Achloorhydrie: Afwezig zoutzuur in maag met vitaminetekorten

Achloorhydrie is een aandoening waarbij zoutzuur in de maag afwezig is of waarbij dit minder wordt afgescheiden. Zoutzuur - een belangrijk bestanddeel van maagzuur - is belangrijk voor het immuunsysteem en voor een goede vertering van voedsel. De maagaandoening kent tal van oorzaken zoals bijvoorbeeld een maagontsteking of medicatiegebruik. Vaak komen symptomen niet tot uiting, maar sommige patiënten lijden aan diverse vitamine- en mineralentekorten wat zich uit in bijvoorbeeld diarree, broze nagels en haaruitval. De arts behandelt de onderliggende oorzaak en zet soms bijkomende supplementen in om het tekort recht te zetten. De vooruitzichten zijn afhankelijk van de onderliggende etiologie, al krijgen patiënten met achloorhydrie wel sneller te maken met maagkanker.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Symptomen: Mineralen- en vitaminetekorten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Achloorhydrie komt vooral voor bij oudere volwassenen. Circa twee op de tien vijftigplussers lijden aan deze aandoening, terwijl bijna zeven op de tien tachtigplussers ermee te maken krijgen. De prevalentie van achloorhydrie varieert tussen 1 en 4,7 procent. Zowel mannen als vrouwen worden gelijkmatig getroffen.

Oorzaken

Pepsine is een enzym dat zich in maagsap bevindt en dat eiwitten in de maag splitst tijdens de vertering. Dit proces vereist een zuurtegraad (pH) die lager is dan 3,5. Bij achloorhydrie is zoutzuur in de maag afwezig, waardoor de pH niet op het gewenste niveau blijft en pepsine wordt geïnactiveerd.

Achloorhydrie kan worden veroorzaakt door verschillende aandoeningen:

• atrofische gastritis: een ontsteking van het maagslijmvlies waarbij de maagklieren afsterven, leidt mogelijk tot achloorhydrie. Maagatrofie is aanwezig bij ongeveer 15% van de ouderen en vaak is deze het gevolg van een infectie met de bacterie Helicobacter pylori.
• auto-immuunziekten: Sommige auto-immuunziekten tasten de productie van maagzuur aan.
• candidiasis (spruw)
• chirurgie: Operaties voor gewichtsverlies, inclusief een maag-bypass-operatie, wijzigen de manier waarop het lichaam met voedsel omgaat. Vaak leidt dit tot een afname van het maagzuur.
• chronisch alcoholisme
• chronische nefritis (nierontsteking)
• een H. pylori-infectie: Een Helicobacter pylori-infectie veroorzaakt maagzweren. Onbehandeld vermindert hierdoor de maagzuurproductie.
• het Sjögren-syndroom: Het Sjögren-syndroom is een auto-immuunziekte die veel enzymen vernietigt die verantwoordelijk zijn voor de productie van vocht in het lichaam. Droge ogen, een droge mond en een droge keel zijn kenmerkend.
• hypothyreoïdie: vertraagde werking van de schildklier; hierdoor is de stofwisseling vertraagd, wat leidt tot een afname van de maagzuurproductie
• maagkanker: Maagkanker is in verband gebracht met achloorhydrie. Achloorhydrie verergert bovendien door radiotherapie.
• maagpoliepen (goedaardige gezwellen op het maagslijmvlies)
• medicijnen: Het overmatig gebruik van maagzuurremmers of protonpompremmers (medicijnen die het maagzuur verminderen) (PPI’s) die maagzuur en zure reflux verminderen, leiden soms tot achloorhydrie.
• parasitaire besmetting
• pellagra (vorm van ondervoeding met tekort aan niacine)
• pernicieuze anemie: Bij pernicieuze anemie richten antistoffen zich tegen pariëtale cellen in het slijmvlies van de maag, die maagzuur afscheiden. De binding van de antilichamen leidt tot de malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) van vitamine B12 met een vitamine B12-tekort als gevolg.
• tuberculose: bacteriële infectie met longproblemen
• verhoogde gastrineniveaus in het bloed (hypergastrinemie)
• ziekte van Ménétrier (hyperplasie van slijmcellen in de maag met buikpijn en zwelling van de benen)

