De verschillende vormen van hepatitis
Hepatitis, een term die mensen bekend in de oren klinkt. Toch weten de meesten niet zo heel veel over deze ziekte. Het virus heeft namelijk zeer veel verschillende vormen met bijhorende diverse symptomen. Deze vormen worden aangegeven aan de hand van verschillende letters: A, B, C, D, E, F en G. Voor de modale mens zeggen deze letters uiteraard niet zo heel veel. Wat zijn de symptomen van de verschillende vormen van hepatitis en kan men hepatitis voorkomen? Wat kan men doen indien men toch besmet geraakt met dit virus? Alles hangt af van de vorm van hepatitis.
Algemeen
Hepatitis is een term die in de medische wereld wordt gebruikt voor het aanduiden van een ontsteking van de lever. De herkomst van de naam hepatitis kan men dan ook vinden in het Oud-Grieks. 'Hepar/hepato' is namelijk het Oud-Griekse woord voor lever en '-itis' staat voor ontsteking. Als men deze twee termen combineert, komt men op leverontsteking. Hepatitis zorgt namelijk dikwijls voor een leverontsteking en gaat dikwijls gepaard met geelzucht, wat meestal wijst op problemen met de lever. Geelzucht houdt afzetting van het gele pigment bilirubine in het lichaamsweefsel in. Men kan geelzucht waarnemen als de huid en/of het wit van de ogen geel kleuren. Het is een vaak voorkomend ziekteverschijnsel bij hepatitis. De lever is een zeer belangrijk orgaan met verschillende vitale functies. De eerste functie van de lever is de opslag, aanmaak en afbraak van stoffen. De tweede functie is de vorming van gal. Zoals de titel van dit artikel al doet vermoeden, bestaan er verschillende vormen van hepatitis, namelijk:
Hepatitis kan tevens veroorzaakt worden door het gebruik van medicijnen of alcoholoptreden als complicatie bij andere infecties. Een aantal voorbeelden van infecties waarbij dit kan gebeuren zijn:
- Epstein-Barrvirus
- Ebolavirus
- Rubella-virus
- …
Hepatitis A
Hepatitis A is een kubusvormig (icosaëdrisch: vorm met twintig vlakken van gelijkzijdige driehoeken die in zijn geheel een kubus benadert) RNA-virus. Het heeft een diameter van ongeveer 27-28 nm en is familie van de Picornavirussen. Het virus werd voor het eerst aangetoond in 1973.
Overdracht/besmetting
De overdracht van hepatitits A gebeurt voornamelijk door het innemen van voedsel of water besmet dat besmet is door fecaliën.
Besmet drinkwater is een frequent verschijnsel in ontwikkelingslanden, maar ook in welvarende landen kan men hepatitis A oplopen. Dit gebeurt meestal als men zijn handen niet wast na een toiletbezoek. Besmetting via bloedcontact of seksueel contact (anale seks) zijn mogelijk maar hoogst uitzonderlijk.
Ziekteverloop
De incubatietijd kan variëren van twee tot zes weken. Bij kinderen zijn er weinig of geen ziekteverschijnselen. Bij volwassenen zijn de ziekteverschijnselen echter zeer divers. Het gaat van vermoeidheid en lichte koorts tot geelzucht en ernstigere symptomen
Opmerkelijk is dat de ernst van de ziekte toeneemt met de leeftijd. De duur van de ziekte varieert ook per leeftijd. Van maximaal zes weken bij kinderen tot 3 maanden of langer bij volwassenen.
Preventie
Men kan maatregelen nemen om besmetting te voorkomen. Meestal gebeurt dit onder de vorm van vaccinatie. De vaccinatie wordt toegediend onder twee injecties in interval van één jaar en drie injecties als het om kinderen gaat.
Medicatie
Er is geen medicatie tegen hepatitis A, de ziekte heeft zijn natuurlijk verloop en men moet het gewoon uitzieken. Medicijnen om de symptomen te bestrijden kan men uiteraard altijd wel gebruiken.
Hepatitis B
Hepatitis B is een kubusvormig DNA-virus en familie van de Hepadnavirussen. Het virus komt voornamelijk voor in Azië, Brazilië en Afrika. In 10% van de gevallen, wordt de besmette persoon een levenslange drager van dit virus.
