Mariadistel, dé leverplant

Mariadistel met als botanische naam Silybum marianum, vroeger Carduus marianus, is een één- of tweejarige plant, die vooral voorkomt in de landen rond de Middellandse Zee op droge en rotsachtige bodem, maar zich ook verspreid heeft naar West-Europa. De bloeiende plant kan makkelijk tot 150cm hoog worden, maar is soms niet hoger dan 30 cm. De bladeren hebben witte melkachtige vlekken langs de nerven, waar Mariadistel ook zijn naam aan te danken heeft. Volgens de overlevering zou Maria, tijdens de vlucht voor de soldaten van Herodes, bij het zogen van het kindje Jezus, moedermelk gemorst hebben op de bladeren van een distel, waardoor de witte strepen op het blad zijn ontstaan. Vandaar ook de Nederlandse en Duitse volksnamen Onzelievevrouwedistel en Liebfrauenmilch. De Engelse naam Milk Thistle verwijst waarschijnlijk naar de zogvormende werking van de plant.

Lange geschiedenis van medicinale toepassing

Mariadistel is al meer dan 2000 jaar als geneeskruid bekend. De Griekse geneesheer/botanicus Dioscorides (+ 60 jaar na Christus), die met de Romeinse legers meetrok door verschillende Zuideuropese landen om planten te bestuderen, beschreef de Mariadistel samen met honderden andere geneeskruiden in zijn Materia Medica. Mariadistel werd toen vooral toegepast bij witte vloed en longontsteking. In de oudheid werd hij ook als voedingsgewas gebruikt; de jonge bladeren als salade en de wortel en bloemhoofdjes gekookt als groente. Na de Romeinse tijd is de Mariadistel uit de aandacht verdwenen. In de middeleeuwen kwam de plant vanuit het Middellandse Zeegebied naar de rest van Europa. De toenmalige toepassingen waren vooral chronische lever- en miltziekten, geelzucht, galkoliek, chronische hoest en bloederige diarree.

Sinds de 16e eeuw is de Carduus als hoofdmiddel voor leveraandoeningen bekend. In het kruidenboek van Adam Lonicerus (1564) wordt de lever als belangrijkste indicatiegebied genoemd. In dit boek wordt er melding van gemaakt dat een aftreksel van de bladeren beter werkt bij leverontsteking en zwakte, als ook de geplette zaden meegedronken worden. Dit is een opvallende uitspraak, we weten nu dat alleen de zaden de werkzame stof silymarine bevatten. Ruim 200 jaar na Lonicerus kreeg Mariadistel veel aandacht in de werken van Gottfried Rademacher. (1772-1850).

De werkzame stof silymarine werd voor het eerst in 1959 geïsoleerd en pas in 1968 werd de complete moleculaire structuur ontrafelt. Jaren daarvoor (1949) werd de preventieve werking van Mariadistel-extract bij tetrachloorkoolstof vergiftiging al wetenschappelijk aangetoond. Na de isolering van de zuivere werkstoffen silybine en silydianine werd, mede uitgaande van de aanwijzingen uit de volksgeneeskunde, deze stoffen onderzocht op hun stimulerende en beschermende werking op de lever. In de 60-er en 70-er jaren volgden tientallen onderzoekingen, die alle betrekking hadden op het effect van silybine op de leverfunctie.

Bron: Pere López, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)Bron: Pere López, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)

Werkzame stoffen en eigenschappen

In de zaden van Mariadistel komt silymarine voor. Silymarine is de verzamelnaam van een groep werkzame stoffen, die kan worden onderverdeeld in silybine, silycristine en silydianine. Silybine is het hoofdbestanddeel van de silymarine-groep. Naast silymarine komen in de zaden van Mariadistel ook tanninen (looistoffen), bitterstoffen, etherische olie, tyramine en histamine voor. Silymarine neutraliseert talrijke gifstoffen die de lever kunnen aantasten, zoals alcohol, drugs, medicijnen, gifstoffen uit paddestoelen o.a. alpha-amanitine uit de groene knolamaniet, tetrachloorkoolstoffen, chemicaliën uit het milieu in het algemeen en schadelijke restproducten van de stofwisseling.

