Wilgenbast: gezondheidsvoordelen, toepassingen, bijwerkingen

De wilgenbast is een natuurlijke pijnstiller met bewezen effecten. Een infusie of kruidenthee van wilgenbast is vergelijkbaar met een mild aspirinetablet. Een wilgenbastthee tast de maag echter niet zoveel aan als bij aspirine. Bovendien kan de wilgenbast ook worden gebruikt voor reumatische klachten en om koorts te verlagen. Het gebruik ervan is ook geschikt voor dieren. Wilgenbast bevat salicylzuur dat ook wordt aangetroffen in aspirine. Salicylzuur heeft een koortswerende, ontstekingsremmende en pijnstillende werking. Extracten van wilgenbast worden tegenwoordig aanvullend gebruikt bij rugpijn, ontstekingsreuma en artrose. De positieve effecten verschijnen niet onmiddellijk, maar alleen na langdurig gebruik.

• Wat is wilgenbast?
• Actieve ingrediënt: salicylzuur
• Salicylzuur ter bestrijding van koorts en pijn
• Doseringsvorm
• Gezondheidsvoordelen
• Toepassingen van wilgenschors
• Wilgenbastthee maken
• Dosering, inname en opslag
• Bijwerkingen
• Allergie
• Interacties
• Zwangerschap en borstvoeding
• Kinderen en tieners

Wat is wilgenbast?

Wilgenbast is de bast van de wilg. De bast is het levende gedeelte van de stam, net onder de schors. Wilgen zijn een geslacht van planten die de overgang van de struik naar de boom markeren. Sommige soorten wilgen groeien in struiken van ongeveer 5 meter, terwijl andere soorten wilgen, bijvoorbeeld treurwilgen, uitgroeien tot grote bomen met karakteristieke takken en bladeren.

In 1828 werd een van de actieve ingrediënten – salicine – geïsoleerd uit de bast. Tien jaar later gebruikten chemici salicine om salicylzuur te produceren, dat al als pijnstiller of analgeticum werd gebruikt. De apotheker Felix Hoffmann experimenteerde met salicylzuur en ontwikkelde in 1897 eindelijk het medicijn acetylsalicylzuur (aspirine). Hij staat dan ook als de ontdekker van de aspirine.

Actieve ingrediënt: salicylzuur

Salicylzuur ter bestrijding van koorts en pijn

In tegenstelling tot veel natuurlijke remedies, bestaat er geen twijfel over de effectiviteit van wilgenbast: het actieve ingrediënt in wilgenbast is salicylzuur. Deze stof komt niet alleen voor in wilgenbast, maar ook in bepaalde soorten fruit, moerasspirea en sommige cactussen. Salicylzuur is de basis van aspirine, het beroemdste medicijn ter wereld. Wilgenbast wordt daarom ook wel de aspirine uit de natuur genoemd. De wilgenbast kan daarom worden gebruikt om pijn en koorts te bestrijden.

Doseringsvorm

De gebruikelijke doseringsvorm van wilgenbast is een brouwsel of een thee. Een dergelijke thee heeft het voordeel boven aspirine dat het veel beter wordt verdragen door de maag. Wat ook interessant is aan het effect van wilgenbast als pijnstiller, is dat het het effect van dezelfde hoeveelheid salicylzuur overtreft. Daarom wordt aangenomen dat andere ingrediënten van de wilgenbast het effect ondersteunen en versterken. Dit is echter niet altijd wenselijk. Interacties met wilgenschors en andere medicijnen zijn niet uitgesloten en moeten daarom altijd worden overwogen voordat je ze inneemt. Overleg zo nodig eerst met je huisarts of apotheker.

Gezondheidsvoordelen

Salicylzuur is primair verantwoordelijk voor de pijnstillende, koortswerende en ontstekingsremmende effecten van de wilgenbast. Wilgenbast wordt toegepast bij:

• febriele (met koorts gepaard gaande) ziekten
• reumatische klachten en milde pijn bij artrose
• hoofdpijn

In de volksgeneeskunde wordt wilgenbast over het algemeen gebruikt voor milde pijn, kiespijn en spierpijn bij griep, maar ook extern bij voetzweren en slecht genezende wonden.

De medicinale plant wordt ook gebruikt om cosmetische producten te maken zoals wilgenbastshampoo.

