Bijwerkingen van pijnstillers: NSAID's

Pijnstillers uit de groep van de NSAID's (Niet-Steroïde-Anti-Inflammatoire-geneesmiddelen) zoals Ibuprofen en Diclofenac worden vaak voorgeschreven bij aandoeningen zoals ontstekingen, reuma, nierstenen en spierpijnen. Sommige NSAID's worden ook wel voorgeschreven bij aangeboren hartafwijkingen of hartaanvallen (aspirine). De meeste NSAID pijnstillers zijn vrij verkrijgbaar, dit brengt een zeker risico met zich mee. Kennis over de mogelijke bijwerkingen van deze medicijnen is dan ook van het grootste belang voor de gebruikers.

Bijwerkingen van NSAID's

• Welke bijwerkingen hebben NSAID's?
• Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?
• Doseringsmogelijkheden NSAID's
• Hoe kunnen de bijwerkingen worden geminimaliseerd?
• Protonpompremmers bij gebruik diclofenac en ibuprofen
• Lange termijn bijwerkingen
• Conclusie

Welke bijwerkingen hebben NSAID's?

De twee belangrijkste problemen die kenmerkend zijn voor alle NSAID's is dat ze de bloedplaatjes remmen (en daardoor de bloedstolling) en dat ze de aanmaak van maagzuur stimuleren. Een verhoogde maagsapproductie kan namelijk leiden tot een maagzweer (gastritis), irritatie van de maag en tot maagbloedingen.

NSAID's zijn naast pijnstillend ook zeer effectief in het verlagen van koorts. Echter, soms wordt deze koorts veroorzaakt door virussen die de bloedstolling remmen. NSAID's remmen eveneens de stolling. Wanneer ze worden gebruikt terwijl de patiënt lijdt aan een virale koorts, dan kan dit leiden tot een levensbedreigende bloeding. Om deze redenen zouden artsen nooit deze pijnstillers mogen voorschrijven, wanneer het vermoeden bestaat van een (ongediagnostiseerde) virale aandoening.

Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen?

Brandend maagzuur, pijn in de buik, zenuwen, maagzweren en maagbloedingen, zijn de meest voorkomende bijwerkingen van NSAID's. Personen die in het verleden een maagbloeding hebben gehad, mogen deze middelen slechts onder scherp medisch toezicht gebruiken. Als u een donkere ontlasting heeft, of zware buikpijn, meldt dit dan direct aan uw arts. Deze donkergekleurde ontlasting kan namelijk wijzen op bloedingen aan uw maag.

Doseringsmogelijkheden NSAID's

Deze medicijnen kunnen op verschillende manieren worden toegediend. Ze zijn beschikbaar als zetpil, als tablet en als intraveneuze injecties. Zetpillen zijn geschikt voor patiënten die de pillen niet oraal kunnen innemen. Injecties en zetpillen hebben als voordeel dat de medicijnen de maag niet hoeven te passeren. De voordelen hiervan zijn dat de medicijnen niet in de maag worden afgebroken, en dat de maag minder last heeft van de bijwerkingen van de NSAID's

Hoe kunnen de bijwerkingen worden geminimaliseerd?

NSAID's dienen te worden ingenomen met een vol glas water. Ook moet men zich strikt houden aan de voorschreven dosering. Verder is het belangrijk dat de pillen voor inname niet eerst worden gekauwd, geplet of fijngestampt. Wanneer dit wel gebeurt, dan zullen de werkzame stoffen te snel vrijkomen, met als gevolg dat de bijwerkingen sterker worden en de genezende werking wordt verminderd.

Bijwerkingen van de NSAID's zoals maagzweren en maagirritatie, kunnen gedeeltelijk worden verhinderd door tijdens inname melk te drinken. Het vet uit de melk vormt dan een klein beschermend laagje op de maagwand. Ook magnesiumhydroxide en aluminiumhydroxide tabletten, die samen met de pijnstillers worden ingenomen kunnen de bijwerkingen tegengaan.

Personen met een bloedstolingsziekte, nierziekte, leveraandoening of hartproblemen, of patiënten die allergisch zijn voor NSAID's moeten dit nadrukkelijk met hun dokter bespreken, voordat wordt besloten om deze medicijnen gebruiken. Indien u een voorgeschiedenis heeft van maagzweren of maagbloedingen dan dient u dit te melden aan uw arts.

Wanneer u meer dan twee dagen koortsig bent, dan zal uw arts overgaan tot het doen van enkele bloedtesten, voordat wordt besloten om NSAID's te gebruiken.

Protonpompremmers bij gebruik diclofenac en ibuprofen

Protonpompremmers zijn medicijnen die gebruikt worden om de bijwerkingen van NSAID's te temperen. Omeprazol is de meest gebruikte protonremmer in Nederland. De werking van omeprazol berust op het feit dat dit medicijn de zogeheten protonpomp in de maag remt. Deze pomp is verantwoordelijk voor de uitscheiding van zuur in de maag door de pariëtaalcellen. Door deze protonpomp onomkeerbaar te remmen wordt de zuurgraad van de maag verlaagd, wat de kans op maagzweren en beschadiging van de slokdarm vermindert. Omeprazol wordt vaak samen gebruikt met onder andere Ibuprofen en Diclofenac. Deze pijnstillers remmen namelijk de aanmaak van prostaglandine en stimuleren de maagzuur productie. Omdat prostaglandine ook belangrijk is voor de opbouw van het maagslijmvlies wordt dit erg dun en kwetsbaar. Omeprazol beschermt het maagslijmvlies dus tegen een te zuur maagmilieu.

Lange termijn bijwerkingen

Het gedurende langere tijd gebruiken van NSAID's kan leiden tot onomkeerbare nierschade. Ze kunnen ook astma aanzienlijk verergeren. Relatief recent is er een nieuw type NSAID's ontwikkeld, dat minder bijwerkingen zou hebben dan de reeds bestaande pijnstillers. Deze middelen, bekend onder de naam Vioxx of Celebrex, behoren tot de groep van zogenaamde COX-2-remmers. In 2004 werd kwam via een wereldwijd schandaal aan het licht, dat het middel Vioxx (rofecoxib), hartproblemen kan veroorzaken bij langdurig gebruik. Vioxx werd destijds van de markt gehaald. Het is dus maar de vraag of de nadelen van COX-2-remmers opwegen tegen de voordelen. Het is bekend dat NSAID's ook slecht zijn voor de ontwikkeling van de ongeboren foetus. De concentratie NSAID's in moedermelk is overigens te laag om schadelijk voor het kind te zijn. Borstvoeding in combinatie met het gebruik van deze pijnstillers is dus niet gevaarlijk, hoewel het over het algemeen toch vermeden wordt.

Conclusie

NSAID's zijn veelgebruikte pijnstillers, echter wees voorzichtig met het gebruik ervan. Er is een zeker risico op maagzweren en darmbloedingen. Ook kan overmatig en langdurig gebruik leiden tot nierproblemen en leverfalen. Consulteer voor het gebruik uw arts en meldt het hem ook direct, wanneer u de onprettige bijwerkingen van deze medicatie ervaart.

Lees verder

• Top 100 meest gebruikte medicijnen in Nederland
• Ibuprofen; werking, toepassing en bijwerkingen
• Diclofenac; werking, toepassing en bijwerkingen
• Paracetamol werking, toepassing en bijwerkingen
• Omeprazol; werking, toepassing en bijwerkingen