Achloorhydrie, geen zoutzuur in de maag

In de maag bevinden zich de maagsappen. Dit is het maagzuur met onder andere zoutzuur. Het slijmvlies van de maagwand maakt dit aan. Zoutzuur heeft een nuttige functie: het helpt voedseldeeltjes af te breken. Soms is de aanmaak van zoutzuur verstoord of wordt er zelfs helemaal geen zoutzuur aangemaakt. In dit laatste geval spreken we van achloorhydrie. Hoewel er geen zoutzuur in de maag aanwezig is en het voedsel hierdoor slechter afgebroken wordt, zij de klachten en symptomen vaak minimaal of helemaal afwezig. Pijn aan de maag komt het meest voor wanneer er wel klachten aanwezig zijn. Er is een verhoogde kans op maagkanker. Behandeling bestaat vaak uit het toedienen van spijsverteringsenzymen. Maar ook andere behandeling is mogelijk.

Wat is achloorhydrie?

Bij achloorhydrie wordt er geen zoutzuur door de maagwand geproduceerd. Achloorhydrie moet niet verward worden met hypochloorhydrie: hierbij wordt er wel zoutzuur geproduceerd, maar in mindere mate. In principe is achloorhydrie dan ook ernstiger. Toch valt het met de klachten vaak wel mee.

Het nut van zoutzuur (maagzuur)

In het maagsap bevindt zich zoutzuur. We spreken ook wel van maagzuur: de samenstelling van de maagsappen met onder andere zoutzuur. In de maagwand bevindt zich slijmvlies. Hierin bevinden zich cellen die het maagzuur aanmaken. Het maagzuur heeft een pH van gemiddeld 1,35 tot 3,50. Dit is te vergelijken met de zuurtegraad van citroensap of cola (2 tot 2,8). Puur zoutzuur heeft een pH van 0.

Het zoutzuur in de maagsappen helpt mee om voedseldeeltjes af te breken. Zo worden voedseldeeltjes kleiner gemaakt en wordt de structuur van onder andere eiwitten veranderd. Zo worden eiwitketens afgebroken zodat ze korter worden. Ook kunnen ze worden omgezet in aminozuren. Dit zijn de bouwstenen van ons lichaam. Bovendien worden in het maagzuur bepaalde bacteriën afgebroken. Bacteriën groeien vaak moeilijk in maagzuur. Het zoutzuur in onze maag heeft dus een nuttige en veelzijdige functie.

Oorzaak achloorhydrie

Een chronische ontsteking van het maagslijmvlies van de maagwand is vaak de meest voorkomende oorzaak voor achloorhydrie. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door overmatig alcoholgebruik. Hierdoor raakt de maagwand geïrriteerd en ontstoken. Ook de ziekte van Crohn kan een chronische maagslijmvliesontsteking veroorzaken. Vaak gaat het bij deze ziekte om een ontsteking van de darmen, maar soms ook van de maag.

Een auto-immuunziekte kan ook de oorzaak zijn. Bij een auto-immuunziekte komt het immuunsysteem in afweer tegen lichaamseigen cellen. Er worden antistoffen tegen het maagslijmvlies aangemaakt. Het slijmvlies raakt als gevolg hiervan ontstoken en zal op den duur geen zoutzuur meer aanmaken. Een andere veroorzaker is een infectie met een bacterie.

Pernicieuze anemie is kwaadaardige bloedarmoede. De oorzaak is te vinden in een verslechterde opname van vitamine B12. Het komt vaak voor in combinatie met de ziekte van Crohn. Bij pernicieuze anemie zien we vaker achloorhydrie optreden.

Sommige geneesmiddelen (medicijnen) die een maagzweer behandelen zorgen ervoor dat er geen zoutzuur meer wordt geproduceerd. Ook dan spreken we van achloorhydrie. Het gaat hier om medicijnen die de aanmaak van zoutzuur remmen, ook wel maagzuurremmers genoemd.

Symptomen en klachten

Zoutzuur speelt een belangrijke rol bij het afbreken van voedseldeeltjes. Je zou dan ook denken dat het ontbreken van zoutzuur in het maagsap klachten met zich mee brengt. maar de praktijk wijst anders uit. Slechts zelden ontstaan er klachten. Symptomen als pijn aan de maag kunnen optreden. Door het ontbreken van zoutzuur kunnen bacteriën zich vermeerderen. Hierdoor kunnen er klachten ontstaan in de darmen. Vaker treden er klachten op die horen bij de onderliggende ziekte of aandoening die achloorhydrie veroorzaakt. Soms wordt de celdeling van het maagslijmvlies verhoogt. Dit kan uiteindelijk leiden tot maagkanker. Uit onderzoek blijkt dat maagkanker iets vaker voorkomt bij mensen met achloorhydrie maar geen eerste oorzaak is. Factoren als roken en voeding spelen ook een rol.

Behandeling

Wanneer er stoornissen in de spijsvertering ontstaan kunnen deze behandeld worden met spijsverteringsenzymen. Dit zal vaak in tabletvorm zijn. Bij gebruik van maagzuurremmers, die dan de oorzaak zijn, zal hiermee gestaakt moeten worden of de inname verminderd moeten worden. De arts zal dit altijd met de patiënt bespreken. Omdat de opname van vitamine B12 en bepaalde vitaminen/ mineralen verlaagd is bij achloorhydrie, kunnen deze aangevuld worden middels preparaten. Soms is het nodig om antibiotica in te nemen: bij infectie of preventief. Het ontbreken van zoutzuur verhoogt immers de kans op infecties van de maag en darmen met bacteriën.

Verdere behandeling bestaat uit het aanpakken of behandelen van de onderliggende oorzaak, alhoewel dit niet altijd afdoende is en de klachten of symptomen verminderd. Zo is een auto-immuunziekte niet te genezen en slecht te behandelen, net als de ziekte van Crohn. Behandeling bestaat vaak uit het verminderen van de klachten. Er moet rekening gehouden worden met het feit dat mensen met achloorhydrie een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van maagkanker.

Maagkanker is te herkennen door maagbloedingen (bijvoorbeeld een donkere ontlasting), pijn aan de maag, gewichtsverlies, snel een vol gevoel hebben en/ of brandend maagzuur. Niet altijd zijn alle klachten aanwezig. Maagkanker kan behandeld worden middels een operatie, chemotherapie, radiotherapie of een andere behandeling. Bij achloorhydrie is het belangrijk om op symptomen van maagkanker te letten en bij twijfel een arts te raadplegen.