Achloorhydrie: Afwezig zoutzuur in maag met vitaminetekorten

Achloorhydrie is een aandoening waarbij zoutzuur in de maag afwezig is of waarbij dit minder wordt afgescheiden. Zoutzuur - een belangrijk bestanddeel van maagzuur - is belangrijk voor het immuunsysteem en voor een goede vertering van voedsel. De maagaandoening kent tal van oorzaken zoals bijvoorbeeld een maagontsteking of medicatiegebruik. Veelal komen symptomen niet tot stand, maar sommige patiënten lijden aan diverse vitamine- en mineralentekorten wat zich uit in bijvoorbeeld diarree, broze nagels en haaruitval. De arts behandelt de onderliggende oorzaak en zet soms bijkomende supplementen in om het tekort recht te zetten. De vooruitzichten zijn afhankelijk van de onderliggende etiologie, al krijgen patiënten met achloorhydrie wel sneller te maken met maagkanker.

• Epidemiologie maagaandoening
• Oorzaken van achloorhydrie
• Symptomen: Mineralen- en vitaminetekorten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van afwezig zoutzuur in maag
• Professionele medische behandeling
• Natuurlijke remedies voor achloorhydrie
• Prognose bij tekort aan zoutzuur
• Complicaties
• Tekort aan voedingsstoffen
• Andere complicaties

Epidemiologie maagaandoening

Vooral ouderen krijgen te maken met achloorhydrie. Circa twee op de tien vijftigplussers lijdt aan de aandoening, terwijl de ziekte bij bijna zeven op de tien tachtigplussers optreedt. De prevalentie van de maagaandoening bedraagt 1 tot 4,7 procent. Mannen en vrouwen zijn verder even vaak aangetast.

Oorzaken van achloorhydrie

Pepsine is een enzym dat zich in maagsap bevindt. Dit enzym splitst de eerste eiwitten in de maag bij de vertering. Het splitsen van de eiwitten gebeurt het beste bij een zuurtegraad (pH) die lager is dan 3,5. Bij achloorhydrie is zoutzuur in de maag afwezig. De pH behoudt bijgevolg niet het gewenste niveau, waardoor pepsine wordt geïnactiveerd (onwerkzaam is gemaakt).

Achloorhydrie komt tot stand door diverse mogelijke aandoeningen:

• atrofische gastritis: een ontsteking van het maagslijmvlies waarbij de maagklieren afsterven, leidt mogelijk tot achloorhydrie. Maagatrofie is aanwezig bij ongeveer 15% van de ouderen en vaak is deze het gevolg van een infectie met de bacterie Helicobacter pylori.
• auto-immuunziekten: Sommige auto-immuunziekten tasten de productie van maagzuur aan.
• candidiasis (spruw)
• chirurgie: Operaties voor gewichtsverlies, inclusief een maag-bypass-operatie, wijzigen de manier waarop het lichaam met voedsel omgaat. Vaak leidt dit tot een afname van het maagzuur.
• chronisch alcoholisme
• chronische nefritis (nierontsteking)
• een H. pylori-infectie: Een Helicobacter pylori-infectie veroorzaakt maagzweren. Onbehandeld vermindert hierdoor de maagzuurproductie.
• het Sjögren-syndroom: Het Sjögren-syndroom is een auto-immuunziekte die veel enzymen vernietigt die verantwoordelijk zijn voor de productie van vocht in het lichaam. Droge ogen, een droge mond en een droge keel zijn kenmerkend.
• hypothyreoïdie: vertraagde werking van de schildklier; hierdoor is de stofwisseling vertraagd, wat leidt tot een afname van de maagzuurproductie
• maagkanker: Maagkanker is in verband gebracht met achloorhydrie. Achloorhydrie verergert bovendien door radiotherapie.
• maagpoliepen (goedaardige gezwellen op het maagslijmvlies)
• medicijnen: Het overmatig gebruik van maagzuurremmers of protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen) (PPI’s) die maagzuur en zure reflux verminderen, leiden soms tot achloorhydrie.
• parasitaire besmetting
• pellagra (vorm van ondervoeding met tekort aan niacine)
• pernicieuze anemie: Bij pernicieuze anemie richten antistoffen zich tegen pariëtale cellen in het slijmvlies van de maag, die maagzuur afscheiden. De binding van de antilichamen leidt tot de malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) van vitamine B12 met een vitamine B12-tekort als gevolg.
• tuberculose: bacteriële infectie met longproblemen
• verhoogde gastrineniveaus in het bloed (hypergastrinemie)
• ziekte van Ménétrier (hyperplasie van slijmcellen in de maag met buikpijn en zwelling van de benen)

