Malaria: waarop letten als toerist

Naar schatting lopen in Europa elk jaar ongeveer 16.000 mensen de ziekte malaria op. Belangrijkste oorzaak van malaria-infectie is het reizen naar risicogebieden. Daarom is een goede voorbereiding op zo´n reis, vooral naar landen in de tropen die getroffen worden door malaria, onvermijdelijk.

Symptomen malaria

Malaria wordt op mensen overgebracht door steken van de malariamug en is doorgaans dodelijk. De symptomen vertonen veel gelijkenis met een fikse griep:

• koude rillingen;
• zeer hoge koorts;
• braken;
• een verlammende moeheid.

Hoewel malaria tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw ook nog in ons land voorkwam, maakt de ziekte de meeste slachtoffers in tropenlanden.

Malaria voorkomen en behandelen

Met betrekking tot het voorkomen en de behandeling van malaria moeten drie perioden worden onderscheiden:

• de periode voorafgaand aan de reis;
• de tijd die men in het malariagebied doorbrengt;
• de tijd na de reis.

Mogelijke problemen en complicaties worden hierna besproken.

Periode voorafgaand aan de reis

Ongetwijfeld heeft men bij de voorbereiding op een reis naar een malaria-gebied meer dan genoeg te regelen. Toch moet men ter voorkoming van malaria absoluut de tijd nemen om een goede tropenarts te raadplegen voor het nemen van de juiste voorzorgsmaatregelen. Huisartsen beschikken doorgaans niet of nauwelijks over de nodige kennis om correcte adviezen te geven voor het voorkomen van een malaria-infectie.

En stel zo’n consult zeker niet uit tot de laatste week voor vertrek. Omdat voor een professioneel advies verschillende details belangrijk zijn, worden de belangrijkste daarvan hieronder vermeld.

Aandachtspunten ter voorkoming van malaria-infectie

• Het reisdoel: de reisbestemming is dáárom van belang omdat daaruit niet alleen het risico op het krijgen van de ziekte malaria kan worden ingeschat, maar ook omdat de keuze van de medicatie van de bestemming afhangt. In sommige landen is de malariaparasiet resistent tegen bepaalde medicamenten. Anders gezegd, de medicijnen werken daar niet meer. Omdat de situatie snel kan veranderen, hierboven een kaartje (Bron: WHO Malaria) " Welke landen zijn malariagebieden;
• Reisduur: de reisduur bepaalt mede welk soort chemoprofylaxe (voorkóming van ziekten door het toedienen van chemische medicijnen) moet worden uitgevoerd en vooral, wanneer daarmee begonnen moet worden. Bij een langdurig verblijf in bepaalde landen kan de arts een chemoprofylaxe afraden vanwege mogelijke bijwerkingen van de medicijnen;
• Persoonlijke informatie: informeer de arts over eventuele gezondheidsproblemen. Sommige anti-malaria-middelen kunnen bij bepaalde gezondheidsproblemen alleen in noodgevallen worden gebruikt;
• Zuigelingen en zwangerschap: voor zuigelingen en vrouwen tijdens of vóór een zwangerschap moet er speciale begeleiding zijn, enerzijds omdat er een verhoogd risico op infectie met ongunstige afloop bestaat, anderzijds omdat bepaalde geneesmiddelen niet mogen worden ingezet.

Voorbereiding voor noodgevallen

• informeer bij uw arts hoe u ingeval van een acute malaria-infectie te werk moet gaan. Laat u, voor het geval dat u op de plaats van bestemming niet onmiddellijk naar een ziekenhuis kunt gaan, een geschikte zelfmedicatie voorschrijven. Als u ziek wordt op de plek van bestemming, bent u onder bepaalde omstandigheden niet meer in staat om aan de juiste medicijnen te raken;
• als u de taal van het land niet spreekt en last heeft van een gezondheidsprobleem dat door malariamedicijnen kan worden beïnvloed, vraag dan uw arts, afhankelijk van uw bestemming, om een kort briefje in het Engels of Frans voor het geval dat u ter plekke een behandeling moet ondergaan.

Andere voorbereidende maatregelen

Naast een bezoek aan de tropenarts moet u met betrekking tot de reis nog andere voorbereidingen treffen:

• overtuig u ervan dat u voor elke persoon de juiste malariamedicijnen heeft ingepakt, inclusief een volledige behandelingsdosis;
• koop met name de klamboe tijdig in want niet alle winkels houden dit soort artikelen altijd op voorraad. Vertrouw er niet op dat u een klamboe nog op de plaats van bestemming kunt kopen;
• zorg ervoor dat er zich in uw bagage lange kleding en voldoende kleingeld bevindt. Als u reist naar een afgelegen gebied, kunt u nog steeds antimalariamiddelen krijgen maar uw creditcard zal u hier waarschijnlijk niet van veel nut zijn;
• verzeker u aanvullend tegen ziekte in het buitenland (met inbegrip van repatriëring naar Nederland), tenzij uw reis- en annuleringsverzekering al voldoende dekking biedt.

Uw verblijf in het malariagebied

Houd u aan de aanbevelingen zoals verstrekt bij de chemoprofylaxe. Daardoor vermindert u het risico op een infectie. Als u desondanks ziek wordt, zoek dan zo snel mogelijk een arts of een ziekenhuis.

Het volgende overzicht geeft verdere aanbevelingen met betrekking tot een mogelijke infectie:

• medicamenten: zorg ervoor dat u altijd een volledige malaria-medicatie in reserve houdt. Ingeval van een infectie bent u mogelijkerwijs niet meer in staat om aan de juiste medicijnen te raken;
• ziekenhuis/arts: informeer u direct na aankomst over het dichtstbijzijnde ziekenhuis (in veel landen vindt het eerste doktersconsult in het ziekenhuis plaats) of een arts. Overtuig u ervan dat u weet waar dat ziekenhuis is of laat op zijn minst de naam van het ziekenhuis opschrijven;
• sociaal netwerk: als u alleen reist, niet in een hotel slaapt of voor langere tijd in het land verblijft, bouw dan een kring van bekenden op die u in geval van nood kunnen helpen. Zorg ervoor dat ten minste één persoon weet waar u verblijft. Bij een malaria-infectie bestaat namelijk het gevaar dat u zich terugtrekt op uw kamer en in het ergste geval daar pas ontdekt wordt als het al te laat is;
• infectie : als u vermoedt dat u lijdt aan malaria, begeef u dan onmiddellijk naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Is dit niet mogelijk, begin dan zelf met de therapie volgens de aanwijzingen van de bijsluiter van de malariamedicijnen en zoek zo snel mogelijk medische hulp. Houd er rekening mee dat aan jonge kinderen doorgaans veel lagere doseringen moeten worden toegediend omdat bij hen het risico van medicijnvergiftiging in vergelijking met volwassenen veel sterker aanwezig is.

Bij tijdige behandeling zal de malaria u waarschijnlijk niet harder treffen dan een normale griep, maar elk onnodig uitstel of vertraging, ook al gaat het maar om enkele uren, kan tot de dood leiden.