Amputatiedrang: ziekelijke wens tot bizarre amputatie

Body Integrity Identity Disorder, apotemnofilie, makkelijker genoemd amputatiedrang, zijn bizarre en zeldzame psychiatrische ziektes, die bijna hetzelfde probleem behelzen: gezonde patiënten willen een amputatie van een gezond lichaamsdeel. Het specifieke, kerngezonde lichaamsdeel, of onderdeel ervan, zorgt voor veel last en stress. Het wordt als niet-eigen ervaren. De drang om er vanaf te komen is zo overheersend, dat patiënten het vaak zelf doen. Direct na de amputatie wordt doorgaans langdurig opluchting ervaren. Gek genoeg voelt de patiënt zich eindelijk compleet; de zieke is genezen.

Groot ongemak door een kerngezond, maar verafschuwd lichaamsdeel

Er bestaan mensen die met opzet een gezond lichaamsdeel zo ernstig verwonden door bijvoorbeeld verbranding of infecteren, dat het in het ziekenhuis geamputeerd moet worden. De amputatie was dan ook het doel van de patiënt. De zelf aangebrachte verwonding is een wanhoopsdaad na jarenlang groot ongemak, last en zelfs depressieve gevoelens te hebben ervaren door een lichaamsdeel, dat als te veel, of niet-eigen aanvoelt. Het lichaamsdeel, meestal is dat een ledemaat, of een deel van een ledemaat, waarvan het grote ongemak wordt ervaren, is kerngezond, doet geen pijn en functioneert goed.

De wens om van het lichaamsdeel af te komen is zo groot dat het geamputeerde, dus losse lichaamsdeel, soms ook nog eens wordt bewerkt, zodat het absoluut niet meer gered kan worden, want het is niet de bedoeling dat het lichaamsdeel weer aan het lichaam gehecht gaat worden. Het overgebleven stompje is het zeer gewenste doel van de zelf toegebrachte verwonding.

Wat is amputatiedrang

De bizarre psychiatrische ziekte waarbij een amputatie van een gezond goed functionerend lichaamsdeel gewenst is wordt Body Integrity Identity Disorder (BIID) en/of apotemnofilie genoemd. Het zijn niet exact dezelfde ziektes. BIID werd voorheen gebruikt voor de ziekte waarbij men een ziekte wilde hebben, zoals doofheid of blindheid. De term apotemnofilie werd alleen gebruikt om amputatiedrang mee aan te geven. De wens tot amputatie heeft niets te maken met transgenders en de wens om van hun geslachtsdeel af te komen. Het heeft ook niet te maken met het preventief verwijderen van een lichaamsdeel uit angst voor bijvoorbeeld kanker. Ook heeft het niets met hypochondrie te maken. Tegenwoordig worden de termen Body Integrity Identity Disorder en apotemnofilie (ook in dit artikel) door elkaar gebruikt. Er wordt hetzelfde mee bedoeld, namelijk amputatiedrang.

Zeer zeldzaam

BIID is een zeldzame vorm van de niet veel voorkomende psychische ziekte Body Dysmorphic Disorder (BDD). Beide ziekten zijn tot nog toe weinig onderzocht en BIID komt anno 2015 niet voor in de Diagnostic and Statistical Manual V, een handboek waarin psychische aandoeningen gecategoriseerd staan. Doordat er zo weinig over BIID en apotemnofilie bekend is onder chirurgen, neurologen en psychiaters en het zelfs gevoelens van afschuw oproept bij hulpverleners, zoeken patiënten, ook uit schaamte, geen hulp.

Gissen naar de oorzaak

In de jaren zeventig werd de ziekte apotemnofilie, dat wil zeggen 'liefde voor afhakken', genoemd met het achterliggende idee dat seksuele aantrekkingskracht van het overgebleven stompje de reden tot amputatie zou zijn. Tegenwoordig vermoedt men een neurobiologisch oorzaak en wordt uitgegaan van een aantal afwijkingen in de pariëtale kwab van de hersenen, die zorgen voor de mismatch bij de patiënt tussen het ervaren lichaam en het eigenlijke lichaam, waardoor het lichaamsdeel als niet-eigen en als een last wordt ervaren.

Schaamte voor bizarre wens

Deze neuropsychiatrische ziekte komt voornamelijk voor bij gezonde, intelligente mannen. Afgezien van hun vreemde wens, is er niks mis met hen, er is geen psychiatrische voorgeschiedenis. Ze hebben hooguit depressieve klachten, maar dat is als gevolg van hun ongewenste lichaamsdeel waar ze maar niet vanaf komen. Ze zijn zich bewust van hun vreemde wens en schamen zich ervoor. Een derde tot de helft van de personen met amputatiedrang vertelt er niets over aan partners, familie of vrienden.

De amputatiewens is specifiek en stabiel

De wens tot een amputatie is zeer specifiek en stabiel in tijd. De wens begint al in de vroege kindertijd. De wens betreft geen geïsoleerde waan. De patiënt is zich juist bewust van zijn afwijkende wens. Sommigen hebben de wens tot amputatie meer dan 40 jaar, zonder daar ooit van af te wijken, dit wijst temeer op iets anders dan een psychose of waan.

Vaak wordt er al jaren lang gedaan alsof het ledemaat geamputeerd is, of alsof men verlamd is. Er wordt geoefend met een kunstbeen en en/of een rolstoel. Het gaat mensen met amputatiedrang niet om medische zorg, niet om aandacht (zoals bij het Münchhausen-syndroom) en niet om geld of plezier in pijn. Het gaat puur om verlossing van het aanwezige ongewenste lichaamsdeel.