Symptomen: Mineralen- en vitaminetekorten

Meestal is achloorhydrie asymptomatisch. De meeste symptomatische patiënten zijn ouderen. Hierbij komen tekenen tot uiting van een tekort aan:

• calcium (hypocalciëmie)
• chloride (hypochloremie)
• cobalamine (vitamine B12) (vitamine B12-tekort)
• ijzer (ferriprieve anemie)
• jodium (jodiumtekort)
• kalium (hypokaliëmie)
• natrium (hyponatriëmie)
• vitamine C (vitamine C-tekort)
• vitamine D (vitamine D-tekort)
• zink (zinktekort)

Dit uit zich in volgende variabele symptomen:

• constipatie
• diarree
• duizeligheid (teken van ijzertekort)
• een gevoeligheid voor gekruid voedsel
• een gezwollen buik
• een vol gevoel na een paar happen eten
• gewichtsverlies
• haaruitval
• hoofdpijn (teken van ijzertekort)
• indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
• milde diarree: de patiënt is mogelijk vatbaar voor darminfecties veroorzaakt door de bacteriën Clostridium difficile, Salmonella en Campylobacter (infectie met buikkrampen, koorts en diarree).
• misselijkheid
• onverteerd voedsel in ontlasting
• spierpijn
• spijsverteringsproblemen
• zure reflux
• zwakke, broze nagels

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van achloorhydrie bestaat uit het doorlopen van de medische geschiedenis van de patiënt om eventuele bestaande aandoeningen te identificeren. Daarnaast zijn volgende onderzoeken inzetbaar: een bloedonderzoek, een intragastrische pH-meting, een maagbiopsie en een maagzuurafscheidingstest. Voor het opsporen van H. pylori gebruikt de arts een ureumademtest, een snelle ureasetest en een ontlasting-antigeentest. Ook een moleculaire test is beschikbaar.

Behandeling van afwezig zoutzuur in maag

Professionele medische behandeling

De arts behandelt de oorzaak van achloorhydrie

• bacteriële overgroei: antibiotica
• chirurgie: vooral de behandeling van carcinoïde tumoren het carcinoïd syndroom: afscheiding van serotonine in het lichaam)
• H. pylori-infectie: antibiotica
• overmatig gebruik van medicatie: stopzetting van het medicijn
• pernicieuze anemie: vitamine B12-injecties
• vitaminesupplementen bij vitaminetekorten
• zoutzuursupplementen

Natuurlijke remedies voor achloorhydrie

Een aantal natuurlijke middelen zijn bekend voor achloorhydrie. Het verdient echter de aanbeveling om deze steeds met een arts te bespreken alvorens de middelen toe te passen. Enkele voorbeelden hiervan zijn vitamine B-supplementen, glutamine, pepermunt en gemberthee.

Prognose bij tekort aan zoutzuur

Het is moeilijk om de vooruitzichten te bepalen daar de oorzaken erg divers zijn. Wel zou de aandoening mogelijk het risico op een gastrisch adenocarcinoom en maagcarcinoïdtumor verhogen. Naast een verhoogd risico op maagkanker, komen soms ook een Barrett-slokdarm of een bacteriële overgroei in de maag tot stand. Ondanks deze kleine risico's, heeft achloorhydrie een goede prognose.

Complicaties

Tekort aan voedingsstoffen

De meeste complicaties bij achloorhydrie zijn te wijten aan een tekort aan voedingsstoffen. Deze specifieke complicaties komen ook vaker voor in vergelijking met de andere complicaties.

• een ijzertekort (ferriprieve anemie)
• een vitamine B12-tekort
• een vitamine D-tekort en een calciumtekort leidend tot osteoporose en botbreuken

Andere complicaties

Patiënten lijden mogelijk ook aan volgende complicaties:

• een carcinoïde tumor van de maag
• een maagadenocarcinoom
• bacteriële overgroei in de dunne darm

Lees verder

• Hypochloorhydrie: Aandoening met weinig maagzuur
• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname