Klompvoet: behandeling van golfstokvoeten bij kinderen

Door een te korte achillespees of ongewone spanningen in spieren en pezen kan de voet van de baby kromtrekken. Het levert de zogeheten klompvoet op en heeft de vorm van een golfstok-uiteinde. De aandoening dient direct na geboorte te worden behandeld, zodat het kind normaal rechtop kan lopen. Waardoor wordt de klompvoet veroorzaakt, hoe wordt het behandeld en welke methoden schrijft de Klompvoet Richtlijn voor?

Klompvoet

• Mate van voorkomen
• Verschillende standen
• Veroorzakers
• Methoden van behandeling
• Klompvoet Richtlijn
• Ponseti-methode

Mate van voorkomen

De aangeboren afwijking komt relatief veel voor. Gemiddeld genomen treft het circa 200 tot 250 geboren kinderen per jaar. Daarbij komt het twee maal zo vaak bij jongens voor, waarnaast jongens ook vaker de dubbele variant hebben. Oftewel dan zijn beide voeten als een golfstok gevormd. Het is in de meeste gevallen genetisch bepaald, waarbij men de aandoening via de chromosomen van de ouders krijgt overgedragen.

Verschillende standen

Bij de aandoening kunnen een drietal verschillende standen voorkomen. Daarbij gaat het om:

• het voorste deel van de voet heeft een kromming naar binnen, doordat de achillespees onvoldoende lengte heeft;
• de zool heeft een te hoge peesplaatspanning, waardoor de voorvoet naar beneden is gebogen;
• de voorvoet is naar binnen gekromd, door zijdelingse overspanning in de spieren.

De uiteenlopende standen dienen op verschillende manieren te worden gecorrigeerd.

Veroorzakers

De aandoening wordt duidelijk veroorzaakt door ongewone spanningen in de pezen of spieren, waarvan de achillespees de meest belangrijke is. Daartoe kunnen problemen voordoen in de kuit, hiel of voet, waardoor bepaalde spieren of pezen harder worden aangetrokken. Het leidt tot overmatige belasting van de voorvoet, waardoor het kind een ongewone voetstand heeft. Het is noodzakelijk om reeds in de eerste maanden na de bevalling corrigerende maatregelen te doen, zodat een normale voetstand wordt verkregen.

Methoden van behandeling

De behandeling bestaat uit het stimuleren van de voet middels massage, tapen of gipsen, zodat het geleidelijk aan in de juiste stand terechtkomt. Indien dan na drie maanden onvoldoende resultaat is behaald, zal een operatieve ingreep noodzakelijk zijn. Dit geldt voor driekwart van de gevallen. Het houdt een chirurgische verlenging van de achillespees in soms gecombineerd met aanpassing van de middenvoetsbeentjes. Deze manier van werken is een relatief zware ingreep voor de kleine babyvoetjes. Andere methoden van behandeling zijn mogelijk en bieden zonder operaties de mogelijkheid om de juiste voetstand te bereiken. Om die methoden van behandeling te onderstrepen is de Klompvoet Richtlijn opgesteld.

Klompvoet Richtlijn

Sedert februari 2014 is er een algehele richtlijn opgesteld voor de behandeling van klompvoeten. Het heeft tot doel om een uniforme aanpak van de aandoening te regelen. Tot dusver zijn verschillende methoden door meerdere artsen om het te behandelen toegepast. Het houdt ook in dat er afwijkende behandelmethoden zijn met uiteenlopende resultaten. Om altijd de beste behandelmethode te bieden is dus de richtlijn actief geworden. De richtlijn schrijft voor dat kinderen die met klompvoetjes zijn geboren voortaan behandeld worden volgens de Ponseti-methode, uitgevoerd door een ervaren kinderorthopeed (lit.1).

Ponseti-methode

Deze methode is erop gericht om de voorvoet zo te corrigeren dat een chirurgische ingreep niet nodig is. In negen van de tien gevallen biedt de Ponseti-methode het beste resultaat, zodat het kind na verloop van tijd normaal kan lopen. De volgende stappen worden daarbij doorlopen.

Gipsen

In eerste instantie wordt de voet geleidelijk aan gesteld. Het behelst het geven van een zekere stand, zodat het spanningsverschil in de spieren wordt gecorrigeerd. Na het stellen wordt de voet in die stand gegipst. Na anderhalf tot twee maanden gaat dat gips eraf, waarna wederom de voet wordt gesteld. Deze procedure kan een aantal keren achter elkaar worden toegepast.

Correctie achillespees

De achillespees is in de meeste gevallen een primaire veroorzaker van de schuine stand. De lengte is niet goed, waardoor er teveel spanning van toepassing is. De pees wordt daartoe gekliefd. Oftewel er wordt een verticale snede gemaakt. Het zorgt ervoor dat de pees meer rekbaarheid krijgt. Het zorgt ervoor dat de voet verder in de juiste stand kan worden gezet. De voet zal daarna nog enkele weken in het gips moeten.

Volledige brace

Gedurende een kwart jaar dient het kind in een brace te zitten. Daarbij zitten de voeten in schoentjes, welke middels een stalen frame zijn gefixeerd. Oftewel het kind zal daarbij continu in dezelfde (driehoeks)houding liggen. Deze brace moet praktisch de gehele dag en nacht worden toegepast, behoudens de toiletstop en douche.

Nachtelijke brace

Na voorgenoemde periode zal het kind tot het vierde levensjaar tijdens de slaap in de brace liggen. Oftewel overdag kan het kind gewoon spelen. Het voorkomt dat er recidive optreedt. Zo kunnen de spieren en pezen tijdens de eerste jaren van groei de juiste stand verkrijgen.

Deze methode van behandelen biedt in het overgrote deel van de gevallen goede resultaten. Toch geldt voor tien procent dat er alsnog een operatieve ingreep moet worden uitgevoerd. Laat u informeren door de kinderarts hoe uw kind met klompvoetjes het beste kan worden behandeld en wat de Klompvoet Richtlijn voor uw kind kan betekenen.

Lees verder

• Ongelijke platvoeten kunnen veel pijn veroorzaken
• Wat kun je tegen stinkende zweetvoeten doen?
• Voetpsoriasis en gewrichtspijn: reactieve artritis
• Diabetische voet: gevoelloosheid, wondinfectie en amputatie