Migraine, een kloppende hoofdpijn

Migraine komt veel vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit is te verklaren door hormonale veranderingen. En wel omdat hormonen een belangrijke rol spelen in het ontstaan en uitlokken van migraine. Migraine is een neuro-vasculaire aandoening, waarbij een kloppende hoofdpijn ontstaat door neurale prikkeling, die na een plotselinge vernauwing van bepaalde slagaderen de bloedvaten verwijden.De klachten die bij migraine zich voordoen kunnen per persoon, maar ook per aanval verschillen. Ook de duur van de aanvallen loopt uiteen van enkele uren tot enkele dagen.

• Algemeen
• Activering van het zenuwstelsel
• Gevolgen van een migraineaanval
• Medicatie
• Diverse preventief voorgeschreven middelen

Algemeen

De oorzaak van migraine is onbekend. Wellicht is de hersenstam erbij betrokken en/of is er een slechte verbinding tussen de pijnappelklier en de hypofyse. Voedingsmiddelen zoals kaneel, gember en rode pepers kunnen hoofdpijnen verminderen of zelfs voorkomen. Veelal komen hevige aanvallen van kloppende hoofdpijn aan één kant van het hoofd voor en dan in het algemeen aan dezelfde kant. Soms wordt migraine aan beide zijden van het hoofd gevoeld, doordat de pijn tijdens een aanval van kant kan wisselen en zelfs dubbelzijdig kan worden. Deze hoofdpijn kan door lichamelijke inspanning of bukken toenemen.

Veel voorkomende bijverschijnselen zijn onder meer misselijkheid, troebel zicht en overgevoeligheid voor geluid en licht. Het is van belang om uitlokkende factoren zoals fel licht of vermoeidheid zo veel mogelijk te voorkomen. Sommige mensen krijgen voordat migraine zich aankondigt signalen, zoals een prikkelbare stemming of weinig hoeven te plassen. Ook kan er een aura optreden, zoals lichtflitsen, sterretjes en grillige lijntjes zien. Deze treden meestal direct voor een aanval op en duren een paar minuten tot een uur. Bij een aura is er een uitval van de functie van bepaalde hersendelen.

Activering van het zenuwstelsel

Tijdens de migraineaanval wordt een specifiek deel van het zenuwstelsel geactiveerd: het trigeminovasculaire systeem. Dit systeem bestaat uit zenuwen van de nervus trigeminus. Deze driekoppige zenuw loopt vanuit de schedelbasis in drie takken naar het gezicht, geeft de pijnsignalen door aan de hersenen en verbindt het ganglion van Gasser met:

• bloedvaten aan de onderkant van de hersenen
• bloedvaten in de vliezen die de hersenen bedekken
• zenuwbanen en kernen die uiteindelijk in de hersenschors zorgen voor het gewaar worden van de pijn

Bij een aanval van migraine, waarbij erfelijke aanleg in ieder geval een belangrijke rol speelt, zijn de bloedvaten in de hersenen eerst kortdurend vernauwd, waarna de ontregeling van het trigeminovasculaire systeem ervoor zorgt dat de bloedvaten in de hersenvliezen zich sterk verwijden. Hierdoor worden de zenuwuiteinden rondom die bloedvaten geprikkeld en geactiveerd door het aanmaken van een speciaal eiwit (C-Fos).

Gevolgen van een migraineaanval

Daarbij kunnen onder meer worden onderscheiden:

• de prikkel "pijn": deze ontstaat door activering van het trigeminovasculaire systeem in de hersenstam. De hoogte van de pijn kan beïnvloed worden vermoeidheid, ziektes en menstruatie
• het vrijkomen van calcitonin gene-related peptide (CGRP) rondom de bloedvaten in de hersenvliezen, die aldaar een ontstekingsreacties veroorzaken

Ontstekingsreactie

Rondom de bloedvaten in de hersenvliezen zorgt de ontstekingsreactie voor een opeenhoping van vocht en prikkelende stoffen, die de vaten nog verder verwijden. De ontsteking van het hersenvlies veroorzaakt de pijn en de andere kenmerken van migraine.

Medicatie

Daarbij kan een onderscheid gemaakt worden in:

Paracetemol

Al dan niet in combinatie met cafeïne, werkt zowel pijnstillend als koortsverlagend. Dit middel is eerste keus als er maar nauwelijks sprake is van ontstekingen, ook al omdat het gebruik minder bijwerkingen kent.

