Detoxkuur verbetert de gezondheid niet

Detoxen is een term uit de natuurgeneeskunde die gebruikt wordt voor het reinigen en ontgiften van het lichaam. In de natuurgeneeskunde denkt men dat het zelfreinigend vermogen van het lichaam ondersteund kan worden bij het ontdoen van gifstoffen, zoals alcohol, medicijnen of bestrijdingsmiddelen. De gedachte is dat het lichaam bij het natuurlijke proces geholpen wordt door het inzetten van diverse therapieën of door langdurig te vasten. Het is twijfelachtig of ontgiften wel mogelijk is en welke gevaren er juist ontstaan door te detoxen. Baat het niet dan schaadt het niet, gaat lang niet altijd op.

• Detoxen
• Manieren om te detoxen
• Resultaten en risico's van detoxen
• Gevaarlijke situaties
• Gezondheid verbeteren op een natuurlijke manier
• Conclusie

Detoxen

Veel mensen willen door een periode te detoxen hun lichaam ontdoen van gifstoffen en het in een betere gezondheid brengen. Soms heeft men behoefte aan een detoxkuur omdat men zich schuldig voelt over het gebruik van ongezonde voeding, alcohol en/of tabak. Door te detoxen probeert men op een snelle en grondige manier gifstoffen en verontreiniging afvoeren. Er zijn veel verschillende manieren om te ontgiften. Veel methoden zijn erop gericht om de darmen en de lever te reinigen. Detox kuren wekken vaak de schijn dat door vasten of het gebruik van detox producten schadelijke stoffen uit het lichaam kunnen verdwijnen. Ook wordt soms gesuggereerd dat de werking van de lever ondersteund kan worden, waardoor verhoogde leverwaarden zouden kunnen verbeteren.

Natuurgeneeskundigen, producenten en verkopers spelen in op de groeiende behoefte om te detoxen door het aanbieden van allerlei behandelingen, voedingspreparaten en producten, meestal tegen behoorlijke bedragen. Mythes over giftige stoffen en de manieren waarop deze onschadelijk gemaakt kunnen worden, spelen in het voordeel van de verkopers van detox producten.

De werking van detoxen

Voorstanders van detoxen benadrukken dat gifstoffen meegedragen worden in ons spijsverteringsstelsel, in de lymfevaten en in onze huid en haren. De aanwezige gifstoffen zouden vervolgens diverse gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals vermoeidheid, spijsverteringsproblemen, menstruatieproblemen en depressies. Schadelijke stoffen kunnen zich in diverse bronnen bevinden. Volgens de theorie van het detoxen moet het lichaam ondersteund worden bij het verwijderen van stoffen zoals:

• Medicijnen
• Alcohol
• Tabak
• Suiker en zout
• Deodorant
• Kunstmatige zoetstoffen en E-nummers
• Cafeïne
• Amalgaamvullingen
• Schoonmaakmiddelen
• Bestrijdingsmiddelen

Manieren om te detoxen

Tijdens een detox voedingskuur wordt vaak geadviseerd om tijdelijk te stoppen met het eten van een aantal voedingsmiddelen. Gedurende deze periode worden alleen geselecteerde producten gebruikt, zoals sappen, drankjes, thee, vruchten en groenten. Het gebruik van cafeïne, tabak, alcohol en bewerkte voedingsmiddelen wordt tijdens de kuur afgeraden. Na de periode van intensief vasten worden langzaam diverse voedingsmiddelen aan het dieet toegevoegd. Afhankelijk van de eigen voorkeur of op advies van de natuurgeneeswijzer kan op diverse manieren een detox kuur gevolgd worden:

Sapkuur
Als voor een sapkuur gekozen wordt, dan worden gedurende enkele dagen alleen sappen gedronken. Deze sappen kunnen zelf bereid of kant-en-klaar gekocht worden. Voorbeelden van sappen die zelf gemaakt kunnen worden zijn een combinatie van de volgende ingrediënten:

• peterselie, bleekselderij, appel en knolselderij
• citroen, gember, peer, wortel en bleekselderij

Lemonade detox

Beyoncé maakte deze manier van detoxen wereldberoemd. Het recept bestaat uit 2 eetlepels citroensap of limoensap, 2 eetlepels ahornsiroop (Maple Syrup), een mespuntje cayennepeper en 250 ml water. Beyoncé viel veel af met behulp van dit dieet en haar personal trainers, maar waarschuwde later dat ze de kilo's weer heel snel terugkreeg.

Detoxthee

Er zijn diverse soorten detoxthee verkrijgbaar met verschillende ingrediënten, zoals brandnetel, kruizemunt, gember, lindebloesem, peterselie, kurkuma en zoethout. Mensen met hoge bloeddruk wordt aangeraden om voorzichtig te zijn met het gebruik van zoethout, vanwege de bloeddrukverhogende werking ervan.

