Lakshmi, de hindoegodin van overvloed

Lakshmi, de fortuin-brengende godin van de Hindoes is een van de meest geliefde goden van het hindoegoden-pantheon. Wereldwijd is in vele huizen en winkels binnen de Hindoe-gemeenschap haar kleurrijke beeltenis aanwezig. Gezeten op een lotus, met een goudglanzende huidskleur in een rode sari, geflankeerd door witte olifanten, draagt ze in twee van haar vier handen een lotus, in de andere twee houdt ze gaven van welstand en aanzien. Lakshmi is de echtgenote en shakti van Vishnu, de godheid die de schepping in stand houdt. Het rijdier van Lakshmi is de tijger. Divali is een van de feesten waarbinnen Lakshmi een centrale rol speelt. Lakshmi geeft haar zegeningen aan hen die ernaar streven op het materiële vlak in het aardse bestaan succesvol te zijn. Als compassievolle universele moeder vertroost ze de armen en de kinderlozen. Orde, discipline, zuiverheid en opgeruimdheid zijn deze godin welgevallig.

• Laksmi is een geliefde en populaire godin
• De mythe van de wedergeboorte van Lakshmi
• Namen voor Lakshmi en hun betekenis
• Lakshmi verering
• Lakshmi stort haar zegeningen uit op het materiële vlak
• De voorwaarden die Lakshmi stelt
• Lakshmi houdt van orde en zuiverheid
• Lakshmi de compassievolle moeder
• De symboliek van de lotus
• Lakshmi is de echtgenote en Shakti van de god Vishnu
• Lakshmi is een manifestatie van Devi de grote godin
• Lakshmi vertegenwoordigt 'rajas' de hoedanigheid van actie
• Lakshmi mantra

Laksmi is een geliefde en populaire godin

Lakshmi is een van de meest geliefde goden van het hindoegoden-pantheon. Wie houdt van het leven, succes en overvloed wil, komt al gauw terecht bij Lakshmi. In zeer vele huizen van Hindoes, maar ook in de zakenpanden is de kleurige beeltenis van de fortuin-brengende godin Lakshmi te vinden. In een van haar vier handen draagt ze een pot met goud, dat ze uitstrooit over hen die haar offers brengen, haar andere handen zegenend geheven. Lakshmi kan welzijn, welvaart, luxe en comfort brengen, evenals aanzien. Ze brengt vervulling op het materiële vlak en tevredenheid. Als universele moeder brengt ze vruchtbaarheid, ze beschermt het huis en erf en de bewoners. Lakshmi is een van de manifestaties van de universele godin Devi, de oergodin. Ze draagt veel (gouden) juwelen en een rode sari. Haar huidskleur is glanzend goud. Ze heeft een treffende schoonheid. Ook de uil wordt geassocieerd met Lakshmi, deze staat als nachtdier symbool voor de schaduwkanten van het bestaan. Zo kan Lakshmi onder de naam Lola ook staan voor rusteloosheid en de grilligheid van het lot. Te veel gehechtheid aan materie en het aardse kunnen het fortuin in het tegendeel doen verkeren.

De mythe van de wedergeboorte van Lakshmi

In het heldenepos de Mahabharata staat beschreven hoe lang geleden de goden onder leiding van de oorlogsgod Indra vochten tegen demonen die de aarde teisterden. Met Lakshmi als gelukbrengster in de strijd voelde Indra zich onoverwinnelijk. De wijze Durvasa schonk Indra als blijk van respect een heerlijk geurende bloemenkrans waarvan de bloemen nooit verwelkten, symbool van zuiverheid en voorspoed. Indra ontving deze prachtige bloemenkrans achteloos en hing de krans over het hoofd van zijn olifant die de krans afwierp. Lakshmi was net als Durvasa geschokt en boos over de arrogantie en respectloosheid van Indra en ze verdween in de wereldoceaan van melk.