NSAID's

Deze ontstekingsremmers, waartoe acetylsalicylzuur, diclofenac, etofenamaat, ibuprofen, neloxicam en naproxen behoren, worden ingezet tegen ontstekingen. Deze middelen remmen ook de aanmaak van prostaglandinen. Deze belangrijke stoffen worden door ontstekingsprikkels in de cel geproduceerd en zijn, naast de beïnvloeding van de zenuwbanen van het serotonerge systeem, verantwoordelijk voor de gewaarwording van pijn. Doordat prostaglandinen onder meer betrokken zijn bij de opbouw van het maagslijm- en darmslijmvlies, hebben NSAID's een irriterende werking op deze organen.

Selectieve COX-2-remmers

Deze groep pijnstillers in de vorm van celecoxib en etoricoxib zijn nauw verwant aan NSAID's, maar werken specifieker. Deze middelen geven mogelijk iets minder kans op maagproblemen dan de gewone NSAID's, al zouden ze het risico op hart- en vaatziekten enigszins verhogen.

Triptanen

Deze middelen vernauwen de bloedvaten nauwelijks, maar de werking berust meer op het directe onderdrukken van de pijngeleiding in de hersenstam en het remmen van het vrijkomen van stoffen als CGRP. Er bestaan zeven verschillende triptanen met verschillende toedieningsvormen die elk hun specifieke voor- en nadelen kennen. In volgorde van dat ze voor de markt beschikbaar kwamen zijn dat: sumatriptan, rizatriptan, zolmitriptan, naratriptan, almotriptan, eletriptan en frovatriptan. Ze werken alle op dezelfde manier, waarbij slechts de snelheid van opname en afbraak in het lichaam kan verschillen, waarop een ieder anders kan reageren. Een en ander heeft dan ook gevolgen voor de (kortdurende) bijwerkingen die kunnen optreden. Voorbeelden daarvan zijn tintelingen en/of een warmtegevoel in nek of borst, duizeligheid en misselijkheid. Het is deswege zinvol om andere triptanen te proberen als het eerste middel onvoldoende werkte of te veel bijwerkingen had.

Alle triptanen zijn verkrijgbaar in tabletvorm en dienen voor een goed resultaat direct na het ontstaan van de migraine ingenomen te worden. Daarnaast is het oudste en meest beproefde middel sumatriptan beschikbaar als zetpil, neusspray of nog beter in injectievorm, waarbij de injectie dient te worden gedaan in het onderhuidse vetweefsel.

Diverse preventief voorgeschreven middelen

Mensen met twee of meer aanvallen van migraine per maand komen in aanmerking voor preventieve medicatie. Enerzijds om de aanvallen te stoppen en anderzijds om de ernst en duur van die aanvallen te verminderen. Deze middelen zijn in eerste instantie bijna allemaal ontwikkeld tegen andere aandoeningen, maar bleken bij toeval ook effectief tegen migraine.
Hierbij kunnen we onderscheiden:

• Propranolol en metoprolol: deze bètablokkers worden ook gebruikt tegen hoge bloeddruk en ritmestoornissen van het hart. Mede omdat de artsen heel veel ervaring hebben opgedaan met deze middelen worden ze bij migraine als eerste uitgeprobeerd ter preventie. Bijwerkingen zijn: een trage hartslag, slechter slapen en het uitlokken van een astma-aanval bij mensen van astma
• Valproïnezuur en topiramaat: zijn van origine middelen tegen epilepsie, maar werken aantoonbaar tegen migraine. Bijwerkingen zijn tintelingen in de vingers, gewichtstoename en soms een ernstige verstoring van het denken
• Candesartan: van origine een middel tegen hoge bloeddruk en steeds meer in trek als middel tegen migraine vanwege de goede werking, gekoppeld aan relatief weinig bijwerkingen
• Metysergide, flunarizine en pizotifen: worden minder vaak voorgeschreven. De laatste twee middelen geven een verhoogd risico op depressieve klachten. Metysergide heeft mogelijk bijwerkingen op het gebied van hart- en bloedvaten.

Laatste nieuws

Het starten van een klinisch onderzoek medio 2015 van het LUMC te Leiden om migraine te bestrijden met injecties olcegepant (BIBN4096), een nieuw anti-CGRP-medicijn, zou in de toekomst soelaas kunnen bieden tot een betere behandeling van migraine.
De te testen medicijnen blokkeren het vrijkomen van het CGRP-eiwit.

Lees verder

• Natuurlijke pijnstillers
• Magnesiumolie, voor vermoeidheid, zenuwen, hoofdpijn etc