O'nyong nyong, virusziekte

Een virusziekte wordt, zoals de benaming al doet vermoeden, overgebracht door een virus. Sommige virussen komen rechtstreeks het lichaam binnen (via waterdruppeltjes bijvoorbeeld), andere virussen hebben een vector nodig. Een vector is een drager. Bij het o'nyong nyongvirus is deze vector een malariamug. We zien de ziekte dan ook voornamelijk in Oost-Afrika optreden. De symptomen beginnen ongeveer 8 dagen na besmetting. Er treedt koorts op en huiduitslag. opmerkelijk is de pijn aan de gewrichten. Behandeling is vaak licht van aard, de ziekte verloopt in de meeste gevallen gunstig.

Wat is o'nyong nyong?

De ziekte o'nyong nyong is een virusziekte die vooral in Oost-Afrika voorkomt. In de periode tussen 1959 en 1962 heerste er een epidemie in dit gedeelte van het land, waarbij ruim 2 miljoen mensen ziek werden. In de [periode 1996-1997 heerste er een kleinere epidemie, waarbij ruim 400 mensen ziek werden in Oeganda (Oost-Afrika).

Togavirus

De veroorzaker van de ziekte is een togavirus. Er zijn veel verschillende soorten togavirussen. Een bekende is het rubellavirus (rubivirus) dat rode hond veroorzaakt. In 2006 was het Chikungunya-virus verantwoordelijk voor ruim 1.5 miljoen zieke slachtoffers in India. Ook dit is een togavirus. De veroorzaker van o'nyong nyong is het o'nyong nyongvirus (alphavirus).

Vector

Niet ieder virus heeft een vector nodig, het o'nyong nyongvirus heeft dit wel nodig. Maar wat is een vector? De letterlijke vertaling van vector is 'drager'. Wanneer het om virussen gaat, is een vector een drager van het virus. Via deze drager wordt de ziekteverwekker, in dit geval het virus, overgebracht. Het o'nyong nyongvirus maakt gebruik van de Anopheles-muggen. Dit is de malariamug uit de familie van de steekmuggen. Behalve malaria brengen deze muggen nog ruim 40 andere ziektes over, waaronder o'nyong nyong. De muggen Anopheles gambiae en Anopheles funestus dienen bij deze ziekte als vector (drager).

Alleen de vrouwtjesmuggen steken. Het zijn dan ook de vrouwelijke insecten die het virus overbrengen. De muggen worden voornamelijk aangetrokken door de geur van voeten. Mensen met zweetvoeten krijgen daarom eerder te maken met de mug. De muggen zijn te herkennen aan hun manier van zitten: in rust dragen ze het achterlijf hoger dan de borst. Andere muggen hebben een meer horizontale rustpositie.

De malariamug heeft altijd al in Afrika gewoond. De temperatuur en de luchtvochtigheid is daar hoog, iets dat de mug op prijs stelt. In de 20e eeuw werd de mug ook veel in Nederland gezien. Er werd gebruik gemaakt van insecticide om de mug uit te roeien. Sinds 1970 is Nederland vrij van de malariamug. Toch wordt de mug begin 21e eeuw weer in Nederland gezien.

Symptomen

De ziekte wordt voornamelijk in Afrika opgelopen. Het zijn dan ook de reizigers/ toeristen die het meeste risico lopen. De incubatietijd bedraagt acht dagen. Dit houdt in dat de eerste ziekteverschijnselen acht dagen na besmetting optreden. De benaming van deze ziekte betekent in het Nilotics 'verzwakking van de gewrichten'. Kenmerkend is dan ook de verzwakking en pijn in de gewrichten zoals de knieën, ellebogen, polsen, enkels etc. Er ontstaat vaak als eerste koorts met koude rillingen. Kenmerkend zijn ook de neusbloedingen die spontaan optreden. Over het gehele lichaam zal zich een huiduitslag manifesteren. Deze huiduitslag verdwijnt ook weer na enkele dagen. Voorts zijn de lymfeklieren gezwollen en soms pijnlijk. Gezwollen lymfeklieren ontstaan als reactie op een infectie/ ontsteking.

Is de ziekte dodelijk?

De ziekte malaria kan snel dodelijk zijn. Malaria Tropicana is de meest gevaarlijkste variant en kan binnen 48 uur na besmetting tot de dood leiden. Andere varianten zijn minder snel dodelijk of kunnen overleefd worden. mensen die meerdere malen besmet raken met malaria bouwen een zekere weerstand op.

O'nyong-nyong is niet dodelijk bevonden. Hoewel mensen ernstig ziek kunnen worden, zijn er geen dodelijke slachtoffers waargenomen.

Behandeling en herstel

De ziekte geneest vaak uit zichzelf. Het lichaam moet hier voldoende weerstand voor hebben. Daarom is het belangrijk dat de voeding van goede kwaliteit is en alle vitaminen en mineralen bevat die het lichaam nodig heeft. Mensen met een verminderde afweer herstellen langzamer en kunnen er soms zelfs aan bezwijken. Het lichaam is dan te zwak om de strijd aan te gaan. Dit geldt overigens voor alle ziekten waarmee een verzwakt immuunsysteem mee te maken krijgt.

Tegen de pijn worden pijnstillers voorgeschreven. Deze worden zolang als nodig gebruikt, doch moet er goed op de maximale dosering gelet worden. Antibiotica worden nooit voorgeschreven. Deze zijn alleen werkzaam tegen bacteriën, niet tegen een virus. Koortsverlagende medicijnen kunnen ervoor zorgen dat men zich beter voelt. Toch moet het nut van koorts niet onderschat worden: daarmee wordt het virus beter aangepakt door het immuunsysteem. Koortsverlagende pijnstillers als paracetamol zijn vaak een eerste keuze.