De wereld verviel in chaos. De goden waren hun kracht kwijt en konden de demonen niet beheersen en verslaan. De mensen raakten losgeslagen. Ze waren alleen nog maar materie-gericht, dachten alleen aan zichzelf en niet aan anderen. Ze lieten zich helemaal meeslepen door elke verleiding die maar voorbij kwam. Indra vroeg Vishnu de instandhouder van de schepping hoe Lakshmi en haar zegeningen terug te vinden. Vishnu gaf het advies de wereldoceaan van melk te karnen, uit dat proces zou amrita, het elixer van het eeuwige leven ontstaan en de zegeningen van Lakshmi zouden weer boven komen. Goden en andere hemelse wezens en demonen werkten allemaal samen om Lakshmi en haar mystieke zegeningen en amrita het elixer van het eeuwige leven en onoverwinnelijkheid, te vinden. Duizend jaar verliep, zonder succes. In het karnproces kwam van alles boven, van gif tot koeien, maar geen Lakshmi. Maar met vereende krachten bleef het karnen doorgaan, tot uiteindelijk Lakshmi gedragen door een lotus bovenkwam. Alle goden keken toe hoe haar een bloemenkrans werd omgehangen, ze wachtten wie Lakshmi uit zou kiezen als haar metgezel. Ze lachte naar Vishnu de instandhouder van de schepping en hing hem de bloemenkrans om. Hiermee schonk ze hem haar kracht en zegeningen en werd ze zijn Shakti. Geluk en orde keerden terug in de goden- en mensenwereld en de demonen keerden terug naar hun eigen domein.

Namen voor Lakshmi en hun betekenis

Een godheid heeft vaak meerdere namen en aanspreektitels, afhankelijk van het goddelijke aspect dat men wil uitdrukken.

• Lakshmi "Laksh" betekent: doel, "mi" betekent: ik, wij. Je zou kunnen zeggen dat Lakshmi aldus de godin is die het middel vormt voor de toegewijde om zijn of haar doel te bereiken. Laksh betekent ook waarnemen.
• Lokamata is een van de vele aanduidingen voor Lakshmi, het betekent: Moeder van de wereld
• Shri is een algemene aanspreektitel in India, waarin respect doorklinkt voor de aangesprokene. Ook Laksmi wordt vaak aangesproken met deze titel bijvoorbeeld: Shri Lakshmi, shri mata (gerespecteerde moeder). Het woord shri heeft te maken met de materiële kant van het bestaan en duidt op welzijn.
• Shrinivas Dit betekent de woonplaats van Shri.
• Ksirabdhitanaya: dochter van de wereldoceaan van melk. Dit verwijst naar de mythe volgens welke Lakshmi is wedergeboren uit de wereldoceaan van melk.
• Sudha Nectar van onsterfelijkheid.
• Hiranmayi Zij die van goud is.
• Nitya Pushta: Zij die altijd vol energie is.

Lakshmi verering

Dagen die gewijd zijn aan de verering van Lakshmi heten: Lakshmi puja. Een puja (ook wel geschreven als: pooja) is een ritueel offer dat gebracht wordt, meestal bestaand uit (geurige) bloemen, zoals lotusbloemen en rozen, voedsel, zoetigheden, lichtjes. Tijdens het ritueel worden mantra's gewijd aan de godin gezongen. In verschillende delen van India valt Lakhsmi puja op verschillende tijdstippen, maar (wereld-)wijdverbreid is haar viering tijdens het lichtjesfeest Divali eind oktober of begin november. Ook het negen-daagse feest Navrati, dat ongeveer een maand hieraan voorafgaand gevierd wordt, kent dagen die speciaal aan Lakshmi gewijd zijn.

Lakshmi stort haar zegeningen uit op het materiële vlak

Lakshmi geeft de energie om in het bestaan te streven naar succes en al het moois dat het aardse bestaan te bieden heeft: rijkdom, aanzien, maar ook de wens om in harmonie te leven, of de wens kinderen te krijgen. Dagen die aan Lakshmi gewijd zijn, worden beschouwd als geschikt om het begin te maken om een plan uit te voeren. Belangrijke beslissingen worden genomen. De wijsheid van Lakshmi helpt. Maar ook aankopen zoals die van een huis of van meubels of huisraad zoals nieuwe pannen, of kleding, een nieuwe auto worden bij voorkeur op een dag gewijd aan Lakshmi gedaan, zoals aan het begin van Divali.