De werking van Mariadistel berust hoofdzakelijk op twee belangrijke eigenschappen: Silymarine verandert de structuur van de buitenste laag van de membraan van levercellen, zodanig dat gifstoffen niet meer de cel kunnen binnendringen. Silymarine stimuleert de aanmaak van RNA en een verbetert de eiwitsynthese. Daardoor wordt de vorming van nieuwe levercellen en dus het regenererend vermogen van de lever bevordert.

Leverschade door langdurig overmatig alcoholgebruik zoals cirrhose of leververvetting, kan door het gebruik van Mariadistel beperkt blijven. Het gebruik van Mariadistel met gelijktijdig stoppen of minderen van de alcoholconsumptie bevordert een aanzienlijk sneller herstel van de leverfunctie. Bij incidenteel hoog alcoholgebruik kan Mariadistel een kater of hoofdpijn voorkomen. Ook leververvetting door het gebruik van narcosemiddelen (teveel triglyceriden) kan door Mariadistel worden voorkomen.

Geen bijwerkingen of contra-indicaties

Tachtig procent van de in het bloed opgenomen silymarine wordt via de gal uitgescheiden. Bij langdurig gebruik van Mariadistel treedt er geen verhoging van silymarine in de galspiegel op. Er zijn geen contra-indicaties bekend en wisselwerkingen met andere middelen zijn nooit geconstateerd. In zeldzame gevallen kan bij het gebruik van Mariadistel lichte diarree optreden.

Overzicht medische toepassingen volgens monografie herboristen opleiding

  • Levercirrhose door o.a.: alcoholmisbruik, drugs, vergiftigingen, medicijnen.
  • Leverintoxicatie met groene knolamaniet, ethanol, zware metalen, milieugifstoffen zoals benzopyreen, medicijnen zoals paracetamol, E. coli-endotoxinen
  • Alle aandoeningen waarbij verstoorde leverfunctie een rol kan spelen zoals verstopping, hoofdpijn en aambeien.
  • Miltproblemen: 'steken in de zijde'
  • Galstenen
  • Nabehandeling leverontsteking
  • Aambeien, ulcus cruris (vooral bloedende)
  • Hypotensie

Referenties en literatuur

  • E. Leng - Peschlow: Silibinin and N-acetylcysteïne as antidotes in paracetamol poisoning. Dig. Dis. Sci. 31/4805 - 1986.
  • Valenzuela e.a.: Silymarin protection against hepatic lipid peroxidation induced by acute ethanol intoxication in the rat. Biochem. Pharmacol. 34 - 1985.
  • M. Mourelle e.a.: Protection against thallium-hepatotoxicity by silymarin. J. Appl. Toxicol. 8 - 1988.
  • G. Vogel e.a.: Protection by silibinin against Amanita phalloïdes intoxication in beagles. Toxicol. appl. Pharmacol. 73 - 1984.
  • J. Simek e.a.: Der Einfluss von Legalon auf die Regenerationsaktivität der durch E. coli-endotoxinen oder Tetrachlorkohlenstoff geschädigten Rattenleber. Aktuelle Hepatologie, Edit. D. Lorenz, Lübeck - 1977.
  • Raskovic e.a.: Effect of methoxsalen an a infusion of Silybum marianum on Enzymes relevant to Liver function. Pharmaceutical Biology 2002, vol.40, 1 (70 - 73)
  • Comission E monografie: Silybum fructus. (doc. Maurice Godefridi)
  • Monografie Herboristen Opleiding 'Dodonaeus'
© 2009 - 2024 Herborist, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Mariadistel goed voor de leverMariadistel goed voor de leverHet is bewezen dat de Mariadistel een gunstige werking heeft op onder andere de lever en de spijsvertering.
Kruiden voor herstel van de leverKruiden voor herstel van de leverDe lever is een belangrijk orgaan, dat onder andere het lichaam helpt om te ontgiften van allerlei toxische stoffen. De…
Mariadistel gebruiken bij diabetes type 2Mariadistel gebruiken bij diabetes type 2Mariadistel kan een alternatief zijn voor Pioglitazon bij diabetespatiënten. Pioglitazon is een veel voorgeschreven midd…
Kruiden die de lever en de spijsvertering bevorderenGebrek aan eetlust, zwaar gevoel op de maag, misselijkheid, oprispingen, allemaal symptomen die vervelend zijn en niet d…

