Herken jij de fasen van dementie?

Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van anderen. Maar liefst één op de vijf mensen krijgt een vorm van dementie, waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is. We onderscheiden vier fasen van dementie, wat zijn de symptomen en hoe kan je het beste met deze fasen van dementie omgaan?

• Fase 1: Het voorstadium / cognitieve fase
• Fase 2: Het beginstadium / emotionele fase
• Fase 3: Het middenstadium / psychomotorische fase
• Fase 4: Het eindstadium / zintuiglijke fase

Fase 1: Het voorstadium / cognitieve fase

In deze fase is er nog niet officieel te spreken van dementie, maar wanneer je symptomen uit deze fase herkent is het wel vaak zo dat er later dementie op gaat treden. Vaak houden ouderen de schijn op dat alles nog goed is met ze, terwijl je aan bepaalde symptomen kan zien dat er toch iets aan het veranderen is. Vaak gaat het vertrouwen in anderen in deze fase wat achteruit, zo kunnen ouderen denken dat verzorgers of familieleden iets proberen te stelen of niet het beste met ze voor hebben.

Symptomen fase 1

• Je kunt even niet op een woord komen
• Je kortetermijngeheugen gaat achteruit
• Er kan apraxie ontstaan, hiermee wordt bedoelt dat je handelingen niet meer automatisch uit kan voeren die je voorheen wel kon
• Je bent vergeten waar je iets hebt gelaten
• Je bent minder goed in het plannen en organiseren van bepaalde taken
• Je neemt minder initiatieven
• Je houdt minder contact met anderen

Tips voor omgaan met iemand uit fase 1

Het is erg lastig om iemand te confronteren met het feit dat hij/zij dementerend aan het worden is, vooral omdat diegene het vaak zal ontkennen. Toch is het aan te raden om iemand met beginnende dementerende symptomen door te verwijzen naar een huisarts. Dit kan je het beste doen door er met deze persoon rustig over te praten, probeer te zeggen dat jij het fijn zou vinden als hij/zij naar de huisarts gaat en dat je je zorgen maakt. Iemand die in de eerste fase verkeert kan zich namelijk nog goed inleven in anderen en merkt het op wanneer je emotioneel wordt. De huisarts kan iemand in deze fase mogelijk doorverwijzen naar een geriater of een geheugenpoli.

Fase 2: Het beginstadium / emotionele fase

Vanaf deze fase is er officieel sprake van dementie, echter lijkt deze fase erg veel op de eerste fase alleen zijn nu de meeste symptomen veel erger aanwezig. In deze fase ontkennen ouderen vaak ook niet meer dat ze dement aan het worden zijn, ze hebben het enigszins geaccepteerd voor zichzelf.

Symptomen fase 2

• Je bent erg wantrouwig of achterdochtig
• Je bent niet meer zo levendig
• Je bent niet meer geïnteresseerd in voorgaande hobby's
• Je hebt moeite met rekeningen en betalingen
• Je hebt vaak moeite met het vinden van woorden
• Je reageert schrikachtig op nieuwe veranderingen
• Je kan moeilijk beslissingen nemen
• Je begrijpt geen ingewikkelde gedachtegangen meer
• Je geeft anderen snel de schuld van iets
• Je houdt minder rekening met anderen en andermans gevoelens
• Je gaat jezelf vaker herhalen
• Je gaat het bekende opzoeken terwijl je het onbekende achterwege laat

Tips voor omgaan met iemand uit fase 2

Het belangrijkste wat je voor iemand uit fase 2 kan doen is hem/haar zelfvertrouwen te geven. Respect en eigenwaarde zijn twee heel belangrijke begrippen in deze fase, laat iemand uit deze fase dus in zijn waarde. Tips om dit te doen zijn onder andere deze persoon aan te moedigen dingen te doen die hij/zij nog wel kan en laat hem/haar leuke herinneringen ophalen. Probeer ervoor te zorgen dat je degene alles laat doen wat hij/zij nog kan maar zorg er wel voor dat je vermijdt dat hij/zij dingen gaat doen waarin gefaald wordt.

Bruikbare medicijnen voor iemand uit fase 2

• Memantine: Dit medicijn heeft een positief effect op het dagelijks functioneren, hierbij wordt de zelfredzaamheid verhoogd. Dit medicijn moet voor een langere periode gebruikt worden.
• Exelon: Dit medicijn zorgt ervoor dat het geheugenverlies minder snel achteruitgaat doordat de hersenzenuwen beter gaan functioneren.

Fase 3: Het middenstadium / psychomotorische fase

Dit middenstadium wordt vaak verdeeld in weer twee onderliggende fasen, namelijk de matige dementie en de ernstige dementie. In fase 3 is er heel duidelijk sprake van dementie en een belangrijk kenmerk van deze fase is dat deze persoon niet meer zonder hulp en verzorging kan.

