Cranberry en blaasontsteking

De Cranberry of Grote veenbes, Latijnse naam Vaccinium macrocarpon of Oxycoccus macrocarpos (Aiton) Pursh is afkomstig uit de Verenigde Staten waar ze op grote schaal gekweekt worden voor medicinale en culinaire doeleinden. In Nederland groeien ze voornamelijk op Terschelling. Deze planten zijn daar waarschijnlijk gekomen door het aanspoelen van een lading bessen. De rode, licht zure bessen groeien aan kleine struikjes die een vochtige zand- of veenhoudende bodem nodig hebben.

Cystitis - Blaasontsteking

De medicinale toepassingen van veenbessen komt vrijwel overeen met deze van andere bosbessoorten; alleen is de Amerikaanse veenbes of cranberry wat meer in belangstelling gekomen wegens het onderzoek dat men de laatste tientallen jaren heeft gedaan. Deze bessen bevatten stoffen (evenals de andere Vaccinium-soorten) die bacteriën bij cystitis of blaasontsteking efficiënt bestrijden.

Cystitis is een typische vrouwelijke aandoening. Eén op drie vrouwen worden er mee geconfronteerd en bij de helft van de vrouwen komt de ontsteking regelmatig terug. Levensbedreigend is deze blaasontsteking niet, maar ze kan wel pijnlijk zijn. Door een aantal eenvoudige voorzorgsmaatregelen, zoals voldoende drinken, kan het risico op een infectie worden verkleind.De belangrijkste symptomen zijn vaak, moeilijk en pijnlijk urineren, soms met lage rugpijn en buikpijn, met troebele of sterk ruikende urine en zelfs met bloed in de urine.

Wanneer de infectie tot de blaas beperkt blijft, treedt meestal geen koorts op. Maar wanneer de nieren geïnfecteerd geraken, kan dit hoge koorts, misselijkheid, vermoeidheid en hevige rugpijn het gevolg zijn.

Blaasontsteking, een vrouwenkwaal

Het feit dat drie keer zoveel vrouwen dan mannen last hebben van deze infectie, is vooral een anatomische kwestie. De vagina, de uitgang van de urethra -de urinebuis die naar de blaas loopt - en de anus liggen heel dicht bij elkaar. Een gevolg daarvan is dat de Escherichia coli bacteriën, die in de darmen leven en er de spijsvertering bevorderen, gemakkelijker in de schede en de urethra terechtkomen.

In de vagina kunnen de bacteriën weinig kwaad, melkzuurbacteriën creëren er een zuur milieu, maar in de urinewegen kunnen ze zich wel vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken. Daarenboven is de urethra van de vrouw veel korter dan die van de man. De bacteriën moeten dus minder weg afleggen om de blaas te bereiken. Het voorkomen van bacteriën in de urine (bacteriurie), wil daarom niet zeggen dat er een infectie is. Daarvoor moet eerst een weefselreactie optreden. Dat gebeurt bij een zogeheten bacteriële adhesie of aanhechting. De E. coli bacteriën hebben een soort uitsteeksels, fimbriae of pili genoemd, waarmee ze zich aan het slijmvlies van de blaaswand kunnen vasthechten. Die pili produceren zogenaamde adhesines, die zich vasthechten aan specifieke monosaccharide receptoren op de urothele cellen. Als dit massaal gebeurt, krijgt men een ontstekingsreactie en de typische symptomen van een blaasontsteking.

Wetenschappelijk onderzoek Cranberry

Lang voordat de West Europeanen voet aan wal zetten in Noord Amerika, gebruikten de Indianen de cranberry omwille van haar voedzame en medicinale kwaliteiten. Ook de blanken zagen al snel het nut van het rode besje in. Omwille van de rijkdom aan vitamine C werd het tijdens scheepsreizen gebruikt als preventief middel tegen scheurbuik. Lang vóór de ontdekking van antibiotica gebruikte men in de Verenigde Staten geplette cranberry's en cranberrysap om urineweginfecties te voorkomen en te behandelen.

Men heeft lang gedacht dat de heilzame werking gelegen was in het feit dat de bessen de urine zuurder zou maken, en zo de bacteriën zou doden. Tot in de jaren zeventig door onderzoek bleek dat de urine van proefpersonen die geregeld cranberrysap dronken niet zuurder was dan die van mensen die geen sap gebruikten.

In 1984 publiceerden onderzoekers van de Universiteit van Youngstown een studie, waaruit bleek dat de aanhechting van de E. colli bacterie aan de cellen van de wand van de urinewegen, verhinderd werd door de gunstige invloed van het cranberrysap. Ondertussen is er een lawine aan onderzoeken geweest waaruit bleek dat het vooral de rode kleurstoffen, proanthocyanidinen, uit Cranberries zijn, die de aanhechting van de bacteriën aan de blaaswand verhinderen, waardoor de ze met de urine uit het lichaam verwijderd kunnen worden. Het dagelijks drinken van twee glazen cranberrysap kunnen steeds terugkerende urinaire infecties sterk verminderen.

Andere kruiden tegen blaasontsteking

Vooral kruiden voor nieren en urinewegen zoals Guldenroede (Solidago species), Beredruif (Arctostaphylos uva-ursi) en Heermoes (Equisetum arvensis). Een kruidenmensel voor dagelijks gebruik: Echte guldenroede 50g, Heermoes 25g en Echte kamille 25g, een eetlepel van dit mengsel 10 minuten laten trekken, 2 maal daags één kopje drinken gedurende 3 weken bij chronische klachten; 4 maal daags één kopje drinken gedurende 1 week bij acute klachten.

Voor een juiste diagnose, raadpleeg steeds een arts of een andere deskundige.