Natuurlijke remedies voor eczeem en psoriasisMeer dan 15% van de bevolking heeft te lijden onder huidziekten als eczeem en psoriasis. En dat percentage groeit. Vaak…
Wat kun je doen tegen verschillende vormen van haaruitval?Het verlies van je haar is zowel voor vrouwen als voor mannen iets heel erg vervelends. Iets dat mensen hun eigenwaarde…
Bronnen en referenties
  • KruidMail Silybum. Documentenmap Herbarius. Samenstelling Maurice Godefridi
  • https://sites.google.com/site/kruidwis/kruiden-a/silybum-marianum-mariadistel
  • Afbeelding bron 1: Pere López, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.5)
Reacties

Ruud Brands, 08-07-2013
Geachte heer/mevrouw,
Een niet al te makkelijke vraag, ik gebruik bloeddrukverlagers Micardis 40mg./Metoprololsuccinaat 100mg./Simvastatine 40mg./Depakine Crono 500mg./En Ascal Brisper bloedverdunner. Ik ben op zoek naar iets wat gebruikt mag worden in combinatie van deze medicijnen en die de Lever ondersteund en tevens een goede reinigende werking heeft hierop, mijn gedachte gaat uit naar de Milk Thistle… Kunt u hier iets meer over vertellen aangaande deze combinatie, info via de huisarts levert niet veel op.
Vriendelijke groet, Reactie infoteur, 16-07-2013
Milk thistle is Mariadistel Silybum. Is de eerste keuze om lever te versterken.

Jan Bossink, 14-06-2011
Is het mogelijk zelf een aftreksel van de mariadistelplant te maken en dit als een thee te gebruiken? Zo ja, waar kan ik de plant, waarschijnlijk in gedroogde vorm dan, kopen? Reactie infoteur, 14-06-2011
Het zaad moet gebruikt worden. Gekneusd zaad kun je thee van trekken. Al is het beter om extracten te kopen. Eventueel zelf zaden (vrucht) op alcohol laten trekken (tinctuur)

Janny, 28-02-2010
Ik heb een vraag ben 49 jaar en maak aljaaren misbruik van alcohol ben nu gestopt met drank ik gebruik daar voor antabus ik heb een nier de andere is geschrompeld en ik gebruik medicatie tegen hogebloeddruk en deppresie en slaapmedicatie nu is mijn vraag wat kan ik het beste gebruiken en hoe kan ik daar aan geraaken met vriendelijke groet janny Reactie infoteur, 01-03-2010
Extracten van Mariadistel te koop in apotheek en bij herborist zijn goed te gebruiken. Drink er Sint janskruidthee bij.

Jansen, 29-07-2009
Heb erge hoofdpijn na gebruik van bloeddrukverlagende medicijnen. Dit moet de lever zijn, die opspeelt. Mariadistel gebruiken? Of is dat te zwak?
vrg Carolien Reactie infoteur, 29-07-2009
Mariadistel is dan de beste keuze. Maar er zijn natuurlijk meer mogelijkheden, afhankelijk van de oorzaken. Misschien combineren met een vochtafdrijvende plant zoals Guldenroede en Paardebloem.

Ria Worrell, 19-07-2009
Is het mogelijk om zelf een Mariadistel te planten en daar thee van te zetten? Reactie infoteur, 19-07-2009
Beste,
Mariadistel is gemakkelijk te zaaien. Je moet natuurlijk wel zaad hebben. Het is het zaad dat moet gebruikt worden en dat is nogal stekelig om te oogsten. Je kan best van de gekneusde zaden een tinctuur maken bvb 20 gr zaad op 100cc alcohol van 40 %, 2 weken laten trekken. De extracten in de handel zijn wel veel geconcentreerder. Ik kan je eventueel wel zaad bezorgen.
Maurice

Herborist (762 artikelen)
Laatste update: 20-09-2015
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Natuurgeneeswijze
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.