Pneumokokkenziekte, kinderen en ouderen

Pneumokokkenziekte wordt veroorzaakt door bacteriën: pneumokokken. Deze bacterie kan longontsteking, bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking veroorzaken. Ook doofheid of gedragsproblemen zijn een gevolg. Baby's worden al vroeg ingeënt tegen deze ziekte. Sinds 2013 wordt bekeken of het geven van één prik minder voldoende effectief is. In plaats van 4 prikken worden er nu nog maar 3 prikken gegeven.

Pneumokokkenziekte, wat is dat?

De pneumokokkenziekte wordt ook wel pneumokokkose genoemd. Het is een ziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pneumoniae. Deze bacterie is bij veel mensen aanwezig zonder ziekte te veroorzaken. Vaak bevindt de bacterie zich in de keel. Omdat de meeste mensen niet ziek worden va deze bacterie lijkt de bacterie ook onschadelijk. Toch kan de bacterie wel degelijk ziekte veroorzaken: de pneumokokkenziekte. Deze ziekte heeft ernstige gevolgen die dodelijk kunnen zijn. Er bestaan ongeveer 90 serotypen van de bacterie. Dit wil zeggen dat er subtypen of verschillende typen van de bacterie bestaan.

Besmetting

Besmetting van de bacterie vindt plaats via hoesten of niezen. Soms wordt de bacterie via de handen verspreid. Mensen die de bacterie bij zich dragen kunnen anderen besmetten zonder zelf ziek te zijn. Iemand die besmet is hoeft ook niet zelf ziekt e worden maar kan een ander weer besmetten. Op deze manier kan de bacterie zich snel verspreiden. Jonge kinderen en (verzwakte) ouderen worden eerder ziek van de bacterie dan kinderen boven de vijf jaar en volwassenen. Bekend is dat personen met een ernstige psychische stoornis ook eerder ziek worden, waarschijnlijk door een verminderde afweer. Hiv-patiënten hebben ook een grotere kans op ziekte.

Longontsteking (pneumonie)

De bacterie kan bij besmetting verschillende ziekten veroorzaken. Een hiervan is longontsteking, ook wel pneumonie genoemd. Bij een longontsteking ontstaat er koorts, koude rillingen/ zweten, hoesten met slijm (groen of geel) en later benauwdheid (kortademigheid) en pijn op de longen. Bij ouderen kan het lijken op een normale griep of verkoudheid. Pas wanneer de klachten ernstiger worden ontstaat er verdenking op longontsteking. Bij kinderen verloopt het ziekteproces vaak veel acuter. Kinderen kunnen daarnaast ook koortsstuipen krijgen.

Bloedvergiftiging

Een ander ernstige ziekteverschijnsel van pneumokokkenziekte is bloedvergiftiging. De afvalstoffen van de bacterie komen in de bloedbaan terecht en veroorzaakt een bloedvergiftiging. Bij ongeveer 20 procent van de patiënten met een longontsteking komt dit voor. Als gevolg hiervan kan een septische shock ontstaan. Symptomen van een bloedvergiftiging zijn koorts, koude rillingen, zweten, benauwdheid en kortademigheid. Ook nu weer wordt er vaak gedacht aan een flinke griep.

Hersenvliesontsteking

Een ernstig ziekteverschijnsel is een hersenvliesontsteking. Dit ontstaat wanneer de bacterie verder het lichaam binnendringt en de hersenvliezen aantast. hersenvliesontsteking is een ernstig ziekteverschijnsel bij een besmetting met de bacterie die pneumokokkenziekte veroorzaakt. Hoewel de kans op het krijgen van een hersenvliesontsteking klein is, zijn de gevolgen erg groot. Gemiddeld overlijdt tot wel 20 procent van deze patiënten aan de gevolgen van een hersenvliesontsteking. Vaak zijn het jonge kinderen die ermee te maken krijgen. Jonge kinderen zijn lusteloos en willen vaak niet drinken of eten. Tijdens het verschonen van de luier huilt de baby erg veel. Kinderen met hersenvliesontsteking kunnen er erg bleek uitzien. Bij volwassenen kan het hoofd vaak niet naar voren gebogen worden. Daarom heet een hersenvliesontsteking ook wel nekkramp. Dit verschijnsel komt minder vaak voor bij jonge kinderen, waarvan de symptomen niet altijd even duidelijk zijn.

Andere ziekteverschijnselen

De bacterie kan een middenoorontsteking veroorzaken. Ook een bijholteontsteking kan voorkomen. Baby's krijgen vaak koorts en hebben luierpijn (vooral tijdens het verschonen huilen ze veel). Ernstige gevolgen van de ziekte zijn doofheid, epilepsie, gedragsproblemen, leerproblemen, problemen met de motoriek en ernstige schade aan handen en voeten met soms amputatie als gevolg. Als behandeling wordt een antibioticakuur gegeven. in veel gevallen werken deze kuren niet goed omdat ze te laat worden ingezet.

Inenten

Om ernstige complicaties te voorkomen worden baby's ingeënt tegen pneumokokkenziekte. Sinds april 2006 is de enting onderdeel geworden van het rijksvaccinatieprogramma. vanaf 2010 worden kinderen geënt tegen tien typen pneumokokken. Dit zijn de tien meest belangrijke veroorzakers van pneumokokkenziekte. Door het inenten wordt hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging of longontsteking zoveel mogelijk voorkomen. De prik wordt gegeven met 2, 3 , 4 en 11 maanden. vanaf 2013 is men het erover eens dat baby's te vaak en te kort op elkaar worden geënt. Bekeken is of dit minder kan en is er besloten om in plaats van vier prikken, voortaan nog maar drie prikken te geven. Deze drie prikken zouden voldoende moeten beschermen tegen pneumokokkenziekte.