Aloë Vera

Via MLM-constructies (Multi Level Marketing) worden, vaak via thuisverkoop, Aloë Vera producten verkocht. Volgens de claim wordt de stoelgang bevorderd en het lichaam gereinigd. Daarnaast mag er slechts zeer weinig gegeten worden. Na een week vasten is er een tijdelijk gewichtsverlies en vaak een algeheel gevoel van slapte opgetreden. Door de versnelde stoelgang ontstaat een kunstmatige diarree, waardoor het risico op tekorten aan noodzakelijke vitamines en mineralen optreedt.

Fruit

Detoxen kan met verschillende fruitsoorten gedaan worden, zoals met druiven of citrusvruchten. Bij deze kuur wordt gedurende de hele dag alleen fruit gegeten, water en kruidenthee gedronken. Er wordt een positieve werking toegeschreven aan de stoffen die in de fruitsoorten voorkomen, zoals vitamines, mineralen, antioxidanten en vezels.

Voedingssupplementen

Deze worden vaak als aanvulling op een detox kuur geadviseerd en bevatten stoffen als brandnetel, paardenbloemextract, vitaminen en zoetstoffen zoals rietsuiker of Stevia. Voedingssupplementen kunnen nooit een gezond eetpatroon vervangen. Voor deze producten geldt dat er géén wetenschappelijk bewijs geleverd is over de werkzaamheid ervan.

Pleisters

Door het plakken van detox pleisters onder de voeten, zou de ontgiftende werking van de organen gestimuleerd worden en gifstoffen via de urine het lichaam verlaten. Ook verkleuren de pleisters zwart, volgens de claim door vrijkomende gifstoffen. Uit onderzoek blijkt dit echter om inwerking van transpiratie op een specifieke stof in de pleister te gaan. Verder zouden negatieve ionen afgegeven worden die zich binden aan zware metalen. Door de aanwezigheid van azijn in de pleisters wordt warmte opgewekt, hieraan wordt door de producent ook een positief effect toegeschreven. Bij een klacht over de gezondheidsclaims van de pleisters werd door de producent geen enkel verweer aangevoerd waaruit bleek dat de pleisters echt werkzaam zijn.

Voetbad

Via de AquaDetox methode worden de voeten in een voetbad geplaatst met zoutwater en een spiraal die trillingen uitzendt. Door de trillingen wordt het lichaam aangespoord om afvalstoffen af te stoten waarna deze via de voeten het lichaam verlaten. Het water kleurt bruin tijdens deze behandeling. De bruine kleur wordt echter vooral veroorzaakt door oxidatie (roestvorming) van de spiraal. Ook als de voeten niet in het badje geplaatst worden, zal het water bruin kleuren! Bij regelmatig of langdurig in het voetenbadje zitten bestaat het risico op huidirritatie. Als er wondjes of huidaandoeningen aan de voeten voorkomen is het zelfs schadelijk om gebruik te maken van het badje. Wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van deze methode ontbreekt.

Detox reizen

Door verschillende aanbieders worden reizen aangeboden om in groepsverband te detoxen. Over het algemeen betreft de reis een detox sapkuur, eventueel gecombineerd met andere methoden zoals darmspoelingen. Naast het detoxen door het beperken van de voeding, worden ook vaak activiteiten aangeboden, zoals yoga, wandelen, gebruik van de sauna en massages.

Darmspoelingen

Detoxen door het reinigen van de darmen wordt door een aantal behandelaars aangeboden, maar door sommigen zelf thuis uitgevoerd. Via een canule wordt water in de dikke darm ingebracht om aanwezige ontlasting af te voeren. Het bewezen effect is alleen dat de ontlasting eerder uit het lichaam verdwijnt. Giftige stoffen kunnen niet langdurig aan de darmwand kleven, omdat de cellen van de darmwand regelmatig vernieuwd worden en hiermee ook eventueel aanwezige reststoffen afgevoerd worden. Het toepassen van deze therapie kan risico’s opleveren, vooral voor mensen met een darmaandoening. Geen enkel onderzoek heeft een positief effect van deze behandeling aangetoond.

Resultaten en risico's van detoxen

Positieve werking van detoxen

Mocht detoxen helpen om je fit en energiek te voelen na een weekje op sappen leven, dan is dat een goed resultaat. Als detoxen een manier is om bewuster te worden van de eigen gezondheid kan er sprake zijn van een langdurig positief effect. Over het algemeen ervaren deelnemers aan een kuur echter nogal wat klachten die behoorlijk hinderlijk en ernstig kunnen zijn.

Klachten tijdens detoxen

Afhankelijk van de gekozen methode kunnen nare verschijnselen optreden. Door de adviseurs van de kuren en producten wordt aangegeven dat deze verschijnselen optreden door het ontgiften van het lichaam. Door critici wordt echter gesteld dat de klachten juist veroorzaakt worden door de beperking in voedingsstoffen waardoor het lichaam protesteert.

