Psychische stoornissen: enkele van de meest voorkomende

De meest voorkomende psychische stoornissen zijn depressie en eetstoornissen. Een depressie is een affectieve stoornis die wordt gekenmerkt door ernstige en langdurige stemmingswisselingen. Affectief wil zeggen, het gevoelsleven betreffend. Onder eetstoornissen vallen magerzucht (anorexia nervosa), vraatzucht (boulimia nervosa) en vetzucht (obesitas), deze laatste wordt niet als een psychische ziekte beschouwd, maar kan er wel een oorzaak van zijn.

Depressie

Onze stemmingen kunnen behoorlijk wisselvallig zijn. Soms zijn we vrolijk en kan niets onze dag bederven. Op andere dagen hebben we niet eens zin om ons bed uit te komen. Iedereen heeft dit soort dagen van neerslachtigheid. Het is vervelend als we een dergelijke bui hebben, maar we weten al van tevoren dat deze bui weer overgaat. Wanneer de neerslachtige buien lang aanhouden en ze zo erg worden dat ze het normaal functioneren van een persoon in de weg staan, spreken we van een depressie. Ongeveer 700.000 mensen in Nederland zijn depressief. Als de depressie lang aanhoudt of erger wordt, is het tijd om hulp te zoeken in de vorm van psychotherapie, medicijnen of zelfs opname.

Het herkennen van een depressie

Depressies komen voor in alle mogelijke gedaanten en op alle leeftijden. Symptomen van een depressie zijn te verdelen in vier groepen:

1. Affectieve symptomen: verschijnselen die betrekking hebben op het gevoelsleven.
2. Somatische symptomen: verschijnselen die betrekking hebben op het lichaam.
3. Gedragsmatige symptomen: verschijnselen die betrekking hebben op gedrag en uiterlijk.
4. Cognitieve symptomen: verschijnselen die betrekking hebben op de denkwereld.

Affectieve symptomen

Wanneer een persoon nergens zin in heeft, zich alleen maar neerslachtig voelt, zich door niemand kan laten opvrolijken en alleen maar kan huilen, is er sprake van een depressie. Deze persoon kan niet begrijpen waarom hij zich zo voelt. Vaak hebben ze een prima leven waar niets aan mankeert en toch voelen ze zich alleen maar somber.

Somatische symptomen

Vaak slapen depressieve mensen slecht en liggen regelmatig wakker. Zelfs wanneer zij wel goed hebben geslapen, voelen zij zich moe. Ze hebben hoofdpijn, maagpijn en geen trek in eten. Ze hebben nergens zin in, zelfs als zij weten dat een wandeling hen goed zal doen, dan nog kunnen ze zich er niet toe bewegen om in beweging te komen.

Gedragsmatige symptomen

Mensen die depressief zijn,vertonen steeds minder activiteit en als zij in beweging komen, bewegen ze zich langzaam. Ze zijn nooit tevreden over hun lichaam. De een vindt zicht te dik de ander te mager, al mankeert er helemaal niets aan hun uiterlijk, zij vinden van wel. Niets wat een ander zegt over hun uiterlijk kan hen van gedachten doen veranderen.

Cognitieve symptomen

Doordat een depressief persoon niet in staat is om iets positief te bekijken, geven ze vaak zichzelf de schuld van alles wat er misgaat in hun leven. Ook de omgeving de toekomst en zichzelf vinden zij maar niets. Een goed gevoel van eigenwaarde is op dat moment erg ver te zoeken en daardoor gaan ze uiteindelijk ook nog eens gebukt onder een enorm schuldgevoel.

Wat kun je doen bij neerslachtigheid?