Laksmi zegent het aardse dagelijkse leven
Lakshmi is als een zorgzame moeder en gids in het dagelijkse leven met haar ups en downs. Ze geeft raad, ze troost, ze verschaft inzicht en wijsheid. Ze brengt harmonie in huis en tussen de gezinsleden. Ze brengt evenwicht in welke relatie dan ook, als ze hierom gevraagd wordt. Lakshmi helpt om de juiste weg, de juiste handelwijze te vinden. Ze geeft zelfvertrouwen bij examens en helpt om gefocust en met helder inzicht te studeren. Ze helpt de juiste studierichting te vinden.

Lakshmi brengt ook geluk aan de zakenman
Ook voor kooplieden en ieder die een bedrijf heeft en zaken doet is Lakhsmi de godin die om hulp en succes gevraagd wordt. Het is een nu nog steeds levende traditie om de dag die aan Lakshmi gewijd is te benutten om een nieuwe onderneming op te starten, of de nieuwe jaarbalans op deze dag te laten beginnen. Ook kan de onderneming naar haar genoemd worden.

De voorwaarden die Lakshmi stelt

Lakshmi geeft maar ze vraagt ook. Alleen zij die een zuiver hart en een zuivere intentie hebben kunnen rekenen op haar steun. Wie minder zuiver te werk gaat, kan de andere kant van Lakshmi tegenkomen. Wie gierig is en een ander niets gunt, wie inhalig is en alleen maar aan zichzelf denkt, wie bedriegt, lastert, roddelt, wie chaos en disharmonie verspreidt op welke manier ook komt in de problemen. Lakshmi leert hen een lesje. In plaats van de gevraagde zegeningen worden de foutieve daden en intenties gespiegeld en komen in een of andere vorm terug.

Lakshmi houdt van orde en zuiverheid

Men gelooft dat het zeer belangrijk is om Lakshmi ter wille te zijn, door een goed, ordelijk leven te leiden, in alle eerlijkheid en toewijding. Het is belangrijk het huis, de omgeving en ook het innerlijk zuiver, opgeruimd en schoon te houden. Pas dan zal Lakshmi haar gaven schenken en haar zegen geven.

Lakshmi de compassievolle moeder

Als compassievolle moeder verlicht Lakshmi alle zorgen veroorzaakt door gebrek aan geld. Ze verhoort de gebeden van hen die een kinderwens hebben. Ze begrijpt hen die met goede intenties door het leven gaan, ze geeft hen gemoedsrust. Bij tegenslag helpt Lakshmi de moed niet te verliezen. Ze geeft wijsheid en inzicht

De symboliek van de lotus

De lotus is een attribuut dat aan vele goden in het Hindoeïsme en ook in het Boeddhisme wordt toegeschreven. Haar eerste symbolische kwaliteit is zuiverheid. Het feit dat de lotus groeit uit de modder onder water, staat symbool voor hoe zuiverheid zich boven elk aards kwaad en elke onzuiverheid kan verheffen. Het is mogelijk om op aarde te leven zonder besmet te raken door het kwaad dat zich daar bevindt. Als waterdruppels kan elke onzuiverheid afglijden. De lotus staat symbool voor wijsheid, een wijsheid en spirituele kracht die elke ongerechtigheid doorziet. Verder symboliseert de lotus vruchtbaarheid, de groei van het organische leven. Uit de navel van Vishnu de gemaal van Lakshmi wordt op een lotusbloem de wereld onophoudelijk herboren.

