaren en zelfs in bepaalde pijnstillers. Zo zit er bijvoorbeeld cafeïne in een reep chocolade of bepaalde dieetproducten. In onderstaand tabel wordt een overzicht gegeven van de hoeveelheid cafeïne in een paar gewone levensmiddelen:

Klachten

Sommigen hoeven maar een paar kopjes koffie op een dag te drinken om klachten te krijgen. Er zijn ook mensen die wel liters koffie kunnen drinken en dan ’s nachts makkelijk kunnen slapen, maar er zijn ook mensen die al wakker liggen van slechts één kopje koffie drinken 's avonds. Van cafeïne kunnen de volgende klachten ontstaan:

• gevoel dat je vaak moet plassen
• prikkelbaarheid
• roodheid in het gezicht
• slapeloosheid
• spiertrekkingen
• nervositeit
• verbaal van de hak op de tak springen
• versnelde hartslag
• rusteloosheid

Als de cafeïne is uitgewerkt, kan dit weer tot klachten leiden. Je krijgt dan een bepaalde inzinking dat kan samengaan met hoofdpijn, vermoeidheid en nog meer moeite om je te concentreren en dingen te onthouden.

Cafeïne en de invloed op de slaap

Cafeïne verlaagt je gehalte van de neurotransmitter (boodschappenstofje) adenosine. Adenosine helpt je om kalm en slaperig te worden. Als je veel cafeïne consumeert, met name 's avonds, kun je last krijgen van slapeloosheid of ben je op zijn minst de volgende dag minder goed uitgerust. Cafeïne onderdrukt de diepste fase van de slaap (fase IV oftewel de REM-slaap). Deze fase is belangrijk voor het opladen van je afweersysteem. Verlies van deze slaapfase is dus ongewenst omdat je dan sneller ziek wordt en 's morgens een minder uitgerust wakker wordt. Onderdrukking van de REM-slaap heeft prikkelbaarheid en concentratieproblemen tot gevolg. En minder concentratie betekent ook minder kortetermijngeheugen.

Cafeïne op een lege maag

Veel mensen willen ’s ochtends als eerste een kop koffie drinken waarbij sommigen zelfs het ontbijt overslaan. Doordat je het ontbijt overslaat, word je denkvermogen minder en zijn je emoties minder stabiel. Als je daaraan cafeïne toevoegt, word je na 1 of 2 uur alleen nog maar opgefokter en kun je je moeilijker concentreren. Door niet te ontbijten wordt de inzinking alleen maar groter. Waarschijnlijk zul je meer moeite hebben om je te concentreren. Je onttrekt energie aan je vetcellen wanneer je vast, uitgehongerd bent of cafeïne op een lege maag drinkt. Maar na deze opleving van energie voel je jezelf uitgeputter en leger dan voorheen.

Cafeïne en suiker

Een cafeïnehoudend drankje zoals cola bevat al gauw zo’n 4 tot 5 theelepels suiker per blikje. Niet alleen de cafeïne zorgt voor een energiepiek met daaropvolgend een dip, maar ook de negatieve effecten van suiker dragen daar aan bij. Als je veel suiker en cafeïne gebruikt zonder drie evenwichtige hoofdmaaltijden per dag, kun je concentratie en geheugenproblemen ondervinden.

Hoe ermee om te gaan

Als je eenmaal aan een patroon van cafeïne gebruiken gewend bent, is het lastig om je aan die verslaving te onttrekken. Wanneer je de dosis suiker en cafeïne waar je lichaam zo om vraagt niet krijgt, zul je het gevoel krijgen dat je er meer van nodig hebt om aan de gang te blijven.

Als je cafeïne gebruikt, houd je dan aan de volgende regels:

• Let erop dat je cafeïne met mate gebruikt en daarnaast goed eet.
• Gebruik cafeïne uitsluitend nadat je een gezonde maaltijd hebt genoten.

Houd je waterhuishouding op peil

Je lichaam bestaat voor zeker 60 procent uit water. Veel mensen beseffen niet hoeveel water ze elke dag moeten drinken om uitdroging te voorkomen. Als je hoofdpijn krijgt in combinatie met hevige dorst, ben je waarschijnlijk al uitgedroogd. Je hersenen bestaan voor driekwart uit water en hebben voldoende water nodig om te kunnen functioneren. Kenmerken van uitdroging zijn: een troebele geest, problemen met je aandacht en problemen met je kortetermijngeheugen.

Om je lichaam en je hersenen op topniveau te laten functioneren, moet je zo'n 1,5 liter water per dag drinken. Zorg ervoor dat je meer water dan de gebruikelijke hoeveelheid drinkt als je veel zweet zoals bij sporten of erg warm weer. Het is handig om altijd een fles water in de buurt te hebben.

Lees verder

• Cafeïne en de invloed op kinderen