De geneeskracht van beredruif

De beredruif komt van oorsprong voor in Noord-Amerika, waar beren graag van de vruchten van deze struik snoepen. Behalve in Noord-Amerika komt de beredruif ook voor in Scandinavië, Noord-Europa, IJsland, Noord-Azië en Noord-Japan. Textielververs gebruikten de beredruifbessen om textiel mee blauw te kleuren. Op zaterdag hingen ze het op; het was dan in eerste instantie geel. Twee dagen later, na oxidatie, werd het blauw. Dat was op maandag. De textielwerkers hadden dan een dag vrij. Uit dit gegeven ontstond de oorsprong van de uitdrukking ´een blauwe maandag´. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving beredruif
• Geschiedenis beredruif
• Werkzame stoffen beredruif
• Medicinale werking beredruif
• Overige medicinale werkingen
• Uitwendige geneestoepassingen beredruif
• Raadpleeg de fytotherapeut

Naamgeving beredruif

In het Latijn heet beredruif Arctostaphylos Uva-Ursi. Arctostaphylos is een Latijnse verbastering van de Griekse woorden ´arktos´ wat beer betekent en ´staphylos´ wat ´druiven´ beduidt. ´Uva´ betekent ´bessen´ en ´ursi´ betekent ´beer´. Eigenlijk is de botanische naam een tautologie; er staat tweemaal hetzelfde. De Nederlandse naam beredruif is een vertaling van de Latijnse betekenis. Er zijn alternatieve namen in het Nederlands: Zandbezie en Plaskruid. De laatste betekenis is een verwijzing naar de medicinale eigenschap van de bladeren; een thee van deze bladeren doet een goedaardige prostaatvergroting verkleinen en ontsmet de urinebuis. Dat maakt het plassen gemakkelijker.

Geschiedenis beredruif

Indianen die in wat nu Canada heet woonden, gebruikten beredruifbladeren bij urinewegontsteking, verstuikingen, zwellingen en irritaties. In Engelse kruidenboeken wordt deze geneesplant voor het eerst genoemd in de 13e eeuw als medicijn voor infecties van de urinewegen. Europeanen en Indianen hadden los van elkaar de medicinale werkingen op de urinewegen van deze plant ontdekt. Vanaf de 16e eeuw wordt beredruifblad ook op het continent genoemd als middel om ontstoken urinewegen mee te behandelen. Halverwege de 18e eeuw werd de plant ingesloten in het arsenaal van geneesplanten wat universitair opgeleide dokters gebruikten. Het kwam terecht in de Engelse farmacopee, een boek met een overzicht van geneesplanten en hun werkingen. Omdat beredruif veel looistoffen bevat werd het gebruikt bij leerbewerking. Het blad werd eveneens als smaakmaker vermengd door tabak.

Werkzame stoffen beredruif

De bessen zijn eetbaar maar worden niet gebruikt voor medicinale doeleinden; daarvoor wordt alleen het blad aangewend. In het blad zitten vooral hydrochinonemonoglycosiden zoals arbutine, hydrochinon, methylarbutine en in mindere mate piceoside. Verder zit er een beetje vrij hydrochinon in. Looistoffen zitten er in grote getale in; ellagitanninen, galluszuur en gallotanninen. Op het gebied van flavonoïden bevat beredruifblad: hyperoside, isoquercitrine, quercetine, quercitrine en myricetine. Ook zitten er de pentacyclische triterpenen ursolzuur en oleanolzuur in. In mindere mate bevat beredruifblad: de fenolische zuren p-cumarinezuur en syringinezuur, etherische olie, de iridoïde monotropeïde, allantoïne, malonzuur, citroenzuur, kininezuur, mierenzuur, de bitterstof ericoline, de resine ursone, de glycoside piceïne, de vitaminen B1, B2, B3 en C, betacaroteen, de mineralen calcium, magnesium, kalium, mangaan, chroom, kobalt, aluminium, ijzer, fosfor, seleen, silicium, natrium, tin en zink, vezels, vetten betasitosterol en taraxosterol.

