De geneeskracht van stinkende gouwe

Vroeger dacht men dat de messias de kop van een slang had verpletterd. Uit het bloed wat hierdoor ontstond groeide de stinkende gouwe. Het roodgele melksap van deze plant is zwak giftig en geneeskrachtig; het irriteert op de huid maar verwijdert wratten en likdoorns. Stinkende gouwe werd in de Middeleeuwen op het hoofd van een zieke gelegd om te kijken of hij zou genezen. Wanneer de zieke ging huilen dan zou de zieke genezen maar begon hij te zingen, dan was de dood nabij. Daarnaast werd het samen met het hart van een mol in de jaszak gedragen. Op deze manier was men gevrijwaard van narigheid en kon men elke vijand overwinnen.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening stinkende gouwe / Bron: Am?d?e Masclef, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Naamgeving stinkende gouwe

In het Latijn heet deze plant chelidonium majus. In het Grieks betekent khelidion zwaluw. De Latijnse naam is daarvan afgeleid. Het was Dioscorides, een geneesheer uit het oude Griekenland die voor de antieke Romeinen werkt, die het verband tussen zwaluwen en stinkende gouwe legde. Het viel hem op dat deze plant begint te bloeien als de zwaluwen komen en stopt met bloeien als de zwaluwen vertrekken. Bovendien doen zwaluwen zich tegoed aan de zaden van stinkende gouwe. Het zou de blinde jonge zwaluwtjes helpen de ogen te openen. In het Nederlands heeft deze plant enkele volksnamen: wrattenkruid, gouwe, grote gouwe, ogenkruid, ogenklaar, celidone, kalidone, salidone, zwaluwkruid, schellekruid, schelwortel, schildkruid, schiewortel, hondkruid, vuurkruid, geulkeswortel, groot speenkruid, goudkuil en goudkruid.

Voedingsstoffen

In stinkende gouwe zitten tientallen soorten alkaloïden. In de wortel zitten vooral beel cheridonzuren, hydroxykaneelzuur en hydroxyzuren zoals appelzuur, threoninezuur en glycerinezuur. Daarnaast zitten er flavonoïden, saponinen, etherische oliën, fytosterolen, carotenoíden, vitamine C, silicium en zouten in. Vooral de wortel wordt gebruikt. Door het drogen verliest de rest van de plant snel zijn werking. Het melksap wordt voor de bloei geoogst.

Goed voor gal en lever

De stoffen berberine en chelioxanthine in stinkende gouwe hebben een galdrijvende en galvormende werking. In lage dosis wordt stinkende gouwe gebruikt als leverstimulerend middel, vooral in combinatie met artisjokken en mariadistel. Door deze medische werkingen kan het worden ingezet tegen:

Blad stinkende gouwe / Bron: Sigman, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Lever- en galaandoeningen,
Geelzucht,
Leverontsteking of chronische hepatitis,
Onvoldoende galaanmaak,
Galblaasaandoeningen, pijn van de galwegen,
Galstenen,
Migraine door ontregelde lever- en galwerking.

Goed tegen krampen

Stinkende gouwe werkt krampopheffend en licht pijnstillend. Het is licht laxerend en een rustgevend middel voor de galwegen, maag, darmen, luchtwegen, bloedvaten en baarmoeder door de werking van chelidonine, captisine, protopine en flavonoïden. Het wordt ingezet tegen de volgende indicaties:

Bilaire dyskenesie of verminderde beweeglijkheid van de galwegen,
Galblaaskoliek, Maagdarmkrampen, misselijkheid, braken,
Constipatie door nerveuze darmwerking,
Spastische bronchitis, krampachtige hoest bij astma,
Adjuvans bij angina pectoris,
Milde hoge bloeddruk,
Pijnlijke en uitblijvende menstruatie.

Overige medicinale werkingen

Hier staan de overige medicinale werkingen beschreven met de reden waarom stinkende gouwe een geneeskrachtige werking heeft:

Doordat het de secretie van de alvleesklier verhoogt werkt het bloedsuikerverlagend.
De urine- en zweetdrijvende werking maakt stinkende gouwe tot een geneesmiddel tegen oedemen, verminderde nierfunctie, nierstenen, artritis, artrose en jicht.
De bloedsomloopstimulerende eigenschappen in de kleine haarvaten maken dit kruid tot een geneesmiddel tegen oogbindvliesontsteking, tranende en brandende ogen en grijze staar.
Omdat het de lever, gal en darmwerking stimuleert is dit een goed geneeskruid tegen de huidaandoeningen eczeem, psoriasis, ringworm en hoofdroos.
Vanwege de kalmerende en licht narcotische werking van chelidonine wordt dit kruid ingezet tegen nervositeit, rusteloosheid, stress, angst en slapeloosheid,
Stinkende gouwe kan in een dieet tijdens de chemokuur worden gebruikt omdat het antitumoraal werkt.

Uitwendig gebruik

Melksap van sttinkende gouwe remt ongebreidelde celdeling en staat om deze reden te boek als antitumorale stof. Het breekt de eeltlaag, het eiwit van de hoornlaag, af; in medische termen heet dat een keratolytische werking. Het gaat zowel virussen als bacteriën tegen en het werkt derhalve ontstekingsremmend. Het melksap wordt gebruikt om de volgende huidaandoeningen te bestrijden:

Stinkende gouwe groeit uit de muur in Groningen / Bron: Wickey, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Wratten, goedaardige huidtumoren,
Eelt, likdoorn,
Schimmelinfecties,
Oogbindvliesontsteking en
Hoornvliesvlekken.

Consulteer de fytotherapeut

Wie stinkende gouwe als geneesmiddel wilt gebruiken kan het best een consult nemen bij een fytotherapeut. Stinkende gouwe-extracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders en capsules dienen enkel op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover adviseren. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt veel gebruikt in de fytotherapie.