Torticollis of stijve nek

Torticollis spasmodica gaat gepaard met ongewilde contractuur van een of meerdere spieren van de nek en hals waardoor er een abnormale stand en/of abnormale bewegingen van het hoofd ontstaan (scheefstand hoofd). De aandoening kan op elke leeftijd optreden en zowel bij mannen als bij vrouwen. De belangrijkste spier die de problemen veroorzaakt is de sternocleidomastoïd, de spier die instaat voor de rotaties en de bewegingen van de nek. Het samentrekken van de spier is de oorzaak van de afwijkende positie van het hoofd (altijd aan één enkele kant) die de bewegingen behoorlijk bemoeilijken. Ook de monnikskapspier kan voor nekproblemen zorgen en voor hinder bij arm- en schouderbewegingen.
In elk geval veroorzaakt torticollis pijn en bemoeilijkt de aandoening de lichaamsbeweging.

Oorzaken van torticollis

De aandoening kan door heel wat verschillende factoren veroorzaakt worden. De meest frequente zijn de volgende:

• Een koude luchtstroom (tocht)
• Een lichaamspositie waarbij het hoofd langdurig naar achteren gebogen wordt (bij het wassen of schilderen van een plafond bijvoorbeeld)
• Een slechte slaaphouding
• Overgewicht
• Een bruuske beweging, een schokbeweging (whiplash bijvoorbeeld)
• Spierspanningen veroorzaakt door stress

Een virale of bacteriële oorinfectie, tandinfecties, neus- en keelaandoeningen, door de gezwollen klieren in de hals, veroorzaakt door de infectie, kan torticollis optreden. Torticollis kan herhaaldelijk optreden en de pijn kan permanent en meer diffuus worden. Mogelijk is er dan sprake van een of andere aandoening, een ernstige ziekte zoals reumatische en gewrichtsaandoeningen, een neurologische ziekte, misvormingen en ook een tumor. Een paar voorbeelden:

• Nekartrose, bij vrouwen in de menopauze
• Goedaardige of kwaadaardige bottumoren ter hoogte van de nekwervels
• Tics bij personen met een psychologische stoornis
• Chronische irritatie van de ruggenmergzenuw die de nek van zenuwen voorziet
• Scheelzien
• Ook het nemen van bepaalde geneesmiddelen kan torticollis veroorzaken. Dat is bijvoorbeeld het geval met neuroleptica.

Behandeling van torticollis

Meestal verdwijnt de pijn na twee a drie dagen, staat het hoofd weer recht en kan het hoofd naar links en rechts draaien.
Men kan het genezingsproces bevorderen en de onaangename gevolgen reduceren met een aantal maatregelen:

• Voldoende rust nemen
• Warmtetoepassingen voor de nek zoals een warm bad, een verwarmd kussentje of een verwarmende zalf
• De nek masseren (zonder foute manipulaties)
• Platliggen om de nekwervels te ontlasten van het gewicht van het hoofd
• Geneesmiddelen nemen (pijnstillers, ontstekingsremmers,spierontspanners).

Botuline toxine

Chronische torticollis kan ook behandeld worden met injecties met botuline toxine in de spieren van nek en schouders. Als die spieren overmatig gespannen zijn reduceert de behandeling de abnormale bewegingen van het hoofd en ook de pijn. Het effect houdt twee a drie maanden aan waarna de behandeling hernieuwd moet worden.

Naar de dokter?

‘Eenvoudige’ torticollis is zonder gevaar en vereist geen medische tussenkomst, maar als de symptomen meer dan drie dagen aanhouden of zich regelmatig opnieuw voordoen, als de pijn uitstraalt naar de schouder, de rug, de arm en gepaard gaat met ernstige symptomen zoals hoofdpijn, gezichtsstoornissen, braken, duizeligheid, enz. dan moet men wel een arts raadplegen.

Aangeboren torticollis

Deze vorm van torticollis wordt veroorzaakt door een extreme positie van het hoofdje van de foetus in de buik van de moeder of ook door een moeilijke bevalling. Het komt voor bij vier op de duizend geboorten. De nekspieren zijn uitgerokken en beschadigd en de symptomen treden een paar uur na de geboorte op. Het grootste risico is dat op misvorming van het hoofd van het kindje als het zijn hoofdje telkens naar dezelfde kant draait. In 80% van de gevallen helpt kinesitherapie door middel van eenvoudige oefeningen en bewegingen.

Kan torticollis voorkomen worden?

Om bij te dragen tot de preventie van torticollis kunt u de volgende maatregelen in acht nemen:

• Vermijden dat u op een plek zit waar het tocht of een sjaal dragen, ook bij koud weer.
• De spieren van nek en rug onderhouden.
• Een goede lichaamshouding op de werkplek, het vermijden van foute bewegingen, te lang in een oncomfortabele houding blijven, enz. Is het moeilijk om dat alles te vermijden denk dan aan regelmatige pauzes en het masseren van de nek.
• Zorg voor een goed bed, een degelijke matras en dito beddengoed en slaap liefst plat.
• Waak over een goede tandhygiëne.

Als u ondanks die preventieve maatregelen toch met stijve nek kampt, dan kunt u uzelf troosten met de gedachte dat de hinder meestal niet langer dan een paar dagen duurt.

Lees verder

• Whiplash? Acupunctuur helpt!
• Nekpijn? Laat je hoofd niet hangen!