Opluchting

Door de amputatie van het lichaamsdeel, of een deel ervan, voelen patiënten zich op een paradoxale manier pas compleet. Psychiaters rapporteren dat jaren na de uitgevoerde amputatie van het lichaamsdeel, nog steeds gevoelens van opluchting ervaren worden door de (voormalig) patiënten. De onmiddellijke en langdurige gevoelens van opluchting na de amputatie verschillen dan ook duidelijk met de gevoelens van rouw bij mensen van wie een ledemaat, niet-vrijwillig, in verband met een lichamelijke ziekte, moest worden geamputeerd

Behandeling versus ethische aspecten

Weinig chirurgen zijn, wegens ethische aspecten, bereid om gezonde ledematen te amputeren, daarom zien personen met BIID zich genoodzaakt zelfamputatie uit te voeren. Hoewel patiënten dit op een serieuze en voorzichtige manier uitvoeren, kan het onvoorziene en zeer ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. De ethische vraag die zich aandient is, of chirurgen toch zouden moeten toegeven aan de wens tot amputatie, aangezien de amputatie onder medische begeleiding leidt tot genezing van een ziekte, depressiviteit en zelfmoord voorkomt.

Behandeling

Er is anno 2017 nog geen succesvolle behandelwijze voor de amputatiedrang bekend. Volgens Blom e.a. (2012) geeft ongeveer 50% van de patiënten aan dat ze ooit therapie of medicatie hebben gebruikt. De therapie gaf geen oplossing voor de wens tot amputatie. De depressieve gevoelens die vaak gepaard gaan met de aanwezigheid van het verafschuwde lichaamsdeel, verminderden wel enigszins. Aangezien er geen goede therapieën bekend zijn, richt de behandeling van amputatiedrang zich vooralsnog op het omgaan met deze gevoelens, niet op het verminderen ervan.

Groeiende bekendheid door internet

Doordat amputatiedrang zo een onbegrepen, verborgen ziekte is, vindt veelal het eerste contact plaats via internet, waar men zich anoniem acht. Voor wetenschappelijk onderzoek worden de personen dan ook via internet benaderd. Onder meer door deze nieuwe mogelijkheid om contact te leggen, krijgt de aandoening meer aandacht dan voorheen. Wetenschappers hebben speciale interesse in de amputatiedrang, omdat het de grens tussen neurologie en psychiatrie overschrijdt.
© 2017 - 2024 Koopmansi, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Fantoompijn; de pijn die er niet 'hoort' te zijnFantoompijn is een vorm van pijn die bij een geamputeerd lichaamsdeel vandaan lijkt te komen. Fantoompijn komt vrij veel…
Revalidatie – wat na een amputatieEen amputatie kan uitgevoerd worden wegens verschillende redenen. Een amputatie kan gezien worden als een verlies, een r…
Fantoompijn: Pijn en sensaties in ledemaat na amputatieFantoompijn: Pijn en sensaties in ledemaat na amputatieNa een amputatie, een operatie waarbij de arts een lichaamsdeel volledig of gedeeltelijk verwijdert, kampen sommige pati…
Fantoompijn komt waarschijnlijk uit het breinWanneer een ledemaat, arm of been is geamputeerd, is er 50 a 80 procent kans op fantoompijn. Fantoom is een ander woord…

Orthorexia, een eetstoornis; ziek door te gezond etenOrthorexia, een eetstoornis; ziek door te gezond etenAnorexia nervosa en boulimia nervosa zijn bekende eetstoornissen. Deze eetstoornissen worden erkend in de medische werel…
Body Dysmorphic Disorder: ziekte van ingebeelde lelijkheidBody Dysmorphic Disorder (BDD) is een stoornis in de lichaamsbeleving. Het is een psychische ziekte die ook wel als inge…
Bronnen en referenties
  • http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0034702
  • https://doi.org/10.1371/journal.pone.0034702.t001
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Apotemnophilia
  • http://chip.ucsd.edu/pdf/apotem.pdf
  • http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/assets/articles/56-2014-1-artikel-blom.pdf
  • http://nationalpost.com/news/canada/becoming-disabled-by-choice-not-chance-transabled-people-feel-like-impostors-in-their-fully-working-bodies
  • http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15265160802588194
  • https://pdfs.semanticscholar.org/51f4/a5c954d8ace9c6ebbe502d16387df86691ea.pdf
  • https://www.researchgate.net/profile/David_Brang2/publication/36789905_Apotemnophilia__the_Neurological_Basis_of_a _'Psychological'_ Disorder/links/0deec517edaf134d85000000.pdf
  • http://nationalpost.com/news/canada/becoming-disabled-by-choice-not-chance-transabled-people-feel-like-impostors-in-their-fully-working-bodies
  • Blom, R.M., Braam, A.W., de Boer-Kreeft, N., & Sonnen, M.P.A.M. (2014). Blijvende opluchting na beenamputatie bij Body Integrity Identity Disorder [Body integrity identity disorder, relief after amputation]. Tijdschrift voor Psychiatrie 56 (1), 54-57.
  • http://www.welingelichtekringen.nl/gezond/322435/body-integrity-identity-disorder-een-zeldzame-en-onbegrepen-aandoening.html
Koopmansi (32 artikelen)
Laatste update: 03-12-2017
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Ziekten
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.