Overdracht/besmetting
De overdracht van het virus gebeurt voornamelijk via bloedcontact. Besmetting via seksueel contact is eveneens mogelijk. Het virus is namelijk aanwezig in het sperma, voorvocht of vaginaal vocht van de besmette persoon. Het virus wordt ook overgedragen van moeder op kind in geval van zwangerschap. Belangrijk om te weten is dat hepatitis B ook in andere lichaamsvochten aanwezig is (bijvoorbeeld urine), maar niet dat dit niet besmettelijk is. In 2016 had men immers nog geen weet van personen die op deze manier besmet zijn geraakt. Men kan dus concluderen dat men niet besmet kan geraken bij normaal sociaal contact. Er moet wel steeds opgepast worden indien er sprake is van wondjes aangezien het risico op bloedcontact verhoogt. Enkele voorbeelden hiervan kunnen zijn: het gebruik van een scheermesje of tandenborstel van een besmette persoon.
Ziekteverloop
De incubatietijd van hepatitis B varieert van vier tot twintig weken. Er zijn echter geen ziekteverschijnselen in 50% van de gevallen, waardoor het moeilijk is om te weten dat men besmet is. Meestal verloopt de ziekte dus zonder merkbare verschijnselen, maar indien men toch symptomen heeft zijn deze meestal te klasseren onder volgende verschijnselen:
- geelzucht
- lichte leverfunctiestoornissen
- schildklieraantasting
- grieperigheid
- vermoeidheid
De duur van de ziekte varieert van enkele weken tot maanden. Soms blijft de vermoeidheid aanhouden tot na de genezing.
Belangrijk om te weten is dat 5 tot 10% tot zes maanden na genezing drager blijft van hepatitis B en dus nog altijd andere mensen kan besmetten. Een belangrijke opmerking is ook dat de ziekte kan overgaan in chronische of fulminante hepatitis. Fulminante hepatitis is een vorm van hepatitis die zeer snel de dood tot gevolg heeft omdat de lever niet meer in staat in zijn functies uit te oefenen. Een levertransplantatie is dus noodzakelijk. Bij chronische hepatitis B-dragers is het HBs-antigeen (oppervlakte-eiwit van het hepatitis B-virusdeeltje) altijd aanwezig. Bij chronische hepatitis B is de kans op leverkanker en levercirrose verhoogd, wat kan leiden tot de dood. Fulminante hepatitis is 90% van de gevallen dodelijk indien men geen levertransplantatie krijgt.
Preventie
De maatregelen die men kan nemen om besmetting te voorkomen zijn het gebruik van voorbehoedsmiddelen bij seksueel contact en het krijgen van vaccinaties. De vaccinatie bestaat uit drie injecties. Er bestaat ook zoiets als passieve immunisatie (het direct inspuiten van antistoffen) waarbij men specifieke immunoglobuline* toedient die drie tot zes maanden bescherming biedt. Dit is aangeraden indien men een reis naar een risicoland/ontwikkelingsland onderneemt.
* Dit zijn antilichamen of antistoffen en bestaan uit eiwitten in het bloedplasma die geproduceerd worden door het menselijke afweersysteem met als doel binnendringende organismen (bijvoorbeeld virussen en bacteriën) te bestrijden. De eiwitten worden niet aangemaakt door eender welke immuuncellen. Enkel immuuncellen genaamd B lymfocyt maken immunoglobuline aan. De werking is zeer specifiek aangezien de B lymfocyten zich binden aan de binnendringende organisme waardoor deze heel herkenbaar worden voor het immuunsysteem dat direct het proces in gang zet om de schadelijke organismen te neutraliseren. Bij verscheidene vormen van hepatitis dient men immunoglobuline intraveneus toe.
Medicatie
Indien men toch besmet geraakt met hepatitis B, kan men hiervoor medicatie nemen. De meest voorgeschreven medicatie hiervoor is interferon. Deze gaat de replicatie van het hepatitis B-virus tegen. Andere medicijnen bestaan ook maar zijn minder efficiënt dan interferon (bijvoorbeeld lamivudine). Indien er sprake is van schildklieraantasting, is het aangeraden ook medicijnen voor de schildklier in te nemen.
