Zwanger en kuitkramp

Kuitkrampen tijdens de zwangerschap, een veel voorkomende en vervelende kwaal. Deze kuitkrampen komen voornamelijk in de nacht voor en verstoord de nachtrust. Wat gebeurt er precies tijdens een aanval, hoe lang duurt deze, wat te doen en hoe voorkom je kuitkrampen?

Wat gebeurt er tijdens een aanval van kuitkramp?

Spieren bestaan uit vezels. Een deel van de vezels trekt samen en een ander deel van de vezels doet even niks. Dit wisselt elkaar daarna: de eerste groep doet niks terwijl de tweede groep zich samentrekt. Op deze manier werken de vezels samen in een spier wat zorgt voor de beweging hiervan. Bij spierkrampen krijgen de vezels verkeerde signalen door en trekken allemaal tegelijk samen. Hert gevolg is een verharde spier die pijnlijk aanvoelt. Kuitkramp is een kramp van de kuitspieren. Dit kom vaak voor bij zwangere vrouwen, meestal in de nacht. Dit worden nachtelijke kuitkrampen genoemd. Tijdens een aanval van kuitkramp wordt je wakker en kan veel pijn hebben. De volgende dag kan je nog steeds last hebben van spierpijn.

Waarom er tijdens de zwangerschap vaker krampen in de kuit optreden

Kuitkrampen komen vaker voor bij sporters maar komen ook veelvuldig voor bij zwangeren. Dit kan al vroeg in de zwangerschap optreden en wordt erger naarmate de zwangerschap vordert. Overigens treden spierkrampen bij zwangeren bijna altijd in de kuit op en zelden ergens anders. Andere spierkrampen komen in het bovenbeen of aan de arm voor.

Nachtelijke kuitkrampen komt bij ongeveer 2 procent van de bevolking voor. Van alle zwangeren heeft echter ruim de helft last van nachtelijke kuitkrampen. Bij de eerste groep blijven de kuitkrampen soms een leven lang aanhouden, bij zwangeren verdwijnen de klachten weer na de bevalling. Het is dus een feit dat kramp in de kuitspieren vaker bij zwangeren voorkomt. Maar wat is de oorzaak hiervan?

De oorzaken

We spreken niet van één oorzaak maar van een waarschijnlijke wisselwerking van meerdere factoren. Het is nog steeds niet precies duidelijk waarom kuitkrampen ontstaan maar een aantal risicofactoren kunnen wel de veroorzaker zijn:

• Een verstoring van de elektrolytenbalans. Elektroden zijn zouten als natrium, kalium, magnesium en calcium. Deze zouten zijn normaal gesproken in balans met elkaar. Onder invloed van hormonen of voedingstekort tijdens de zwangerschap kan deze balans verstoord raken waardoor organen niet meer goed kunnen werken en de spiervezels verkeerde signalen binnen krijgen. vaak is er sprake van een tekort aan calcium of magnesium.
• Spataderen: deze ontstaan ook veel eerder tijdens de zwangerschap. Spataderen zijn verwijdingen van de aders, vaak in het been. Spataderen zouden ook spierkrampen kunnen veroorzaken.
• Bepaalde aandoeningen / ziekten of medicijngebruik lokken aanvallen van spierkrampen uit. Vooral tijdens een zwangerschap kan dit nog eens verergerd worden.
• Door de zwangerschap is de doorbloeding van de benen vaak verstoord.

Slechts zelden gaan zwangeren met deze klachten naar een huisarts of bespreken dit met de verloskundige. In principe is dit ook niet direct nodig omdat de klachten vanzelf verdwijnen na de zwangerschap. Wel kan men proberen zelf de klachten te verminderen.

Behandeling en herstel

Allereerst een aanval van kuitkramp: hout het been gestrekt en strek de tenen richting de neus. Blijf liggen of ga rechtop zitten: doe wat het prettigst voelt en wat mogelijk is in verband met de buik. Soms is het nog fijner om even te gaan staan, de tenen op de grond te zetten en het been achterwaarts te strekken zoals men dit doet na het hardlopen. Lukt het zelf niet om de voet te strekken, laat de partner dan de voet vastpakken en deze richting het lichaam te strekken. Masseer of laat de spieren in de kuit masseren. Vaak komen de spieren weer snel tot rust. Helaas kan een aanval meerdere malen per nacht voorkomen. De volgende dag kan de kuit nog pijnlijk aanvoelen.

Een aantal middelen kunnen helpen om kuitkrampen te verminderen of zelfs helemaal te laten verdwijnen. De volgende behandelingen zijn bij zwangere vrouwen toegepast waarvan een aantal vrouwen beduidend minder last kreeg van kuitkrampen:

• Aanvulling van calcium of magnesium. Een glas melk voor het slapen gaan en magnesiumrijke voeding. Noten, bonen, bananen en peulvruchten zijn een bron van magnesium. Magnesiuminname vermindert spierkrampen meer dan extra calciuminname.

De volgende middelen worden vaak toegepast maar daarvan is de werking onvoldoende bewezen:

• Vitamine-B-complex
• Vitamine E
• Kinine (bekend van bitter lemon en tonic)

Onderstaande huismiddeltjes werken volgens het placebo-effect: je denkt dat het werkt en daarom werkt het. Wetenschappelijk bewijs voor de werking hiervan is nooit gevonden:

• Een stuk (sunlight)zeep onder het matras
• Een ijzeren vijl onder het matras
• Een handvol kastanjes onder het matras

Waarschuwing: heb je veel last van kuitkrampen tijdens de zwangerschap, ook overdag, ga dan liever niet zwemmen. Het koude of lauwe water kan ook een aanval uitlokken en de kans op verdrinking is dan aanwezig. Wil je toch zwemmen, zorg dan dat er continue iemand naast je zwemt en er een badmeester aanwezig is.