Zelfkennis: Wanneer de eerste tekenen van een depressie zich aandienen, kan een persoon die zichzelf goed kent, dat meteen merken. Dan is het van belang om je leven eens onder de loep te leggen en om jezelf een aantal vragen te stellen. Waarom voel ik mij zo rot? Doe ik zelf iets verkeerd of stoort iets in mijn omgeving mij? Kan ik daar zelf iets aan veranderen? Wat kan ik doen om mij zo prettig mogelijk te voelen? Door jezelf deze vragen te stellen en de antwoorden te analyseren kun je erachter komen wat er aan de hand is. Er zijn nu eenmaal zaken waarvan je niet moet doen alsof ze niet bestaan in de hoop dat het vanzelf wel weer overgaat. Wanneer er sprake is van een neerslachtige bui, kan het vaak al helpen om andere mensen op te zoeken, ook al heb je daar geen zin in op dat moment. Vaak is dat al genoeg om het tij van de depressiviteit keren.

Wanneer je het zelf niet aankan of al in een ernstige depressie terecht bent gekomen, is het van het grootste belang dat je hulp gaat zoeken. Soms is de hulp van een huisarts voldoende. Maar als de depressie door persoonlijkheidskenmerken is veroorzaakt dan is het beter om de hulp van een psycholoog of psychiater in te schakelen. De huisarts zal je in dat geval doorverwijzen. Wanneer de therapie helemaal is afgerond en je weer bezig gaat met je normale activiteiten, dan duurt het minstens nog een half jaar voordat je weer helemaal de oude bent.

Eetstoornissen

Ons lichaam is erop gemaakt om te overleven, het maakt ons duidelijk wanneer we moeten eten of drinken. Wanneer het eetgedrag is verstoord, treedt er vetzucht, magerzucht en vraatzucht op.

Vetzucht

Dit wordt niet als een psychische stoornis beschouwd. Obesitas is een lichamelijk probleem. Personen met vetzucht eten meer dan dat ze verbranden en worden daardoor dik. Overgewicht hoeft ook niet altijd tot psychische klachten te leiden. Psychische klachten komen pas wanneer de te dikke persoon zichzelf niet mooi vindt en wanneer de omgeving hen een ideaalbeeld probeert op te dringen. Er bestaan kampen voor kinderen met dit probleem. Via een strenge discipline van sporten en diëten wordt geprobeerd de kinderen op een gezond gewicht te krijgen. Daarnaast krijgen ze goede adviezen en voedingsleer en wordt hun eetgedrag onder de loep genomen.

Magerzucht en vraatzucht

Dit zijn twee eetstoornissen die onder psychische ziekten vallen. De stoornis komt voort uit het verkeerd beleven van het lichaam. Anorexia en boulimia komt vijftien keer meer voor bij meisjes dan bij jongens en treft vooral jonge vrouwen uit de midden en hogere klassen in de westerse landen.

Oorzaken:

Het is nog steeds niet helemaal bekend waardoor deze eetstoornissen nu eigenlijk ontstaan. Er zijn nog aardig wat theorieën over. De ideeën die we hier beschrijven gaan ervan uit dat men zich in een vicieuze cirkel beweegt. Deze vicieuze cirkel is ontstaan in de eigen persoon of in de gezinssituatie.

Angst

De angst om dik te worden heeft tot gevolg dat men niet meer eet. De lust om te eten is door de angst weggenomen. Wanneer men niet eet wordt de angst om dik te worden weggenomen. Door onderzoek is men erachter gekomen dat deze eetstoornissen samenhangen met het beeld dat in de westerse wereld als ideaal beschouwd wordt. Alle reclames en beelden die we zien, wil ons doen geloven dat de vrouw slank moet zijn. Daardoor wordt de patiënt bang om dik te worden en stopt met eten.

