Cryptosporidiose, diarree door infectie

Cryptosporidiose oftewel cryptosporidiosis is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet. Deze parasiet komt veel voor bij runderen, met name bij kalveren. Tegenwoordig wordt de parasiet steeds meer bij de mens gevonden. In landen waar de drinkwatervoorziening niet zo goed is, maar ook in Nederlands oppervlaktewater en soms in zwembaden is er kans op besmetting. Mensen met een verminderde afweer hebben vaak ernstige symptomen met hevige diarree.

Cryptosporidium parvum

Cryptosporidium is een parasiet die kan zorgen voor hevige diarree bij mensen. Cryptosporidium parvum is de veroorzaker van de ziekte cryptosporidiose oftewel cryptosporidiosis. Deze parasiet werd vroeger met name bij klaveren gezien, tegenwoordig komt ze ook veel bij mensen voor. Drinkwater is soms ook besmet met deze parasiet. De parasiet vormt oöcysten, een soort eitjes. Via de ontlasting komen deze naar buiten. Vooral mensen of dieren met diarree hebben veel van deze oöcysten.

Besmetting vindt plaats door besmet voedsel zoals groenten waarop de oöcysten terecht zijn gekomen. Ook drinkwater of zwemwater is een bron van besmetting. In ieder geval komen de oöcysten via de mond binnen. Via de maag komen ze in de darmen terecht, waar sporozoieten vrijkomen (kleine parasieten met een kern). Daar nemen ze de epitheelcellen van de darmwand in beslag. Binnen de epitheelcellen delen de parasieten zich, waarna er nieuwe oöcysten vrijkomen, die het lichaam via de ontlasting verlaten. In Nederland zijn deze oöcysten in oppervlakte aanwezig. In het Nederlandse drinkwater zijn geen oöcysten aanwezig. Toch wil dit niet zeggen dat dit in de toekomst het geval kan zijn. Daarom wordt de kwaliteit van het drinkwater goed in de gaten gehouden.

In Milwaukee zorgde besmet drinkwater in het jaar 1993 ervoor dat ruim 400.000 mensen besmet werden en de ziekte cryptosporidiose opliepen. Hiervan waren ruim 100 Aidspatiënten. Deze stierven allemaal aan de gevolgen van hevige diarree.

Wie raakt besmet?

Besmetting met cryptosporidium kan door iedereen worden opgelopen. Soms breekt er een besmetting uit in een zwembad of wanneer een grote groep mensen hetzelfde (besmet) voedsel hebben gegeten. Niet iedereen krijgt dezelfde klachten. Gezonde mensen zullen vaak geen ziekteverschijnselen vertonen, terwijl ze toch besmet zijn. In hun ontlasting verschijnen oöcysten, die voor nieuwe besmetting bij anderen kunnen zorgen.

Mensen met een matige persoonlijke hygiëne, met name een sanitaire hygiëne, lopen een grotere kans op besmetting. Daarnaast zullen mensen met een verminderde afweer sneller en heviger ziek worden na besmetting. Cryptosporidiose is vooral berucht onder Aidspatiënten, die na besmetting hevige diarree krijgen. De meeste Aidspatiënten sterven aan deze ziekte. Dit komt omdat bij deze groep patiënten de nieuwe oöcysten reeds in het darmkanaal openbasten, en aldaar opnieuw de epitheelcellen infecteren.

Mensen die veel met runderen werken, lopen een verhoogde kans op besmetting. De ziekte komt vooral bij kalveren voor en veroorzaakt een hevige diarree bij de jonge dieren.

Symptomen

De incubatietijd, dat wil zeggen de tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen, bedraagt 2 tot 10 dagen met een gemiddelde van 7 dagen. Veel mensen vertonen weinig tot lichte symptomen. Wanneer de afweer normaal is, zal er lichte koorts kunnen optreden. Andere symptomen zijn hoofdpijn en diarree. Bij jonge kinderen en ouderen zijn de symptomen het hevigst. De genezing treedt spontaan op. Bij mensen met een gestoorde afweer, zoals bij Aidspatiënten, zijn de symptomen ernstig. Er treedt hevige waterige diarree op die al snel zal leiden tot uitdroging. In ernstige gevallen verliezen ze tot wel 20 liter waterige diarree per dag. Bij deze groep mensen verloopt de ziekte vaak fataal.

Behandeling

Bij gezonde mensen, dat wil zeggen met een goed werkend afweersysteem, zal de ziekte na twee tot vier weken spontaan genezen. Jonge kinderen en ouderen hebben een grotere kans op uitdroging. Vaak wordt de vochthuishouding van deze groep gereguleerd om uitdroging te voorkomen (ORS-oplossing). Patiënten met een verstoord afweersysteem (immuunsysteem) kunnen alleen geholpen worden door de afweer te verbeteren. Antibiotica werken niet, ook andere medicijnen werken niet. De parasiet is zeer goed bestand tegen ontsmettingsmiddelen. Met name voor chloor is de parasiet ongevoelig.

Wanneer er verdenking op cryptosporidiose bestaat, kan dit middels microscopisch onderzoek worden aangetoond. De meeste patiënten met weinig tot geen klachten zullen de huisarts niet eens bellen, of de huisarts voert geen onderzoek uit. Mensen met een verminderde afweer blijven liever uit de buurt van openbaar zwemwater. In landen waar het drinkwater van slechtere kwaliteit is, kan beter niet uit de kraan gedronken worden. Ook moet er in die landen opgepast worden met het kopen van water uit flessen: sommige verkooppunten leveren kraanwater of besmet water aan.