Tuberculose, de tering: aangetaste longen en vaccinatie

De tering, TBC oftewel tuberculose komt in ons land niet veel meer voor, echter op reis kan men er in de wereld volop mee in aanraking komen. Zeker als het gaat om open-TBC is het zeer besmettelijk, waarmee ook anderen in ons land tijdens een uitbraak mee worden besmet. Probleem daarbij is dat de incubatietijd langdurig is, waardoor veel mensen reeds geïnfecteerd kunnen zijn. Wat houdt tuberculose in, hoe wordt het behandeld en waarom is tijdige inenting bij verre reizen noodzakelijk?

De tering

TBC is een relatief nieuwe term voor de infectieziekte. Vroeger werd het de tering genoemd, waarbij op diverse plekken in het lichaam ontstekingen ontstaan. Meest voorname plek waar de mycobacterie tuberculosis toeslaat, is in de longen. Daarbij worden clusters van bacteriën gevormd vergelijkbaar met longabces. Het is in het geval van open-TBC zeer besmettelijk en daarom zijn er in het verleden zeer veel mensen aan overleden. De terminologie tering is ontstaan, doordat de medische wereld destijds slechts kon toezien, hoe de zieke geleidelijk aan wegteert. De kans op overlijden was dus zeer groot. Tegenwoordig komt de ziekte in ons land niet meer voor, behoudens als men op een reis is geïnfecteerd (betreft vier op de vijf gevallen). Het kan dus soms nog wel tot een lokale uitbraak komen. Wereldwijd komt de ziekte nog volop voor, waaraan jaarlijks circa anderhalf miljoen mensen overlijden. Denk aan Rusland, China, India, Afrika en Zuid-Amerika. Toenemend probleem is eveneens dat de infectie resistent wordt tegen bekende behandelingsmethoden. In twintig procent van de gevallen gaat het in ons land om open-TBC (sputumpositieve longtuberculose).

Wat wordt er aangetast?

Door de infectieziekte worden bacterieknobbeltjes gevormd. Voornamelijk concentreert het zich in het longweefsel, echter ook andere delen kunnen worden aangetast. Denk aan de overslag van de infectie naar hoofdweefsels, lymfklieren, het skelet, andere organen en gewrichten. In dat geval zullen de knobbels in die regio’s van het lichaam tot ontwikkeling komen, waardoor lichaamsprocessen worden belemmerd. Het gaat dan om een zeer hardnekkige aantasting. Normaal treft het de longen, waarbij soms een combinatie met verspreiding voorkomt. De ontwikkeling van de ziekte verloopt traag. Is men geïnfecteerd dan kan het nog jaren duren, alvorens klachten de kop op steken.

Klachten bij tuberculose

Omdat voornamelijk de longen en longinhoud worden aangetast, zijn de klachten ook daaraan gerelateerd. Denk aan lastig ademen, geen kracht hebben, moe zijn, koorts en veel zweten. Het gaat gepaard met afname in gewicht. Net als bij longabces resulteert het in het ophoesten van stug slijm en dat kan bloederig zijn. Het hoesten houdt langdurig aan, denk aan enkele weken. Omdat de aandoening in toenemende mate verergert, zal de ontsteking met bacterieknobbels verder groeien tot men eraan bezwijkt. Ondanks dat het lastig wordt gediagnosticeerd is behandeling urgent.

Open-TBC en besmettingskans

De mate van besmettelijkheid hangt van een paar factoren af. Indien in de longen aandoeningen ontwikkelen en bacteriën kunnen worden uitgeademd, dan betreft het open-TBC. Bij hoesten worden zeer kleine vochtdruppeltjes verspreid, waarmee anderen worden geïnfecteerd. Deze variant dient zo snel als mogelijk te worden geïdentificeerd, omdat het anderen ziek maakt. Of men geïnfecteerd raakt hangt ook af hoe vaak en in welke intensiteit men met de zieke in contact is geweest. Intensief contact verhoogt de kans op besmetting. Een derde factor betreft of men verminderde weerstand heeft voor aandoeningen, ziekten of leeftijd. Soms duurt de incubatietijd enkele weken, echter het kan ook om jaren gaan.

Hoe wordt het behandeld?

Is een TBC besmetting geconstateerd, dan dient het per ommegaande behandeld te worden. De eerste twee maand betreft een intensieve medicijnbehandeling bestaande uit een combinatie van bacteriedoders. Dit zijn Ethambutol, Isoniazide, Pyraxinamide en Rifampicine. Daarnaast kan worden overwogen om aanvullende medicatie toe te passen, indien het reeds ver gevorderd is. In deze periode worden de meeste bacteriën uitgeschakeld. Daarna volgt nog een periode van circa vier maand, waarbij lichtere medicatie eventueel resterende infectieveroorzakers uitschakelt. Heeft men de resistente variant, dan duurt de behandeling veel langer. Het gaat dan om resistentie voor enkele van voorgenoemde medicatie. De behandeling duurt dan één of twee jaar, waarbij men verhoogde kans heeft om te komen te overlijden.

Vooraf inenten: mantouxtest

Tuberculine wordt ingezet om te testen of een persoon reeds is geïnfecteerd. Is het lichaam namelijk reeds in contact geweest, dan heeft de weerstand er al op gereageerd. Antistoffen zijn tot ontwikkeling gekomen, zodat het lichaam er tegen kan optreden. Bij de test worden eiwitten van de bacterie (gezuiverd) geïnjecteerd. Indien de afweer na de mantouxtest reageert, dan zal de huid plaatselijk gaan zwellen en rood worden. Dit kan een overmatige reactie zijn. In dat geval wordt men niet ingeënt. Treedt het niet op dan kan wel preventief worden geïnjecteerd. Daartoe wordt de BCG vaccinatie toegepast, gemaakt van de koeien bacterievariant Calmuette-Guérin. De persoon is dan tegen meer dan de helft van de TBC varianten beschermt. Raakt men desondanks toch besmet, dan dient het in het ziekenhuis te worden behandeld.

Gaat u langdurig naar risicogebieden dan dient u vooraf de mantouxtest te doen en dient u tijdig te worden gevaccineerd. Neem enkele maanden voordat u op reis gaat contact op met G.G.D. van de uw gemeente.