Atypisch fibroxanthoom: symptomen, oorzaak en behandeling

Atypisch fibroxanthoom (AFX) is een in de regel goedaardige, snel groeiende huidtumor. Kenmerkend is dat de patiënt een zonbeschadigde huid heeft en gemiddeld 69 jaar is. De aandoening manifesteert zich vooral in het hoofdhalsgebied. Gewoonlijk is er sprake van slechts één gezwelletje. De aangewezen behandeling is om het weg te snijden (excisie). Er is een geringe kans dat het gezwelletje na chirurgische verwijdering op dezelfde plaats terugkeert.

• Wat is atypisch fibroxanthoom?
• Wie krijgen atypisch fibroxanthoom?
• Symptomen van een atypisch fibroxanthoom
• Verschijnselen
• Niet verwarren met huidkanker
• Oorzaak van een atypisch fibroxanthoom
• Onderzoek en diagnose
• Biopsie
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van een atypisch fibroxanthoom
• Excisie
• Teveel aan zon vermijden
• Vooruitzichten

Wat is atypisch fibroxanthoom?

Atypisch fibroxanthoom (AFX) is een in de regel goedaardige huidtumor die vooral voorkomt bij oudere mensen in het hoofdhalsgebied, bij wie de huid aanzienlijk is beschadigd door blootstelling aan de zon en/of therapeutische bestraling. Het gezwelletje groeit relatief snel en er bestaat een zeer kleine kans dat de tumor uitzaait. De tumor ontstaat in de lederhuid.

Wie krijgen atypisch fibroxanthoom?

Het wordt vooral gezien bij mensen met een blanke huidskleur van 70 jaar en ouder, die een zonbeschadigde huid hebben. Het komt vaker bij mannen voor dan bij vrouwen. Sommige medische websites suggereren dat de man-vrouwverhouding gelijk is.

Symptomen van een atypisch fibroxanthoom

Verschijnselen

Gewoonlijk is er sprake van slechts één gezwelletje. Het gezwelletje ziet eruit als een rood knobbeltje, die kan zweren of bloeden. Ze komen vooral voor in het hoofdhalsgebied. Een typische plaats is de onbehaarde schedelhuid bij kalende, oudere mannen. De knobbeltjes bevinden zich in de eerste plaats op gebieden die aan de zon staan blootgesteld, zoals het hoofd en de nek. Daarnaast zijn letsels gemeld bij op de romp en ledematen. De verhouding van letsels die zich voordoen op het hoofd en de nek en letsels die zich voordoen in andere gebieden, is ongeveer 4:1. Het gezwelletje groeit doorgaan snel, maar wordt normaalgesproken niet groter dan 3 cm.

Niet verwarren met huidkanker

Qua uiterlijke verschijningsvorm moet de aandoening niet verward worden met kwaadaardige huidgezwellen, zoals basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom.

Oorzaak van een atypisch fibroxanthoom

Blootstelling aan de zon en/of therapeutische straling welke heeft geleid tot aanzienlijke schade van de huid, zijn twee factoren die worden geassocieerd met de ontwikkeling van AFX. De tumor komt vooral voor op het hoofd of de hals van oudere mensen.

Onderzoek en diagnose

Biopsie

De diagnose wordt onder de microscoop vastgesteld. Er wordt een stukje weefsel weggenomen (biopt) en onder de microscoop onderzocht.

Differentiaaldiagnose

De volgende aandoeningen kunnen (aanvankelijk) een soortgelijk beeld geven:

• pyogeen granuloom (granuloma pyogenicum);
  Pyogeen granuloom / Bron: Kilbad, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
• plaveiselcelcarcinoom;
• metastase (uitzaaiing);
• maligne fibreus histiocytoma;
• dermatofibrosarcoma protuberans;
• amelanotisch (niet-gepigmenteerd) melanoom;
• sarcoom;
• leiomyosarcoom,;
• Merkel cel tumor; en
• B-cel lymfoom.

Behandeling van een atypisch fibroxanthoom

Excisie

De aangewezen behandeling is om het weg te snijden (excisie), eventueel met Mohs micrografische chirurgie (kortweg Mohs-chirurgie). Dit is een speciale techniek voor het verwijderen van huidkanker. Hierbij worden direct alle sneevlakken gecontroleerd, zodat men er zeker van is de laesie volledig verwijderd is.

Teveel aan zon vermijden

Patiënten worden geadviseerd om overmatige blootstelling aan zonlicht te vermijden.

Vooruitzichten

Er is een kans van 5 tot 10% dat het gezwelletje na chirurgische verwijdering op dezelfde plaats terugkeert. De kans op een uitzaaiing is zeldzaam. Het atypische fibroxanthoom wordt relatief vroeg opgemerkt. Bovendien groeit zij in het algemeen oppervlakkig. Deze factoren maken dat het een gunstige prognose heeft.

Lees verder

• Plaveiselcelcarcinoom: symptomen, oorzaak en behandeling
• Actnische keratosen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Ontsteking oorschelp: Chondrodermatitis Nodularis Helicis
• Keratoacanthoom: oorzaken & symptomen goedaardige huidtumor
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling