Contact opnemen met geesten door middel van een planchet

Planchet (of planchette) is een Frans woord dat (klein) plankje betekent. Ook is het een van de oudste apparaten die gebruikt kunnen worden bij het contact opnemen met geesten. Het zogenaamde fenomeen 'automatisch schrift' kan ontstaan door de planchet van een potlood te voorzien en vervolgens je hand op de planchet te plaatsen. Ten tijde van het Victoriaanse tijdperk was het een erg populair apparaat dat gebruikt werd bij seances (spirituele kringen). Rond 1890 evolueerde de planchet in een zogenaamd aanwijsstuk waar niet mee geschreven kon worden. Deze planchet is vooral bekend doordat het een onderdeel is van het beruchte 'ouija bord'. Mensen die in paranormale zaken geloven zijn ervan overtuigd dat via een persoon de planchet in beweging kan worden gebracht door geesten of een zekere energie. Sceptici daarentegen wijten de beweging van de planchet echter aan het ideomotorisch effect.

Artikelindeling

• Hoe ziet een planchet eruit?
• Hoe kun je contact opnemen met geesten door middel van de planchet?
• De Sibylla: een minder bekende variant op de planchet

Hoe ziet een planchet eruit?

De planchet kan eruitzien als een rond, hartvormig of soms ovaal houten plankje op drie pootjes. Ook zijn er planchetten in andere vormen en materialen verkrijgbaar. Vroeger zagen vooral Amerikaanse planchetten er hart- of schildvormig uit. In de hoogtijdagen hoopten fabrikanten zich in een concurrerende markt te kunnen onderscheiden van de rest. Zo maakten ze planchetten in specifieke vormen en gebruikten ook bepaalde materialen die kenmerkend waren voor de fabrikant. Vaak kondigden de fabrikanten ook de wonderen en voordelen van het gebruikte materiaal aan. Zo boden bepaalde planchetten bescherming tegen kwade geesten of kon de gebruiker extra toevoegingen aanschaffen die met een bepaalde 'spirituele energie' opgeladen moesten worden. Traditioneel zagen de twee achterste pootjes van een planchet er dierachtig uit en onder de pootjes waren pantograaf-wieltjes aangebracht. Deze wieltjes werden vroeger ook veelal aangebracht onder de poten van fauteuils en canapés. Het derde pootje wordt gevormd door een potlood dat door een gaatje in de planchet gestoken dient te worden.

Hoe kun je contact opnemen met geesten door middel van de planchet?

Om te beginnen heb je een velletje blanco papier, een geslepen potlood en uiteraard een planchet die bedoeld is voor 'automatisch schrijven' nodig. Als je er zeker van bent om contact te maken met geesten, dan dien je het potlood in het gaatje van de planchet te steken. Vervolgens zet je het gehele apparaatje op het velletje blanco papier, als de angst toeslaat kun je er nu nog mee stoppen! Als je besluit verder te gaan of simpelweg niet in geesten gelooft, dan dien je de rechterhand of beide handen plat op de planchet te plaatsen. Hierdoor keert het potlood naar voren op het vel papier. Zodra de planchet zich over het papier begint voort te bewegen wordt er verlangd deze bewegingen te bevorderen of te bemoeilijken. Ook is het van belang dat je gedachteloos blijft, de bewegingen zullen hierdoor op een gegeven moment vloeiend en natuurlijk aanvoelen. Aanvankelijk zullen de door de planchet gemaakte bewegingen met het potlood, uit strepen en krullen bestaan. Uiteindelijk ontstaan er langzamerhand toch letters, woorden, gehele zinnen en mededelingen. Als je de woorden al voelt aankomen terwijl ze nog geschreven moeten worden dan ben je een zogenaamd 'intuïtief' medium. Als dit niet het geval is dan ben je een zogenaamd 'automatisch' medium.

Een sceptische kijk op contact met geesten via een planchet

Anno 1903 gaf auteur en scepticus van het spiritualisme D. Linde-Severin een advies over deze manier van contact opnemen met geesten. Zijn advies was dat mensen maar eens onafgebroken moesten denken aan een zelf bedacht woord of letter, terwijl ze bezig waren met hun planchet. Hij schreef het 'ideomotorisch effect' toe aan deze manier van communiceren. Als mensen echt wouden geloven dat ze op deze manier contact konden opnemen met geesten, dan was dat de waarheid voor hun. De kritiek die Severin hierop kreeg was de verklaring dat op die manier de toegang voor geesten onmogelijk werd gemaakt. Geesten zouden zo niet meer via een medium (persoon) hun gedachten kunnen opschrijven.

De Sibylla: een minder bekende variant op de planchet

Een minder bekende variant op de planchet is de 'Sibylla'. Dit apparaat is een houten kruis waarbij de armen voorzien kunnen worden van handvatten voor maximaal acht personen. De handvatten kunnen er als het nodig is ook afgedraaid worden, bijvoorbeeld als je met minder mensen bent of als je er alleen gebruik van wilt maken. Door het midden van het kruis kan een potlood gestoken worden die vervolgens vastgedraaid kan worden. Als je alleen de Sibylla gebruikt dan moet je twee handvatten vastdraaien en zorgen dat er een geslepen potlood in het midden vastzit. Als je met meerdere mensen aan de gang gaat moet er per persoon een handvat bij aangedraaid worden.

Lees verder

• Het Ouijabord: contact met geesten of onschuldig speelgoed?
• De psychograaf: een mogelijke voorloper van het Ouijabord
• Stokschrift: Een hulpmiddel bij het automatisch mediumschap
• Lei-schrift: het bewijs over geesten en hun communicatie