Symptomen matige dementie

• Je hebt steun nodig voor je dagelijkse verzorging, jezelf aankleden is lastig
• Je hebt steun nodig voor je dagritme, je weet bijvoorbeeld niet meer dat je net gegeten hebt
• Je kan je geen grote gebeurtenissen meer herinneren
• Je bent vaak niet meer op de hoogte van dingen om je heen, zo weet je vaak niet meer welke dag het is
• Je weet vaak niet meer in welk jaar we leven of wat je adres is
• Je kan geen simpel rekenwerk meer uitvoeren

Symptomen ernstige dementie

• Je hebt last van een verstoring in je slaap of waakpatroon
• Je hebt vaak hulp nodig bij de toiletgang, vaak wordt bijvoorbeeld vergeten dat er doorgetrokken moet worden
• Je hebt meer kans op incontinentie ( Urine of ontlasting laten lopen )
• Je weet niet meer hoe je jezelf moet aankleden
• Je hebt hulp nodig bij het douchen en wassen
• Je hebt vaak de neiging om af te dwalen

Tips om om te gaan met iemand uit fase 3

In het begin van fase 3 is het contact heel erg belangrijk, ook is het erg belangrijk dat je structuur brengt in het leven van de dementerende. Mensen in fase 3 willen begrepen worden, ook al is de kans groot dat ze dingen zeggen die niet meer kloppen probeer dan toch te doen alsof je ze begrijpt. Respect is in het begin van deze fase nog altijd heel erg belangrijk. Gesprekken worden niet meer gehouden om informatie uit te wisselen, het is nu van belang voor de dementerende dat je een gesprek hebt. Het onderwerp maakt vaak niet zo veel meer uit, het is belangrijk dat er gewoon gesproken wordt. Ook wanneer hij/zij niet veel terugzegt kan het goed zijn dat hij/zij wel goed naar je luistert. Het is in deze fase heel belangrijk dat hij/zij de juiste hulp krijgt, een verzorgingstehuis is in deze fase bijna niet uit te sluiten. Vaak vertoont iemand in deze fase agressief gedrag, het is dan de tip om rustig te blijven en oogcontact te maken. Word nooit boos, dit zullen ze niet begrijpen. Bij agressief gedrag is het van belang dat je over een ander onderwerp begint of deze persoon af probeert te leiden met iets anders, vaak kunnen ze dan erg snel overstappen van agressief gedrag naar normaal gedrag.

Bruikbare medicijnen voor iemand uit fase 3

• Rivastigmine: Dit medicijn wordt gebruikt in de matige dementie en remt de dementie.
• Galatanmine: Dit medicijn heeft de zelfde werking als rivastigmine, deze medicijnen stoppen een dementie niet.
• Antidepressiva, slaapmedicatie en kalmeringsmiddelen: Deze medicijnen worden wel eens gebruikt in de ernstige dementie fase aangezien het noodzakelijk kan zijn voor een dementerende.

Fase 4: Het eindstadium / zintuiglijke fase

Deze fase is erg lastig voor anderen aangezien er bijna tot geen contact meer mogelijk is. Helaas lijdt deze fase altijd direct of indirect tot de dood. De patiënt kan echt niet meer zonder hulp en heeft vaak geen tot weinig besef meer van leven.

Symptomen fase 4

• Je hebt weinig tot geen spraakvermogen meer, er wordt veel gemompeld en er is nog nauwelijks iets verstaanbaar te horen
• Je kan niet meer zelfstandig lopen
• Je kan niet meer zelfstandig zitten, zonder leuning zal je voorover vallen
• Je kan het vermogen om te lachen verliezen
• Je kan mogelijk je hoofd niet meer zelfstandig ophouden
• Je kan terugvallen naar reflexen uit je babytijd zoals het zuig en grijpreflex
• Je komt vaak ter overlijden tijdens een van bovenstaande symptomen

Tips om om te gaan met iemand uit fase 4

Vaak is het heel lastig om waar te nemen hoe iemand zich voelt in deze fase, daarom is het zo lastig om contact te maken. Het is aan te raden de dementerende in deze fase uit bed te halen, omdat ze vaak niet meer doorhebben hoe lang ze al in bed liggen. Het maakt in deze fase niet meer uit wat je zegt, het gaat enkel om de toon waarop je spreekt. Alleen wanneer je rustig spreekt met aangename klanken kan je de persoon in deze fase nog bereiken. Ook bepaalde geuren en aanrakingen kunnen de persoon in deze fase nog bereiken.