Worden bacteriën ons de baas?

In een voortdurende strijd wedijveren bacteriën met onze immuniteit. Maar lang niet iedereen die een bacterie oploopt, wordt er ook ziek van. Toch is het een verontrustende ontwikkeling dat artsen steeds vaker tekortschieten bij de behandeling van infecties omdat bacteriën resistent zijn tegen de antibiotica waarmee we ze bestrijden.

In de ban van de bacterie

Zomaar een greep uit een aantal verontrustende ziektebeelden in de afgelopen maanden c.q. jaren:

• de Q-koorts-bacterie bij geiten;
• MRSA-bacteriën in ziekenhuizen;
• de Legionella-bacterie in ons drinkwater;
• de ESBL-bacterie bij kippen;
• de EHEC-bacterie in taugé of komkommers, wie zal het zeggen?

Die laatste, een darmbacterie, heeft inmiddels aan tientallen mensen het leven gekost en duizenden anderen besmet. Zou het zo maar kunnen dat bacteriën ons de baas worden?

Resistente bacteriën niet meer te behandelen met gangbare antibiotica

Enige jaren geleden verschenen hier de eerste berichten van een superbacterie die in Engelse ziekenhuizen was opgedoken, een darmbacterie overgewaaid uit India. Inmiddels hebben ook al tientallen mensen in Nederland die bacterie opgelopen. De patiënten reageerden nauwelijks op de gangbare antibiotica en men was genoodzaakt om terug te grijpen op een middel uit de jaren zestig, dat destijds in de ban was gedaan vanwege zijn vele bijwerkingen.

Kan ontwikkeling van nieuwe antibiotica uitkomst bieden?

Het klinkt cynisch, maar voor de farmaceutische industrie telt alleen of men er aan kan verdienen. Cruciaal in dit verband is het aantal mensen dat jaarlijks aan een onbehandelbare infectie overlijdt. Volgens een publicatie in “The Lancet”, een gezaghebbend medisch vaktijdschrift, zijn er dat in heel de Europese Unie “slechts” 25.000 elk jaar, te weinig voor een winstgevende afzetmarkt.

Overigens beweerden wetenschappers van een Duits instituut voor celtherapie en immunologie onlangs dat men een alternatief voor antibiotica had gevonden, een middel dat overigens ook inzetbaar is voor sommige virusbesmettingen.

Als economische belangen prevaleren boven volksgezondheid

Niet alleen in de farmaceutische industrie draait het om kosten en baten. Ook bij de uitbraak van de Q-koorts in 2009 bijvoorbeeld, heeft het economisch belang van de sector zwaarder gewogen dan de volksgezondheid. Doortastend optreden en noodzakelijke maatregelen zijn toen te lang uitgebleven waardoor de Q-koorts zich verder kon verspreiden en onnodig veel mensen ziek zijn geworden.

Veelzeggend in dit verband is overigens dat er steeds opnieuw met een beschuldigende vinger wordt gewezen naar de agrarische sector als veroorzaker. Door de concurrentie in het productieproces van onze voedingsketen, leven duizenden kippen, varkens en geiten dicht op elkaar gepakt in steeds grotere megastallen. Het risico op besmettingen is daardoor aanzienlijk toegenomen en kan alleen worden bestreden door meer antibiotica toe te dienen. Want een ziek dier groeit niet en alles draait per slot van rekening om de kilo’s.

De verontrustende ontwikkelingen met betrekking tot resistente bacteriën maken duidelijk dat ingrijpende maatregelen in de sector niet kunnen uitblijven. En de consument moet zich bij dit alles realiseren dat het product in de schappen van de supermarkt er niet goedkoper op wordt.

Goede lichamelijke conditie en hygiëne zijn cruciaal

Overigens moeten mensen de problemen met bacteriën wel in de juiste proporties blijven zien. Dagelijks worden we geconfronteerd met honderden bacteriën. Op een gemiddelde deurklink zitten er vaak al tientallen, de meeste onschuldig. We worden er niet meteen doodziek van. En er zijn ook bacteriën die goed werk doen, die we niet kunnen missen. Bacteriën bijvoorbeeld die in onze darmen zorgen voor de spijsvertering.

Overigens, bacteriën kunnen zich in ons lichaam alleen nestelen als ze er een goede voedingsbodem vinden. Niet altijd lukt hen dat, bijvoorbeeld omdat we gezond leven en de nodige hygiëne in acht nemen.