Anorexia nervosa: oorzaken, gevolgen en behandeling

Mensen met anorexia nervosa zijn obsessief bezig met hun zelfbeeld en hun gewicht. Ze hebben een diepgaande wens om gewicht te verliezen en zoeken allerlei manieren om hun doel te bereiken en het liefst zonder dat de buitenwereld het ontdekt. De ziekte sluipt er langzaam in: wat begon als een paar kilo's te willen afvallen slaat al snel over in het constant bezig zijn met hun eetgedrag. Anorexia komt in verschillende vormen voor en kan in extreme gevallen zelfs dodelijk zijn. Het tijdig (h)erkennen van de ziekte en de juiste behandeling kan velen helpen een stap te zetten in de goede richting. "Ik weet niet meer precies wanneer het afslanken veranderde in een obsessie.
Wat ik wel weet is dat ik de beheersing en de bezinning gaandeweg kwijtraakte."
Ingrid

Wat is anorexia nervosa?

Anorexia nervosa (afgekort AN) betekent letterlijk ‘gebrek aan eetlust vanwege nerveuze oorzaken’. Echter, deze term is fout geïnterpreteerd aangezien mensen met AN juist hun eetlust willen onderdrukken en er dus geen gebrek aan hebben.

Aangezien meisjes/vrouwen veel meer met hun zelfbeeld en gewicht bezig zijn dan mannen, wordt voornamelijk deze groep getroffen door de ziekte. Sommige tienermeisjes gaan zelfs zover dat ze uit alle macht willen voorkomen dat ze vrouwelijke vormen krijgen en willen dus afvallen. Mensen met AN zijn constant bezig met alles wat met eten, zelfbeeld en gewicht te maken heeft. Zelfs al zijn ze, volgens de buitenwereld, voldoende afgevallen. Ze hebben dus een verstoord lichaamsbeleving waarbij ze zichzelf dik blijven zien, desondanks de vele kilo's die ze al kwijt zijn. Door de AN hebben ze het gevoel controle te hebben over hun lichaam en het is voor hun heel moeilijk om die controle los te laten

Er zijn voornamelijk twee soorten anorexia nervosa: het vasten/restrictieve type en het purgerende type.

Vasten/restrictieve type

Hierbij neemt men steeds kleinere hoeveelheden voedsel tot zich wat afgewisseld met periodes van vasten. Vaak gaat dit samen met overmatig sporten waarbij er gestreefd wordt om zoveel mogelijk kilo's te verliezen. Het kan voorkomen dat dit voorafgaat door eetbuien waarbij ze dan weer grote hoeveelheden voedsel eten waarna ze zich schuldig voelen en dus weer gaan vasten. Het is dus een vicieuze cirkel waar men moeilijk uit raakt.

Purgerend/gemengde type

Bij het purgerend type wilt men het ingenomen voedsel zo snel mogelijk weer kwijtraken. Dit kan gebeuren door middel van braken of door laxeermiddelen tot zich te nemen. Ook hier komen eetbuien voor. Let wel, voor de buitenwereld zijn dit kleine stukjes voedsel maar voor iemand die lijdt aan anorexia wordt dit gezien als een eetbui.

Gevoel van falen/controleverlies

Vaak wordt er gezien dat men gebruik maakt van rituelen: brood snijden in bepaalde vormen, voedsel op een bepaalde manier rangschikken op het bord, in bepaalde volgorden eten. Voor hun is dat een gevoel van controle, net zoals de hoeveelheid voedsel dat ze tot zich nemen. Indien men er op de een of andere reden niet in slaagt, kan dit een gevoel van falen betekenen. Vaak worden deze personen ook gezien als uiterst betrouwbaar omdat ze heel strikt zijn en afspraken naleven. Ze komen heel perfectionistisch over.

Oorzaken

Er zijn ontelbaar veel factoren die een rol kunnen spelen in de oorzaak van AN. Vaak is het voor de betrokkenen niet eens duidelijk wat de aanleiding heeft gegeven tot het ontstaan van anorexia. De ziekte sluipt er langzaam in en het kan jaren duren vooraleer het zich echt manifesteert. Enkele mogelijke oorzaken worden hieronder genoemd:

• Pesten
• Relatieproblemen (zowel binnen het ouderlijk gezin als met de partner/kinderen)
• Verlies van (een) dierbare(n)
• Puberteit
• Trauma’s
• Een uit de hand gelopen dieet
• Verstoord lichaamsbeeld
• ...

Wat zijn de gevolgen?

Anorexia kent zowel psychische, lichamelijke als sociale gevolgen:

Psychische gevolgen

• Depressiviteit
• Verstoord lichaamsbeeld
• Faalangst
• Steeds minder belangstelling voor hobby’s, werk, sociale contacten, vriendschappen,…
• Gevoel van onbegrip door omgeving
• Soms worden emoties juist afgevlakt
• Soms gaat men automutileren (zelfverminking) en komen zelfmoordgedachten naar boven
• ...

Lichamelijke gevolgen

• Gewichtsverlies
• Amenorroe (uitblijven van de menstruatie)
• Irritatie van de slokdarm en het maag - darmkanaal door het braken en de laxeermiddelen
• Lanugoharen groeien terug omdat het lichaam niet meer in staat is om zichzelf warm te houden
• Verminderde weerstand
• Problemen met hart en bloedvaten
• In extreme gevallen kan het zelfs tot de dood leiden

Sociale gevolgen

• Onbegrip van de omgeving
• Sociaal isolement omdat men afziet van feestjes, recepties, bijeenkomsten,…
• Conflicten met familie en vrienden
• Ziekteverzuim op school/werk
• ...

Behandeling van anorexia

Eens de persoon accepteert anorexia te hebben, kan men beginnen met de behandeling. Indien men ernstig ondervoed is, kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn om lichamelijk aan te sterken. Echter, men mag niet vergeten de psychische kant mee te behandelen. Dit kan gaan van ambulante psychotherapie, eventueel aangevuld met medicatie, tot een opname in een psychiatrische instelling. Er bestaan gespecialiseerde centra die zich richten op eetstoornissen.

Alhoewel anorexia te behandelen is, zal men zijn heel leven lang moeite hebben met eten. Daarom is het ook belangrijk om de oorzaken aan te pakken zodat de kans op recidivisme kleiner wordt. Hierbij heeft men zeker nood aan steun van de nabije omgeving. Het is erg belangrijk dat de omgeving niet veroordeelt en zich probeert te plaatsen in de leefwereld van de zieke.

Alhoewel anorexia nooit volledig uit het leven verdwijnt, zal ermee leren leven steeds draaglijker worden. Er is steeds kans op herval, wees hierop waakzaam en trek tijdig aan de alarmbel indien nodig. Het is geen falen als het even wat minder goed gaat. Dit is normaal en indien men tijdig ingrijpt is de kans dat men terug herstelt groter.