De taken van de nieren

De beide nieren worden omgeven door een stevig bindweefselkapsel. Bovenop de nieren liggen ook onder ditzelfde kapsel de van de nieren geheel afgescheiden bijnieren. De nieren filteren middels zeeflichaampjes afval uit het bloed en zorgen voor de juiste hoeveelheid water in het lichaam. Daarbij producen ze voorurine, waarvan nierbuisjes het overgrote deel heropnemen en teruggeven aan het bloed. De afvalstoffen worden echter in de blaas opgeslagen en vervolgens in de urine uitgescheiden. Om te zien of de nieren goed functioneren wordt naast de glomerulaire filtratiesnelheid (GRF) de hoeveelheid creatinine in het bloed en de urine gemeten. Veelal ontstaan er eerst klachten indien de nieren nog maar voor 30% werkzaam zijn. Een en ander omdat nieren een grote reservecapaciteit hebben. De eerste verschijnselen zijn veelal aspecifiek.

De nieren

De in de buikholte gelegen nieren filteren middels nierlichaampjes in 24 uur circa 200 liter vocht uit het bloed, waaruit gemiddeld 2 liter voorurine wordt gevormd. De buitenkant van de nier wordt gevormd door een dunne (roodbruine) glanzende laag. De nieren zijn zo groot als een vuist en liggen achter de ribben achterin de buikholte. Ze passen zich naadloos aan qua hoeveelheid en het soort voedsel of vloeistof dat iemand tot zich neemt. Ook zorgen ze er voor dat de kwantiteit aan zout en water in het lichaam onder controle blijft. Ons metabolisme maakt verschillende bijproducten aan, die zich in de weefsels kunnen stapelen. Miljoenen nefronen, een soort filtersysteem in de nieren, verwijderen deze afvalstoffen waarbij normaliter geen eiwitten worden doorgelaten. In het geval de filters door een nierziekte zijn aangetast, kunnen er toch eiwitten weglekken. Er is dan sprake van een nefrotisch syndroom. Ten gevolge van het verliezen van eiwit daalt het eiwitniveau van het bloed sterk, waardoor er oedeem ontstaat. Het is van belang dat de bloeddruk op pijl blijft, waardoor er voldoende bloed naar de nieren kan stromen om het bloed te kunnen zuiveren. Kringen onder de ogen duiden op een verminderde nierfunctie en/of een ijzertekort.

Functies van de nieren

De nieren voeren onder meer de volgende taken uit:

• het verwijderen van afvalstoffen zoals ureum, creatinine en kalium uit het lichaam via de urine
• de aanmaak van hormonen zoals renine en natuurlijke EPO (= erytropoëtine), wat zorgt voor de aanmaak van rode bloedcellen
• het regelen van de vocht- en zoutbalans, het op peil houden van de bloeddruk en het reguleren van de zuurgraad
• het zorgen voor evenwicht tussen kalium, calcium en fosfor
• de omzetting van vitamine D in de actieve vorm cholecalciferol vitamine D3

Erytropoëtine (EPO) wordt gevormd in de cellen van de nierschors en zorgt voor de vorming van rode bloedcellen. Renine speelt een belangrijke rol in het regelen van de bloeddruk. Nieren zijn zeer gevoelig voor zuurstofgebrek en een sterke daling van de bloeddruk, omdat de cellen dan een beschadiging kunnen oplopen.

Een slechte nierfunctie

Hierbij kunnen sommige medicijnen te lang in het bloed aanwezig blijven, waardoor er problemen ontstaan. Een goede dosering is dan ook van essentieel belang. Een overbelasting van de nieren is te vergelijken met een zenuwinzinking. Een en ander omdat uitgeputte nieren niet meer de juiste hoeveelheid hormonen produceren, maar te weinig of teveel aan hormonen. Een hoge waarde aan albumine, dat onder meer zorgt voor het transport van stoffen, in het bloed duidt op een nierziekte.

Nierproblemen

Daarbij kunnen zich onder andere de volgende klachten voordoen:

• nierstenen
• een nierbekkenontsteking
• verminderde aanmaak van vitamine D
• een slechte doorbloeding van de bloedvaten
• een slechte afvoer van gifstoffen
• spijsverteringsklachten

Nierstenen ontstaan onder andere door stoornissen in de stofwisseling en door kristallisatie van overvloedig in de urine aanwezige stoffen, zoals urinezuur, calciumfosfaat en calciumoxalaat in de urineleider. Dit veroorzaakt een zeurende pijn.
Een nierbekkenontsteking treedt op wanneer bacteriën, die een blaasontsteking hebben veroorzaakt, via de ureter opklimmen naar de nieren. Het urineverzamelsysteem van de nier (nierbekken) raakt hierbij ontstoken. Een verminderde aanmaak van vitamine D heeft als kenmerk, dat er minder calcium uit de darmen wordt opgenomen en er navenant minder van in het bloed komt. Door een slechte doorbloeding van de bloedvaten kan verder hartfalen ontstaan. Middels het verwijderen van afvalstoffen houden de nieren de vocht- en zoutbalans in het lichaam op peil.

Medicatie

• etalpa: indien er onvoldoende vitamine D wordt aangemaakt
• neorecormon: kan ingezet worden bij bloedarmoede (anemie)
• natriumbicarbonaat: bindt zuren
• bloeddrukverlagende medicijnen vooral van belang bij dialysepatiënten
• diuretica en antibiotica

In het algemeen wordt aanbevolen om mensen met diabetes mellitus, hoge bloeddruk. hart- en vaatziekten, chronische aandoeningen van de urinewegen, bepaalde auto-immuunziekten en patiënten met nierziekten in de familie te screenen op chronische schade aan de nieren.

Anno 2015 wordt er in diverse universitaire medische centra (UMC) onderzoek gedaan om somatostatine in te zetten bij nierproblemen. Het Elisabeth-Twee Steden Ziekenhuis te Tilburg heeft een machine die alle nierstenen middels krachtige elektromagnetische schokgolven uiterst precies vergruist, waar na behandeling de patiënt de deeltjes via de urine uitplast.

Onvoldoende werking van medicijnen

Wanneer medicatie niet voldoende werkt is het laten checken van de ileocaecale klep het overwegen waard. Deze klep is gelegen tussen de dunne en dikke darm en wordt beheerst door de niermeridiaan. Hij opent en sluit zich ritmisch om allerlei afvalstoffen te verwerken. Indien deze klep niet goed werkt, dan worden gifstoffen niet afgevoerd en kunnen terugkeren in het lichaam. Daardoor kunnen spijsverteringsklachten, stapeling van gifstoffen in de nieren, bronchitis, eczeem en pijn in de onderrug ontstaan. Deze kunnen bij een normale functie van deze klep als bij toverslag verdwijnen. De hoeveelheden ureum en creatinine, een afvalproduct van de stofwisseling van de spieren, in het bloed zijn bepalend om de nierfunctie te kunnen beoordelen. Daarbij dient ook de spiermassa in ogenschouw genomen te worden.