Lakshmi is de echtgenote en Shakti van de god Vishnu

In het Hindoeïsme heeft iedere mannelijke godheid een vrouwelijke evenknie, zij is zijn shakti, zijn energiebron. Lakshmi is de Shakti van Vishnu. Shakti is het energieaspect, het is de oerenergie waardoor Vishnu handelend kan optreden. Zonder zijn shakti zou Vishnu krachteloos zijn. Vishnu is de behoeder van de universele orde. Regelmatig moet Vishnu naar de aarde afdalen om het kwaad te bestrijden, de mens tegen zichzelf en zijn slechte neigingen te beschermen en orde en harmonie te herstellen.

Lakshmi en Alakshmi
Alakshmi is de donkere, kwaadaardige kant van Lakshmi. Ze staat voor een gebrek aan inzicht, en voor de verblinding die kan ontstaan als hebzucht en onverzadigbaarheid optreden, als er verkeerde egoïstische doelen worden nagestreefd.

Eens vroegen de twee zusters aan hun echtgenoot Vishnu wie de mooiste was van hen beiden. Vishnu antwoordde dat Lakshmi de mooiste was wanneer ze aankwam en Alakshmi de mooiste was wanneer ze vertrok.

Lakshmi is een manifestatie van Devi de grote godin

Lakshmi is een van de manifestaties van Devi de grote godin (Maha-Devi). Devi is de universele moeder, zij die het heelal draagt in haar schoot. Alle godinnen zijn een manifestatie van Maha-Devi.

Shakti als Maha-Devi
Het energieaspect shakti wordt vereerd als de godin Shakti. Shakti is een Maha-Devi en is een manifestatie van de kosmische oerenergie.

Lakshmi vertegenwoordigt 'rajas' de hoedanigheid van actie

De schepping bestaat in de Hindoe-filosofie uit vijf elementen: ether - vuur - aarde - lucht - water. Deze vijf elementen hebben drie hoedanigheden (guna's), dit zijn tevens drie dimensies van het universele vrouwelijke principe dat gesymboliseerd wordt door Devi de grote godin.

Drie guna's

• Tamas - inertie
• Rajas - actie, passie
• Sattva - wijsheid, juist handelen, helderheid, oplossen van grenzen

De eerste twee guna's, tamas (aarde) en rajas (zon), zijn nodig voor het aardse welzijn en om te overleven. Lakshmi wordt verbonden aan rajas, de guna van actie en passie. Tamas (inertie) wordt verbonden aan de godin Durga en Saraswati de godin van de wijsheid en het overstijgen van het aardse wordt verbonden aan sattva.

Ook hier kan men zien hoezeer Lakshmi behoort bij het aardse materiële bestaan. Lakshmi is een vurige gouden godin die in haar passie inspirerend kan werken voor hen die zoeken naar materiële overvloed en succes in het aardse bestaan. Maar pas indien de wijsheid van Saraswati verworven wordt leert men zich te bevrijden uit de verblinding in de race van het zoeken naar geluk op het materiële vlak. Te veel vuur en passie (rajas) kunnen in het tegendeel omslaan en ongeluk brengen.

Lakshmi mantra

Om shrim Maha Lakshmiye Namah is de meest gangbare onder vele Lakshmi mantra's. De mantra betekent: 'Ik groet en vereer u Lakshmi' en wordt gezongen of gereciteerd om de zegeningen van de godin te ontvangen.

Een meer uitgebreide mantra luidt in de vertaling aldus:
Prachtige godin gezeten op een koets
Verrukt door liederen gezongen op prachtige olifanten
Overdekt met lotusbloemen, parels en edelstenen
Lichtend als vuur, glanzend als goud
Stralend als de zon, kalm als de maan,
Meesteres van koeien en paarden -
Neem armoede en ongeluk weg
Breng vreugde, rijkdom, oogst en kinderen,

Lees verder

• De Hindoegodin Saraswati: beschermster van taal en cultuur
• Divali: dag van het licht, wereldwijd gevierd door Hindoes
• Kwan Yin de Chinese godin van vrede en voorspoed
• De dakini als gids en manifestatie van energie en wijsheid
• Ramakrishna, de wijze, verlichte hindoeheilige