Welk chronotype ben ik?

Chronotype is een term die gebruikt wordt om aan te geven wat je natuurlijke slaap patroon is. Iedereen heeft een chronotype alleen is niet iedereen zich hiervan bewust. Daarnaast is het zo dat je slaappatroon tijdens je leven verandert en zo ook je chronotype. Wanneer je er geen rekening mee houdt welk chronotype je bent kan dit negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid en het is daarom erg belangrijk om te weten welk chronotype je bent.

Welke chronotypes zijn er?

Er bestaat (nog) geen directe consensus over hoe een chronotype kan worden geclassificeerd. Over het algemeen wordt er onderscheid gemaakt tussen vroege chronotypes, late chronotypes en intermediaire chronotypes. Vroege chronotypes zijn mensen die ‘s morgens voor de wekker wakker worden zonder zich uitgeput te voelen. Zij vallen 's avonds daarom ook het eerste in slaap. Late chronotypes zijn mensen die 's morgens veel moeite hebben om op te slaan en daardoor 's avonds vaak laat op blijven. De intermediaire chronotypes hebben een 'normaal' slaappatroon en hebben dus geen probleem met 's morgens wakker worden en gaan ook op tijd naar bed.

Hoe weet ik welk chronotype ik ben?

In de chronobiologie wordt vaak gebruik gemaakt van een simpele rekensom: je kan je chronotype berekenen door de gemiddelde duur van je slaap door tweeën te delen en vervolgens op te tellen bij je gemiddelde bedtijd op vrije dagen. Onder vrije dagen worden de dagen gerekend waarbij het moment dat je gaat slapen en wakker wordt niet wordt bepaald doordat je moet werken of naar school moet. Bijvoorbeeld: doordeweeks ga je om 11 uur 's avonds slapen en om 7 uur 's morgens word je wakker. In het weekend ga je echter pas om 12 uur slapen. Dan zal je chronotype 4 uur 's nachts zijn. Dit is echter maar één methode om je chronotype te berekenen. Er zijn er nog vele anderen die meer factoren in ogenschouw nemen zoals hoelang je nog wakker in bed ligt en hoeveel 'slaapschuld' je in het verleden hebt opgebouwd.

Hoe verandert mijn chronotype?

Dat iedereen een verschillend chronotype heeft kan soms lastig zijn. Late chronotypes zullen veel moeite hebben om 's morgens fris op werk of op school te zijn en hun prestaties leiden hieronder. Het is echter wel zo dat je chronotype kan veranderen. Vanaf een jaar of 10 begint met een chronotype te ontwikkelen. Voor die tijd is er nog geen spraken van chronotype omdat kinderen vaak langer en onregelmatiger slapen in vergelijking met volwassenen. Naarmate een persoon aan zijn of haar puberteit begint zal hij of zij een later chronotype worden. Dit verschijnsel geld voor ieder individu en geld bovenop het feit dat ieder individu een persoonlijk chronotype heeft. Individuen die van zichzelf een laat chronotype zijn zullen dus tijdens de puberteit een nog later chronotype krijgen. Dit individuele verschil ten opzichte van anderen zal ook levenslang blijven maar naar mate een individu ouder wordt zal hij of zij een vroeger chronotype krijgen. Wanneer men kijkt naar ouderen is dit duidelijk zichtbaar. Oude mensen worden vaak erg vroeg wakker en gaan ook vroeg naar bed. Naast leeftijd bestaat er ook een verschil tussen mannen en vrouwen. Over het algemeen genomen zijn mannen een iets later chronotype dan vrouwen. Dit verschil wordt door de loop der jaren sterk verminderd tot er uiteindelijk geen significant verschil meer is.

Consequenties voor het dagelijks leven

Geen rekening houden met je eigen chronotype kan consequenties hebben voor het dagelijkse leven. Eerder werd het voorbeeld van iemand die een laat chronotype is maar die wel vroeg op zijn werk moet zijn genoemd. Uit onderzoek blijkt dat dit de prestaties negatief beïnvloed. Dat voelde je natuurlijk intuïtief al aan maar het kan verstrekkende gevolgen hebben. Het is bijvoorbeeld niet geheel eerlijk om de prestaties van mensen te testen door bijvoorbeeld een examen of een proefwerk te houden. Late chronotypes zullen, als de test 's morgens gehouden zou worden, vanzelfsprekend minder goed presteren dan vroegere chronotypes. Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat onvoldoende slaap verstrekkende gevolgen heeft voor je gezondheid. Te weinig slaap kan een hoge bloeddruk veroorzaken en zorgen voor hartkloppingen. Ook wordt te weinig slaap in verband gebracht met geheugen problemen en depressie.

Slaap lekker!

Goed slapen is gezond en voelt lekker. Zorg daarom dat je niet te laat naar bed gaat en dat je kamer zo ingericht is om optimaal van je nachtrust te kunnen genieten. Probeer licht en geluid 's avonds zo veel mogelijk uit je kamer te weren en zorg dat je in ieder geval een raam open laat staan zodat er verse zuurstof aangevoerd kan worden. Als je problemen hebt om in slaap te komen probeer dan voor jezelf een vaste routine op te bouwen voordat je gaat slapen en vlak voor het slapen niet te gaan eten. Ook beeldschermen kunnen je slaappatroon beïnvloeden. Zorg daarom dat je 's avonds niet teveel achter een computer- of tv-scherm zit.