Veel gehoorde klachten tijdens detoxen zijn:

• Lusteloosheid
• Hoofdpijn
• Ontregelde bloedsuikers
• Duizeligheid
• Misselijkheid
• Darmklachten
• Verminderde werking van medicatie of anticonceptiepil door veelvuldig toiletbezoek

Risico’s van detoxen

Het motto “baat het niet dan schaadt het niet” gaat in het geval van detoxen niet altijd op. Meestal wordt in het begin van de kuur snel gewicht verloren, met name door de grote beperking van calorieën. Dit gewichtsverlies gaat zo snel, omdat het voornamelijk om het verlies van vocht gaat. Zodra je weer “normaal” eet en drinkt wordt de verloren hoeveelheid vocht weer aangevuld. Omdat het lichaam belangrijke voedingsstoffen mist, kan het daarnaast spierweefsel afbreken om aan de benodigde glucose en eiwitten te komen. Als de hoeveelheid spierweefsel afneemt, wordt de stofwisseling trager, waardoor je sneller aankomt ná de gevolgde kuur.

Gevaarlijke situaties

Uit onderzoek is gebleken dat detoxkuren ook rampzalig af kunnen lopen. Er zijn voorbeelden van mensen die blijvende schade opliepen, of zelfs overleden zijn, door een overdosis water met de bedoeling om het lichaam te zuiveren. Bij het drinken van extreem veel water, dringt er teveel water in de cellen binnen (osmose). Dit proces kan ook in de hersenen optreden, met coma of een ademhalingsstilstand tot gevolg. Voor hartpatiënten is veel waterdrinken extreem gevaarlijk en kan leiden tot een toestand waarin de longen vollopen met vocht.

In 2016 waarschuwde de NVWA voor een detoxmiddel waaraan een jonge vrouw overleed, het betrof Emtea, Irem Natural en Niva detox, te koop in de vorm van capsules en thee. Deze thee was via internet te koop en werd aan de deur verkocht. Ook het detoxadvies van Rens Kroes werd flink bekritiseerd in 2016. Zij adviseerde namelijk om drie weken lang een klei-oplossing te drinken. Hierdoor treedt echter een risico op dat vitaminen niet goed door het lichaam opgenomen worden, met het ontstaan van tekorten tot gevolg.

Wanneer is een detox kuur absoluut afgeraden?

Mensen met een kwetsbare gezondheid lopen extra risico's op gezondheidsproblemen door het uitvoeren van een detoxkuur. In een aantal gevallen kan detoxen zelfs uitgesproken gevaarlijk zijn. Voor zwangeren is detoxen afgeraden, omdat ze door het afbreken van vetten gevaarlijke gifstoffen in het bloed van hun kindje terecht laten komen. Ook kunnen tekorten optreden waardoor zowel moeder als kind onvoldoende voedingsstoffen binnen krijgen. Dit geldt ook tijdens het geven van borstvoeding.

Andere categorieën personen waarbij detoxen afgeraden wordt

• Jongeren: een verlaagd vetpercentage leidt tot een verminderde botdichtheid (osteoporose) en verminderde vruchtbaarheid.
• Kinderen en ouderen zijn kwetsbaar voor tekorten en diarree en mogen niet detoxen
• Mensen met Diabetes Mellitus (suikerziekte) lopen het risico op hypo's
• Bij een eetstoornis, zoals Anorexia of Boulimia zullen klachten toenemen
• Als er sprake is van een hartaandoening, bij hartfalen geldt een vochtbeperking waardoor veel water drinken acuut gevaar oplevert.
• Bij chronische aandoeningen
• Als er sprake is van een kwaadaardige aandoening

Gezondheid verbeteren op een natuurlijke manier

Natuurlijke detox
Ons lichaam heeft een zeer geavanceerd systeem om te detoxen door de werking van de lever, de nieren en het darmstelsel. Het lichaam zorgt er zelf continu voor dat schadelijke stoffen ons lichaam niet kunnen binnendringen of dat ze afgebroken en/of onschadelijk gemaakt worden.

Als je gezond(er) wilt leven, eet dan bewust. Eet veel groenten en fruit en laat geraffineerde producten en suikers weg (zoals witbrood, witte pasta, frisdrank en snoep). Eet zo weinig mogelijk verzadigde vetten, kant-en-klaar producten en sausjes. Alcohol en roken zijn zéér schadelijk voor het lichaam: stoppen met deze middelen levert direct grote gezondheidswinst op.

In mei 2014 vermeldde de gids Making Sense of Chemical Stories: “Het lichaam is zeer goed in staat om schadelijke stoffen af te voeren. Het proces wordt niet effectiever door het slikken van ontgiftende tabletten, het dragen van ontgiftende sokken, ontgiftende lichaamsbehandelingen, brandnetelsap, kruidenthee of een ontgiftend dieet”, zo meldt de gids “Drink een glas water en ga op tijd naar bed, dat bespaart geld en is net zo effectief.”

Conclusie

Het idee dat je gifstoffen kwijt kunt raken door te detoxen is op geen enkele manier bewezen. Daarnaast kan de werkwijze of eenzijdigheid van een detox dieet of detox behandeling een negatieve invloed hebben op de gezondheid. Het natuurlijke systeem van lichaamsreiniging door de werking van lever, nieren en darmfunctie is het enige werkend en wetenschappelijk bewezen detox systeem. De overige manieren om te detoxen maken vooral de eigen portemonnee lichter.