Hepatitis C
Hepatitis C is net zoals hepatitis A een kubusvormig (icosaëdrisch) RNA-virus. Vroeger werd dit virus NANBH genoemd, wat staat voor hepatitis-non-A, non-B. Hepatitis C is verwant met de Togavirussen en de Flavivirussen. Het virus heeft een diameter van ongeveer 55-65 nm.
Overdracht/besmetting
De overdracht van hepatitis C gebeurt vooral via bloedcontact. Er is eveneens een kans op besmetting via seksueel overdraagbaar, maar dit risico is minder groot. Ook het risico op overdracht van het virus van moeder op kind bij zwangerschap is mogelijk, maar gering.
Ziekteverloop
Hepatitis C heeft een incubatietijd die varieert van twee tot zesentwintig weken. Meestal zijn er geen ziekteverschijnselen, maar indien deze er wel zijn, gaat het meestal over vermoeidheid en buikklachten. Belangrijk om te weten is dat geelzucht geen symptoom is van hepatitis C. Indien de ziekte vergevorderd is kan er sprake zijn van leverbeschadiging. Bij levercirrose (littekens op de lever veroorzaakt door de ziekte) heeft men soms zelfs een levertransplantatie nodig. Ook is er dan een risico op milt- en slokdarmspataders. Fulminante hepatitis C bestaat ook, maar is weinig voorkomend. De duur van de ziekte is afhankelijk van persoon tot persoon. Het kan dus voorkomen dat hepatitis C chronisch of fulminant wordt.
Preventie
Het voorkomen van besmetting is zeer belangrijk omdat er geen vaccinatie bestaat voor hepatitis C.
Medicatie
Er bestaat geen rechtstreekse medicatie voor hepatitis C, maar men kan dit wel bestrijden met antivirale middelen. Indien de ziekte zich in een vergevorderd stadium bevindt en er een levertransplantatie uitgevoerd wordt bij de besmette patiënt, wordt er meestal ook interferon toegediend.
Andere vormen van hepatitis
Zoals reeds vermeld bestaan er ook nog andere vormen van hepatitis. Deze komen echter minder vaak voor dan de reeds besproken vormen A, B en C.
Hepatitis D
Hepatitis D is een enkelstreng cirkelvormig RNA-virus dat zich alleen kan manifesteren in combinatie met hepatitis B. De overdracht/besmetting van de ziekte gebeurt op dezelfde manier als bij hepatitis B. De afkomst van het virus kan men vinden in het delta-agens of hepatitis-delta-virus (HDV), vandaar dat men spreekt van hepatitis D.
Hepatitis E
Hepatitis E heeft een incubatietijd die varieert van twee tot negen weken. De overdracht van hepatitis E gebeurt op dezelfde manier als bij hepatitis A. Ook de ziekteverschijnselen zijn gelijkaardig als bij hepatitis A. De ziekte komt voornamelijk voor in ontwikkelingslanden vanwege het hoge percentage besmet drinkwater. Net zoals bij hepatitis C is er geen vaccin beschikbaar voor hepatitis E, het voorkomen van besmetting is dus zeer belangrijk.
Hepatitis F
In 2016 was er over hepatitis F nog niet veel geweten. Er zijn slechts enkele gevallen bekend van besmetting en deze vonden telkens plaats in Frankrijk.
Hepatitis G
Hepatitis G is een verre verwant van hepatitis C en familie van de Flavivirussen. De overdracht van het virus kan op verschillende manieren gebeuren:
- via bloedcontact
- via seksueel contact (laag risico)
- van moeder op kind bij zwangerschap (laag risico)
De ziekteverschijnselen zijn meestal mild en van voorbijgaande aard. De opsporing van het virus gebeurt via het gebruik van een polymerase kettingreactie. PCR is de afkorting van Polymerase Chain Reaction en wil zeggen dat men een gewenst DNA-fragment dat deel uitmaakt van een complex DNA-mengsel isoleert en massaal vermenigvuldigt om daarna te analyseren.