Probleem of stoornis: Nicotineverslaving

Het meest opmerkelijke aan nicotine is dat ze verreweg de meest verslavende van alle stoffen is — wat de tabaksindustrie ook mag beweren — ondanks het feit dat je er niet bijzonder high van wordt. Het percentage gebruikers dat afhankelijk wordt is bij nicotine hoger dan bij welke andere stof ook, heroïne inbegrepen.

Nicotine

Meer dan 95% van alle rokers raakt uiteindelijk aan sigaretten verslaafd, terwijl nog geen 10% van alle alcoholgebruikers aan alcohol verslaafd raakt. De onaangename onthoudingsverschijnselen van nicotine verklaren waarschijnlijk het hoge terugval- percentage onder degenen die proberen te stoppen met roken. De symptomen zetten binnen enkele uren na de laatste dosis nicotine in en omvatten een hevige hunkering, nerveuze angst, moeite met concentreren, agitatie, neerslachtigheid, een toename van de eetlust, een vertraagde hartslag en slapeloosheid. Hoewel meer dan 8o% van de rokers wil stoppen, slaagt slechts 16% daar op eigen kracht in.

In de vs brengt het gebruik van een nicotinepleister het succespercentage op ongeveer 20%; een aldaar gebruikt geneesmiddel (Zyban), heeft een nog hoger succespercentage, en een combinatie van pleister en Zyban kan tot 50% van de rokers helpen ophouden — althans eventjes. In Nederland wordt voor dit doel alleen nicotine gebruikt, in de vorm van kauwgom, pleisters en neusspray.

Nicotineverslaving kan zich met elk van de tabaksartikelen ontwikkelen, door het roken van sigaretten, pijp en sigaren, door te pruimen en door te snuiven. Bij het roken van sigaretten wordt het grootste gevaar niet gevormd door de nicotine, maar door de gruwelijke aantasting van de gezondheid door de teer en de vluchtige afvalproducten. De pleister en kauwgom met nicotine zijn ook verslavend, maar zullen veel minder gauw medische complicaties veroorzaken.

De ernst van de afhankelijkheid hangt af van de snelheid van opname en de hoeveelheid nicotine, waarbij roken sneller verslavend is dan toediening via de mond of huid. Paradoxaal genoeg blijkt de poging om sigaretten door een lager nicotinegehalte minder schadelijk te maken averechts te werken, doordat mensen er méér door gaan roken, dieper gaan inhaleren, de sigaret helemaal oproken en het filter met hun vingers afdekken, wat alles bijeen genomen zorgt voor een hogere blootstelling aan de schadelijker teer.

De schandelijk misleidende verkoopcampagnes van de tabaksindustrie zijn thans overbekend. De campagnes richten zich op tieners, vrouwen met slankheidsidealen en minderheidsgroeperingen. Nog niet de helft van alle mensen die ooit gerookt hebben, zal uiteindelijk geheel met roken ophouden. Bepaalde eigenschappen van de roker hebben een voorspellende waarde voor het al dan niet kunnen stoppen. Zij die vele jaren achtereen vele pakjes per dag hebben gerookt, hebben meer moeite met ophouden. Mensen die ‘s morgens dadelijk na het wakker worden aan het roken slaan, die in het eerste gedeelte van de dag het meeste roken en zij die zelfs geen dag het roken kunnen laten, zijn bijzonder moeilijke gevallen. Helaas raken de meeste mensen als jonge tiener al verslaafd en wordt het roken dikwijls een levenslange en diepgewortelde gewoonte. Zes maanden na met roken te zijn opgehouden, meldt de helft van de betrokkenen nog steeds ergens binnen de afgelopen vierentwintig uur naar een rokertje te hebben verlangd. Dit maakt wel duidelijk hoe bijzonder krachtig en taai het verslavend effect van nicotine is.

Nicotineverslaving is van alle oorzaken van ernstige volgsgezondheidsproblemen het gemakkelijkst te voorkomen. Roken verhoogt het risico van long- en mondkanker, andere longziekten, hartkwalen, beroerten en maagzweren. Bij zwangere vrouwen verhoogt roken het risico van een laag geboortegewicht en andere complicaties voor de baby. Gelukkig is de wijdverbreide voorlichting over nicotine uitgemond in een groot succes voor de openbare gezondheidszorg en heeft ze in Amerika geleid tot een afname van het aantal rokers onder de volwassen bevolking tot ongeveer 25%. Veel van de overblijvende rokers hebben problemen, met name affiankelijkheid van een middel, angststoornis, stemmingsproblemen en schizofrenie. Behandeling van deze problemen en toepassing van de nieuwe thans beschikbare methoden voor de behandeling van nicotineverslaving kunnen hun aantal misschien verder helpen beperken. Ook het beperken van reclame en strengere controle op het roken door tieners zijn mogelijk goede maatregelen om te voorkomen dat men gaat roken. We kunnen het er niet bij laten zitten. Het tabaksgebruik is verantwoordelijk voor vierhonderdduizend doden onder de Amerikaanse bevolking per jaar — ofwel het equivalent van het dagelijks neerstorten van vier jumbojets.

Diagnose volgens DSM IV

• U hebt psychiatrische symptomen die beginnen tijdens de periode van intoxicatie door of na onthouding van een middel. Hieronder kunnen psychotische symptomen zijn (wanen, hallucinaties), stemmingssymptomen (depressie, prikkelbaarheid, euforie), angstsymptomen (paniekaanvallen, gegeneraliseerde angst, obsessies, dwangen, fobieën), seksuele problemen (onvermogen geprikkeld te raken of een orgasme te krijgen) of slaapproblemen (moeite hebben met inslapen ofjuist te veel slapen).
• De symptomen zijn niet beter te verklaren op grond van reeds bestaande geestelijke stoornissen zoals de depressieve stoornis, schizofrenie.
• De symptomen verdwijnen binnen ongeveer een maand na stopzetting van het middelengebruilc geheel of vrijwel geheel.
• U moet altijd bedacht zijn op de mogelijkheid dat middelengebruik de oorzaak van uw psychiatrische symptomen is. Onderstaande tabel zal u helpen dit na te gaan; hierin zijn de typische door elke middelencategorie veroorzaakte psychiatrische symptomen op een rijtje te gezet.