Medicinale werking beredruif

De belangrijkste werking van beredruif is dat het een mild urinair antisepticum is; dat wil zeggen dat het de urinewegen ontsmet. Arbutine en methylarbutine zijn de voornaamste werkzame stoffen. Door chemische omzettingen via de lever ontstaat de stof hydrochinon, een stof die onder andere antibacterieel is tegen de E.coli bacterie. Verder is het een astringerend of slijmvliessamentrekkend middel. Ook is het een natuurlijke pijnstiller en een bloedstelpend middel. Daarnaast verminderen de aanwezige looistoffen de slijmvliesafscheiding en is het een ontstekingsremmend middel door de aanwezigheid van looistoffen, ursolzuur, hyperoside en arbutine in beredruifblad. Al deze medicinale werkingen maken beredruifblad een prima middel bij:

• Blaasontsteking en terugkerende blaasontsteking,
• Beredruif / Bron: Walter Siegmund, Wikimedia Commons (CC BY-2.5)
  Benigne Prostaat hypertrofie of goedaardige prostaatvergroting,
• Honeymoonblaasontsteking bij seksueel actieve vrouwen,
• Blaasontsteking door verzwakte weerstand bij ouderen,
• Blaasontsteking bij postmenopauzale vrouwen,
• Herhaalde blaasontsteking door reflux, het terugstromen van urine in de urineleider,
• Preventie van blaasontsteking bij gecatheteriseerde patiënten,
• Asymptomatische bacteriurie of bacteriën in urine zonder klachten,
• Sterk geurende urine,
• Chronische infecties van de urinewegen,
• Nierontsteking,
• Nierbekkenontsteking,
• Etter in de urine,
• Prostaatontsteking,
• Urinebuisontsteking,
• Bedplassen door infecties.

Overige medicinale werkingen

De geneeskrachtige werkingen op de blaas zijn de meest voorkomende redenen om beredruif voor te schrijven. Er zijn daarnaast nog meer medicinale werkzaamheden:

• Omdat beredruif mild diuretisch werkt en het urinezuur uit het lichaam drijft, voorkomt het nierstenen en niergruis.
• Te zure urine wordt tegen gegaan door arbutine en de aanwezige flavonoïden.
• De astringerende werking maakt beredruif een middel tegen diarree, dysenterie en dunne en dikke darmontsteking.
• Het wordt ingezet als adjuvans bij milde luchtwegenaandoeningen omdat het hoestbedarend werkt.

Uitwendige geneestoepassingen beredruif

Door de astringerende werking van de looistoffen wordt beredruif gebruikt om de huid sneller te doen herstellen. Daarnaast bleekt het de huid. Mond, huid, ogen en geslachtsdelen kunnen ermee behandeld worden om infecties te verhelpen. Er kan een aftreksel van de bladeren met olie worden gemaakt welke met een omslagdoek wordt opgebracht. Dit is een behandelmethode bij:

• Huiduitslag,
• Roodheid van de huid,
• Beredruif / Bron: Walter Siegmund, Wikimedia Commons (CC BY-2.5)
  Lichte brandwonden,
• Hoofdhuidschilfers.

Gorgelen, mondspoeling met afgekoeld afkooksel:

• Tandvleesontsteking,
• Mondslijmvliesontsteking,
• Aften.

Vaginale spoeling:

• Witte vloed,
• Vaginale ontsteking.

Oogbaden:

• Oogbindvliesontsteking.

Wassen met aftreksel:

• Depigmentatie van de huid.

Raadpleeg de fytotherapeut

Beredruifblad wordt niet door iedereen goed verdragen, ook al is het sterk verdund. Beredruifbladeren mogen in tegenstelling tot de vruchtjes, nooit gegeten worden; ze bevatten teveel looistoffen. Beredruifmedicijnen geeft aan urine een groenige kleur. Een fytotherapeut zal voorschrijven om nooit meer dan 5 kuren met beredruif per jaar te doen. Kinderen onder de 12 mogen het niet inwendig gebruiken. Het is ook niet goed voor zwangere vrouwen om het te gebruiken. Zo zijn er nog een aantal contra-indicaties en waarschuwingen waarvan de fytotherapeut je op de hoogte kan brengen. Raadpleeg altijd een fytotherapeut als je geneesplanten wilt gebruiken. Alle geneeskrachtige werkingen in dit boek komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk in de fytotherapie.

Lees verder

• De geneeskracht van Garcinia of guttengomboom
• De geneeskracht van knotwilg of schietwilg
• De geneeskracht van macadamianoten
• De geneeskracht van kwassiehout of kwasibita