Toepassingen van wilgenschors

Wilgenbast is veelzijdig en kan worden verwerkt tot talloze producten. Deze verscheidenheid aan producten kan worden onderverdeeld in 'verwerkte' en 'onbewerkte' producten. Wilgenbast is verkrijgbaar in de volgende doseringsvormen:

• capsules, omhulde tabletten en tabletten
• gemalen poeder
• in stukken gesneden
• combinatiebereidingen (bijvoorbeeld met duivelsklauw)
• tincturen
• extracten
• sprays
• thee
• shampoo en conditioner
• voetbad
• peeling
• balsem
• massageolie

De gesneden en vooral poedervormige onbewerkte producten zijn bijzonder geschikt voor toepassingen in huis (als thee of in een smoothie) of als toevoegingsmiddel voor diervoeding. Capsules, omhulde tabletten en tabletten zijn ontworpen voor inwendig gebruik. Ze worden hoger gedoseerd en zijn daarom zorgvuldiger om van te genieten dan bijvoorbeeld thee. Houd echter rekening met de contra-indicaties (zwangerschap, interacties met andere preparaten). Bij externe toepassingen zoals sprays, balsems, massageoliën of shampoos is er daarentegen vrijwel geen risico op bijwerkingen als er geen sprake is van een allergie.

Wilgenbastthee maken

Wilgenbastthee wordt niet gewoon opgegoten zoals muntthee of zwarte thee. De geraspte, gedroogde wilgenbaststukken worden vijf minuten in kokend water gekookt. De thee wordt dan gezeefd en naar smaak gezoet. Afhankelijk van het type gebruiker, kan wilgenbastthee een zeer goede remedie zijn voor hoofdpijn en zelfs migraineaanvallen. Wilgenbastthee kan ook zonder problemen koud worden gedronken.

Dosering, inname en opslag

De aanbevolen dagelijkse dosis wilgenbast (in poedervorm) is maximaal 3 gram per dag. Lees altijd eerst de bijsluiter en raadpleeg bij twijfel je huisarts of apotheker. Wilgenbast is zeer krachtig, dus de doseringsaanbevelingen moeten altijd worden opgevolgd.

Opslagaanbevelingen betreffen in de eerste plaats poedervormige en gesneden wilgenbastproducten en -tincturen. Deze moeten luchtdicht op een donkere en droge plaats worden bewaard. Dan is een houdbaarheid van om en nabij 2 jaar gegarandeerd. Eenmaal geopend, moet de wilgenbast bij gebruik worden geroken en bekeken om rot en schimmel uit te sluiten.

Bijwerkingen

Allergie

Bij overgevoelig van wilgenbast of overmatig gebruik, kan een thee van wilgenbast misselijkheid veroorzaken. Deze gevoeligheid is vooraf al bekend bij de betrokken personen: ze verdragen aspirine meestal erg slecht. Zoals bij elk natuurlijk product, kunnen ook allergische reacties op wilgenbast optreden. Dit manifesteert zich dan door een lichte uitslag en wat jeuk. Een allergietest maakt vervolgens duidelijk waar deze symptomen vandaan kunnen komen.

Interacties

De interacties met medicatie en wilgenbast zijn echter veel problematischer. Wilgenbast heeft, ondanks zijn aspirine-achtige actieve ingrediënt salicylzuur, nauwelijks anticoagulerende of bloedverdunnende eigenschappen. Het kan echter de effecten van anticoagulantia vergroten. Hetzelfde geldt voor medicijnen voor diabetes. Omgekeerd kunnen middelen die urinezuuruitscheiding bevorderen (de zogenaamde jichtmiddelen) worden geremd.

Onder geen enkele omstandigheid mag wilgenbastthee worden ingenomen met ibuprofen of aspirine. Het verhoogt het risico op maagbloedingen enorm. Veel mensen kiezen voor de wilgenbastthee in plaats van aspirine of ibuprofen. Het kan hetzelfde effect hebben, maar tegelijkertijd is het veel zachter voor de maag dan de klassieke pijnstillers.

Zwangerschap en borstvoeding

Zwangere vrouwen wordt afgeraden om wilgenbastthee te nemen, zeker in het laatste derde deel van de zwangerschap. Je moet deze waarschuwing nooit negeren. Je moet ook thee van wilgenbast vermijden tijdens het geven van borstvoeding.

Kinderen en tieners

Kinderen en tieners mogen geen wilgenbast gebruiken vanwege een zeldzame maar mogelijk fatale aandoening die bekend staat als het syndroom van Reye, vaak geassocieerd met aspirine. Dit is een potentieel dodelijk syndroom dat schade aan verscheidene organen kan veroorzaken, met name aan de hersenen en de lever. Hetzelfde geldt voor moeders die borstvoeding geven, die onbedoeld de stof salicine aan hun zogende baby's kunnen overbrengen.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen