De geneeskracht van rauvolfia of Indische slangenwortel

Rauvolfia is een plantje van 30 centimeter tot een meter hoogte en komt voor in het Zuid-Westen van Azië, onder andere in India, Pakistan, Sri Lanka, Myanmar, Thailand, China en Indonesië. Het behoort tot de 50 meest gebruikte planten in de Chinese geneeskunde. Het wordt van oudsher het meest ingezet bij schizofrenie. Het kalmeert de zenuwen. Daarnaast is het een plant die slangengif kan neutraliseren; dit gif werkt eveneens op de zenuwen.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Traditioneel gebruik

Alexander de Grote heeft deze plant ingezet om zijn generaal Ptolemeus 1 Soter te genezen van een gifpijl. Mahatma Ghandi zou rauvolfia hebben gebruikt als rustgevend middel. In de traditionele geneeskunde is rauvolfia vooral ingezet om beten van insecten en reptielen te behandelen. De bekendste medicinale werking is tegen schizofrenie. Daarnaast was het altijd al een volksmedicijn bij diarree, dysenterie en cholera.

Naamgeving

In het Latijn wordt rauvolvia Rauvolfia serpentina genoemd. Serpentina betekent ´slang´. In de oude Indiase taal Sanskriet werd het gebruikt bij de maanziekte, een oud woord voor schizofrenie. In het Engels wordt nog altijd het woord lunatic gebruikt, wat komt van ´luna´ oftewel de maan. In het Nederlands zeggen we Indische slangenwortel tegen deze plant.

Werkzame stoffen

Van rauvolfia wordt voor fytotherapeutische doeleinden de wortel gebruikt. Hierin zitten de volgende werkzame stoffen: indolalkaloïden zoals yohimbaanderivaten in de vorm van reserpine en recinnamine, yohimbine en corynantheïne. Verder bevat het heteroyohimbaanderivaten waaronder ajmalicine, reserpilline, isoreserpiline, serpentine en alstonine. Daarnaast zitten er dihydroindolderivaten in, bijvoorbeeld ajmaline.

Rauvolfia als bloeddrukverlager

Rauvolfia maakt mensen rustig. Rauvolvia is een bloeddrukverlagend middel. Het wordt voornamelijk ingezet als de hoge bloeddruk gepaard gaat met te snelle hartslag, angst, onrust en verhoogde spierspanning. Rauvolfia heeft een sterkere bloeddrukverlagende werking dan meidoorn, maretak, olijfblad en knoflook. Reserpine is de werkzame stof in rauvolfia. Het zorgt ervoor dat in de hersenen minder noradrenaline aanmaken en zorgt er daarnaast voor dat de uiteinden van het sympathische zenuwstelsel minder noradrenaline opnemen. Hierdoor ontstaat een ontspannende werking in het zenuwstelsel en de bloedvaten. Dat is de oorzaak van de bloeddrukdaling. De kalmerende werking is ook effectief bij sommige symptomen van hoge bloeddruk zoals rusteloosheid, spanningshoofdpijn, duizeligheid en een beklemmend gevoel op de borst. Een medicinale werkzaamheid die wordt gelinkt aan ajmaline is dat het hartritmestoornissen vermindert. Daarnaast wordt de slaap door rauvolfia beter. Het is echter zo dat de werking van rauvolfia niet gelijk intreedt. Pas na twee tot drie weken begint rauvolfia te werken en als gestopt wordt met het middel kan de werking enkele weken aanhouden.

Milde tot matige hypertensie of hoge bloeddruk,
Tachycardie of te snelle hartslag.
Hoge bloeddruk die gepaard gaat met angst, rusteloosheid, duizeligheid en spanningshoofdpijn.
Indische slangenwortel of rauvolfia serpentina / Bron: H. Zell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Hartritmestoornissen.

Overige medicinale werkingen rauvolfia

Rauvolfia:

Versnelt de darmperistaltiek.
Zorgt voor miosis of pupilvernauwing.
Is een rustgever bij angst, spanning, slaapstoornissen en verminderd emotioneel evenwicht.
In hogere doses vermindert psychotisch gedrag, sterke agitatie en pathologische angst maar omdat er een teveel aan bijwerkingen is voor deze geneesplant hier niet meer voor ingezet.

Dosis rauvolfia

Rauvolfia werkt op iedereen weer anders. Daarom wordt begonnen met het geven van een lage dosis. Deze werkt rustgevend. De dosis wordt opgevoerd totdat de bloeddrukverlagende eigenschappen worden bereikt. Als er bijwerkingen optreden wordt de dosis weer verlaagd. Bijwerkingen kunnen zijn: verstopte neus, lichte diarree. Fytotherapeuten zullen over het algemeen een gestandaardiseerd preparaat voorschrijven in plaats van de hele wortel. In het preparaat zitten de werkzame totaalalkaloíden. Een preparaat beschikt over 2mg totaalalkaloïden per dag. Daar wordt mee begonnen en de dosis wordt geleidelijk opgevoerd naar 6mg per dag. Geïsoleerde reserpine wordt in porties van 0.25mg per dag voor geschreven. Deze worden 2 tot 6 maal per dag gegeven.

Veilgheid

Rauvolfia heeft bijwerkingen en interacties. Het mag met in combinatie met een groot aantal medicijnen en ziektebeelden niet worden voorgeschreven. Dit is een middel dat je alleen op voorschrift van een fytotherapeut moet gebruiken.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.