Stress

De meeste mensen die dit soort eetstoornissen hebben, hebben ook een laag gevoel van eigenwaarde. Ze denken dat zolang zij maar mooi en dun zijn dat ze dan wel aardig gevonden worden. Daardoor gaan zij extreem hoge eisen stellen aan hoe ze eruit zien. Meestal gaat dat een poosje goed, maar na verloop van tijd gaan ze weer twijfelen, waardoor hun gevoel van onzekerheid weer omhoog komt. Ze denken dat als er nog een paar kilo vanaf gaat dat ze dan weer voldoen. De paniek en de spanning werken averechts op de eetlust. Zodra er toch iets gegeten wordt, is de spanning zo groot dat men misselijk wordt en het voedsel er weer uitgooit.

Macht

Als een kind de aandacht van zijn ouders wil hebben en die op een normale manier niet kan krijgen, kan het in hongerstaking gaan. Hongerstaking is een geweldig machtsmiddel. Wanneer een kind de aandacht krijgt doordat de ouders met ontzetting op de hongerstaking reageren, is de kans groot dat deze in hongerstaking blijft. Het kind dwingt op deze manier alle aandacht af die het voorheen niet kreeg. Het voelt zich machtig doordat de ouders radeloos zijn. Daardoor weigert het alle voedsel. Mensen met een eetstoornis worden constant overheerst door de gedachte aan voedsel en lichaamsgewicht.

Anorexia

Anorexia nervosa betekent letterlijk ‘gebrek aan eetlust’. Er wordt geschat dat vijf op de duizend vrouwen hieraan lijdt. Trek in eten hebben mensen met anorexia wel, maar ze durven niet te eten uit angst om dik te worden. Anorexia wordt dus gekenmerkt door de angst om dik te worden. Zelfs wanneer deze mensen broodmager zijn, vinden zij zichzelf nog steeds te dik. Anorexia kan levensbedreigend zijn, het heeft invloed op het lichamelijk welzijn van de patiënt. Zelfs de hartslag en de lichaamstemperaturen worden hierdoor lager. Bij vrouwen stopt de menstruatiecyclus en een enkele keer heeft deze stoornis de dood tot gevolg.

Boulimia

Soms hebben we ineens een vreselijke trek in chocola of chips. Dan gaan we ons te buiten door ineens de hele reep op te eten of de zak chips leeg te knabbelen. Maar wanneer men dit soort dingen vaak doet en er een verstoord beeld over het lichaam op nahoudt dan spreekt men van boulimia. Ongeveer twintig van de duizend mensen hebben deze stoornis. Deze mensen gaan zich te buiten aan heel veel eten dat ze in een snel tempo wegwerken, waarna ze zich schuldig voelen en snel een braakmiddel innemen om het voedsel weer uit te spugen. Boulimiapatiënten zijn net als anorexiapatiënten geobsedeerd door voedsel. Naast het hebben van vreetbuien is er nog een ander probleem. Niemand mag weten dat ze zo vreten, zij schamen zich daarvoor. Door het nemen van braakmiddelen en/of laxeermiddelen houden zij hun lichaamsgewicht op peil. Vaak hebben boulimiapatiënten een normaal figuur en het kan jaren duren voor iemand erachter komt dat een persoon deze stoornis heeft.

Hoe nu verder?

Hoe sneller er wordt ingegrepen des te groter is de kans op herstel. Het grootste probleem hierbij is echter dat de anorexiapatiënt het probleem ontkent en de boulimiapatiënt kan het jarenlang verborgen houden. Daardoor wordt het voor de mensen in hun omgeving erg lastig om er iets aan te doen. Elke behandeling begint steevast met het herstel van het lichaam. Wanneer de patiënt het probleem zelf onderkend, kan er iets gedaan worden aan het eetpatroon. Een veelvoorkomende methode om deze patiënten er weer bovenop te helpen, is gedragstherapie. Er wordt onderzocht waar de problemen vandaan komen en daarna worden doelen gesteld. Ook zelfhulpgroepen die worden gevormd door ervaringsdeskundigen, kunnen helpen bij het herstel van de patiënt.

Lees verder

• Psychische stoornissen: oorzaak, diagnose en behandeling