Symptomen: Mineralen- en vitaminetekorten

Achloorhydrie is meestal asymptomatisch. De meeste symptomen worden gezien bij oudere patiënten en kunnen duiden op tekorten aan:

• calcium (hypocalciëmie)
• chloride (hypochloremie)
• cobalamine (vitamine B12) (vitamine B12-tekort)
• ijzer (ferriprieve anemie)
• jodium (jodiumtekort)
• kalium (hypokaliëmie)
• natrium (hyponatriëmie)
• vitamine C (vitamine C-tekort)
• vitamine D (vitamine D-tekort)
• zink (zinktekort)

Dit kan leiden tot de volgende variabele symptomen:

• constipatie
• diarree
• duizeligheid (teken van ijzertekort)
• een gevoeligheid voor gekruid voedsel
• een gezwollen buik
• een vol gevoel na een paar happen eten
• gewichtsverlies
• haaruitval
• hoofdpijn (teken van ijzertekort)
• indigestie (maagklachten na het eten of drinken)
• milde diarree: de patiënt is mogelijk vatbaar voor darminfecties veroorzaakt door de bacteriën Clostridium difficile, Salmonella en Campylobacter (infectie met buikkrampen, koorts en diarree).
• misselijkheid
• onverteerd voedsel in ontlasting
• spierpijn
• spijsverteringsproblemen
• zure reflux
• zwakke, broze nagels

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van achloorhydrie omvat het doorlopen van de medische geschiedenis van de patiënt om eventuele bestaande aandoeningen te identificeren. Daarnaast kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd: een maagzuursecretietest, maagbiopsie, gastroscopie en bloedonderzoeken naar vitaminen en mineralen. De arts kan ook bloedonderzoeken gebruiken om de aanwezigheid van bepaalde tekorten te identificeren, zoals vitamine B12 of ijzertekort.

Behandeling

Behandeling van achloorhydrie richt zich op de onderliggende oorzaak en kan bestaan uit:

• bacteriële overgroei: antibiotica
• chirurgie: vooral de behandeling van carcinoïde tumoren het carcinoïd syndroom: afscheiding van serotonine in het lichaam)
• H. pylori-infectie: antibiotica
• overmatig gebruik van medicatie: stopzetting van het medicijn
• pernicieuze anemie: vitamine B12-injecties
• vitaminesupplementen bij vitaminetekorten
• zoutzuursupplementen

Prognose

De prognose van achloorhydrie hangt af van de onderliggende oorzaak en de behandeling. Bij tijdige en adequate behandeling kan de prognose positief zijn, vooral als de oorzaak effectief wordt aangepakt. Onbehandelde achloorhydrie kan echter leiden tot ernstige complicaties zoals maagkanker en een verslechtering van de algehele gezondheid door de tekorten aan essentiële voedingsstoffen.

Complicaties

Mogelijke complicaties van achloorhydrie zijn onder andere:

• maagkanker: Er is een verhoogd risico op maagkanker bij patiënten met achloorhydrie. Regelmatige controle en vroege detectie zijn cruciaal.
• vitamine- en mineralentekorten: Tekorten aan vitamines en mineralen kunnen leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen zoals bloedarmoede, haaruitval en botproblemen.
• droge mond en keel: Kan het gevolg zijn van verminderde maagzuurproductie.
• zwelling van de benen: Soms geassocieerd met vitamine- en mineraaltekorten.

Preventie

Preventie van achloorhydrie richt zich op het vermijden van risicofactoren en het handhaven van een gezonde levensstijl:

• regelmatige medische controles om vroegtijdige symptomen en onderliggende aandoeningen te identificeren het vermijden van overmatig alcoholgebruik het gebruik van medicijnen volgens voorschrift en onder toezicht van een arts een evenwichtige voeding met voldoende vitamines en mineralen het behandelen van infecties en auto-immuunziekten tijdig en adequaat het volgen van een gezond dieet en levensstijl om algemene gezondheidsproblemen te voorkomen

Lees verder

• Hypochloorhydrie: Aandoening met weinig maagzuur
• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname