Klompvoet (Talipes Equinovarus)

Als je kind geboren wordt met een afwijking, in dit geval een klompvoetje, is dat vaak even schrikken. Er komt ineens veel op je af. Direct na de geboorte beginnen de ziekenhuisbezoeken en krijg je de ene medische term na de andere te horen. Maar wat is een klompvoetje nou precies?

KLOMPVOET Talipes equinovarus

Ongeveer 1 op de 800 baby’s wordt geboren met een klompvoetje. Deze aangeboren afwijking komt bij jongens twee keer zo vaak voor als bij meisjes, in totaal zo’n 200 kinderen per jaar. Ook jongens hebben vaker twee klompvoetjes. De naam die gegeven is aan de afwijking, klompvoet, is vooral voor mensen die niet weten waar het over gaat, verwarrend. Zij stellen zich een vormeloos klompje voor, terwijl de voet wel gevormd is, maar een afwijkende stand heeft. De engelse term "clubfoot" lijkt beter bij de afwijking te passen, omdat de voet inderdaad wag wegheeft van een (golf)club. Deze afwijking kent verschillende oorzaken, zoals liggingsafwijkingen in de baarmoeder of verstoring van de zenuwvoorziening van de voet. Meestal, echter kan de oorzaak van de klompvoet niet worden achterhaald, behalve zijn erfelijke component. Wanneer de klompvoet wordt veroorzaakt door een neurologische aandoening, zoals open rug, spasitciteit, door bindweefselziekten, of door te weinig vruchtwater, is de aandoening meestal erger en is vaker een chirurgische correctie nodig. Ook foliumzuur speelt een belangrijke rol. Het gebruik hiervan voor en tijdens de zwangerschap zou een klompvoetje kunnen voorkomen.

De voetafwijking bestaat uit meerdere onderdelen:

• De voet staat naar beneden gekanteld: de equinus- of spitsstand.
• De voet staat naar binnen gekanteld: de varusstand.
• De voorvoet wijst naar binnen: de adductiestand, waardoor een kommavorm ontstaat.

Behandeling

De afwijking begint al reeds onder de knie, de spieren en pezen zijn korter en onderontwikkeld. Ook het gewrichtskapsel, peeskapsel en ligamenten in de voet kunnen verdikt zijn. Vaak is ook de achillespees te kort. De behandeling moet zo snel mogelijk gestart worden, vaak wordt er al begonnen als de baby 1 of 2 dagen oud is, maar in ieder geval het liefst binnen een week na de geboorte. Als er te lang gewacht wordt gaat er kostbare tijd verloren, die niet ingehaald kan worden. De eerste behandeling bestaat uit het ingipsen of tapen van de voet en het been. Vaak zijn ouders erg teleurgesteld als zij horen dat hun kind hierdoor niet lekker gebadderd kan worden. De eerste weken wordt het gips regelmatig verwisseld, zeker 1 tot 2 keer per week wordt er nieuw gips aangebracht. De orthopedisch chirurg zet het voetje steeds verder in de goede stand.

Het is belangrijk dat een kind zich op zijn gemak voelt tijdens de behandelingen, dit voor het slagen van de behandeling. Voor het welslagen van de behandeling is het van belang, dat het kindje zich op zijn gemak voelt, zodat het ontspannen en rustig is, de voet laat zich dan makkelijker in de juiste stand zetten. Het geniet dan ook de voorkeur dat de behandeling plaatsvindt in een ruimte speciaal voor kinderen. Bij ongeveer eenderde van de kinderen is deze behandeling voldoende. Voor de overige groep is een chirurgische ingreep noodzakelijk. Dit wordt door middel van röntgenfoto’s bepaald.

Na de operatie is er nog enkele weken gips nodig, tot het kind zelf zijn voet omhoog en opzij kan draaien. Tot een leeftijd van 3 á 4 jaar wordt de voet ingespalkt; eerst dag en nacht, maar vanaf dat het kindje gaat staan en lopen alleen nog met slapen eventueel in combinatie met aangepaste schoenen voor op de dag.

De toekomst

Alle kinderen met klompvoeten houden hun klompvoet levenslang. De aandoening is niet te genezen. Het is de opzet van de behandeling een zo normaal mogelijke voet te maken die een zo normaal mogelijke functie heeft aan het einde van de behandeling. Het blijft echter altijd een voet die iets kleiner is dan normaal en het onderbeen blijft altijd wat dunner, mogelijk ook wat korter dan normaal. De meeste kinderen zullen zich, met de juiste behandeling, normaal ontwikkelen en normaal kunnen deelnemen aan sport en recreatie activiteiten.