Dierentuinquiz & natuurbeleving bij dementie in verpleeghuis

Mensen met dementie, bijvoorbeeld t.g.v. Alzheimer, in contact met de natuur houden en brengen, klinkt vanzelfsprekend. Maar de mogelijkheden tot contact met beesten, planten en de zomerzon zijn beperkt. Zo is een uitstapje naar Artis of Blijdorp maar voor een kleine groep ouderen met dementie haalbaar. Het vraagt dan ook deskundigheid en creativiteit van welzijnsmedewerkers of activiteitenbegeleiders van mensen met Alzheimer om hen toch met de natuur, met dieren in aanraking te brengen. Een goed doordachte quiz met vragen over dieren die u aanvult met muziek, liedjes, gedichten, foto’s, voorwerpen en dierengeluiden, bijvoorbeeld. Maar als u een kans ziet om naar een echt dierentuin te gaan, neem die dan!

Een vraag- en antwoordspel over een dierentuin

Samen met bejaarden met dementie een quiz doen, heeft veel voordelen. Zo kan een quiz ouderen stimuleren, biedt hij afleiding en ontspanning en roept hij wellicht herinneringen op aan beesten uit hun jeugd. Overigens kan het zijn dat de ouderen met bijvoorbeeld Alzheimer sterker reageren op de term 'diergaarde' dan op de term 'dierentuin'. Een term die zijn uit hun jeugd kennen. Het kan ook zijn dat ze goed reageren op de namen van de meest bekende dierentuinen in Nederland, zoals Artis en Blijdorp.

Als u als vrijwilliger, activiteitenbegeleider of mantelzorger optreedt als spelleider, dan kunt u bij de opzet van de quiz op verschillende aspecten letten:

Het onderwerp van de quiz inleiden

Neem nu bijvoorbeeld de vijf eerste vragen van deze quiz. Deze vragen vormen een inleiding op het onderwerp 'de diergaarde' of zoals wij nu zeggen: de dierentuin. Als quizmaster kunt u met behulp van deze vragen inschatten of de quiz goed bij de deelnemers aan dit spel aansluit. Roepen de vragen inderdaad herinneringen op aan een vroeger uitstapje naar de dierentuin? En vormt de quiz zodoende gelijk een aanleiding tot reminisceren (het doelbewust ophalen van positieve herinneringen)? Is er iemand heel enthousiast over een bepaald dier? Of juist angstig?

Variatie in het niveau van de quizvragen over dieren

Het is goed als er eenvoudiger en moeilijker vragen verwerkt zijn in een quiz. Ook de deelnemende senioren verschillen van elkaar in hun, door een ziekte die dementie veroorzaakt, beperktere mogelijkheden. Bovendien kan de ene speler meer geïnteresseerd zijn in dieren dan de andere. En sommigen van hen zijn misschien wel nooit in een 'diergaarde' geweest. Een ander woonde wellicht vlakbij Artis. Of een vader of broer werkte in Blijdorp. Zo is vraag 14 (Van welke zoetigheid houdt een bruine beer? Honing) veel minder moeilijk dan vraag 24 (Waarom heeft een gier een kale kop en hals?).

Afwisseling in het soort vragen in de quiz over beesten

Ook het type van de vragen die u stelt kan variëren. Vraag 19 ‘Welk dier brengt volgens de verhalen een kindje / baby'tje, is een vraag over een volksgeloof / volksverhaal. Maar vraagnummer 20 is een vraag over de natuur (waar nestelt een ooievaar?).

Variatie in diepgang tussen de verschillende spelvragen

Variatie in de diepgang kunt u aanbrengen door over een bepaald dier maar een vraag te stellen (zie vraag 25 over de leeuw) en over een ander dier meer (bijvoorbeeld vraag 5 tot en met 7 over de kangoeroe).

Het contact met de natuur en beesten uit de dierentuin

Behalve door verscheidenheid in de gestelde vragen, kunt u het contact met de natuur, in dit geval de dieren uit een dierentuin, intensiveren door de quiz meer aan te kleden. Natuurlijk, het blijft behelpen. Want u kunt moeilijk een giraffe of een uil meenemen.

Zo kunt u zorgen voor:

• Afbeeldingen: foto’s, ansichtkaarten, een boek, een kalender of kaartjes van een Memory-spel
• Voorwerpen: speelgoeddieren uit een speelgoedwinkel of zelfs knuffeldieren (pas wel op of mensen dat kinderachtig vinden)
• Muziek: muziek met dierengeluiden, dierenliedjes, CD met ‘Le Carnaval des Animaux' van Saint Saёns
• Zintuiglijke voorwerpen: een (namaak) tijgervel, een bonten muts, een tas van 'krokodillenleer', pauwenveren
• Dierengeluiden: misschien bootsen de hoogbejaarden met dementie geen dier na, maar u alsspelleider wel?
• Gedichten en korte verhalen

Bezoek aan de dierentuin

U zou de ouderen met dementie een mooie natuurbeleving kunnen laten ervaren, als u met (enkele van) hen een bezoek zou kunnen brengen aan een van de Nederlandse dierentuinen.Tijdens zo'n bezoek zou u zelf passende foto's kunnen nemen.
Wat dacht u van een bezoek aan Artis in Amsterdam? Of misschien zit u dichter in de buurt van Blijdorp in Rotterdam? En als u in het noorden van het land woont, kunt u wellicht op bezoek in Wildlands Adventure zoo Emmen! Uw cliënten kennen dat vast als ' die dierentuin in Emmen of zo...' Alle dierentuinen hebben groepskortingen. Als u wilt weten of u met een groep ouderen kans maakt op een korting, kijkt u dan even op hun site of bel even op. Dan kunt u gelijk even vragen hoe toegankelijk de dierentuin is voor mensen met een rollator en voor mensen die in een rolstoel zitten. Het kan ook verstandig zijn te vragen welke dagen en uren de minste bezoekers trekken. Als er minder bezoekers zijn in een dierentuin dan kunt u met de mensen in een rolstoel dichterbij de attracties komen en vindt u gemakkelijker een plekje in een van de restaurants. En misschien is het mogelijk om een paar tafels te reserveren?

Vragen en antwoorden voor een dierentuinquiz

1. Wat is de oudste dierentuin van Nederland? Artis.
2. Waar in Nederland, in welke stad ligt Artis? Amsterdam.
3. Noem eens een andere bekende, oude dierentuin in Nederland? Blijdorp.
4. Waar ligt diergaarde Blijdorp? In Rotterdam.
5. Kunt u een aantal dieren noemen die u kunt vinden in een dierentuin? Veel antwoorden zijn goed.
6. Om welk dier is Australië beroemd? De kangoeroe.
7. Waarvoor gebruikt een kangoeroe zijn buidel?
8. Wat kan een kangoeroe heel goed? Springen.
9. Welk dier is groter: een gorilla of een chimpansee? Een gorilla.
10. Welk dier uit de dierentuin heeft een hele lange nek? Giraffe (alternatieven: struisvogel, flamingo)
11. Waarvoor kan een giraffe zijn lange hals goed gebruiken? Blaadjes van de bomen eten. In de verte kijken.
12. Waarom heeft een ijsbeer het niet koud? Door zijn vetlaag en warme vacht.
13. Wat doet een beer in de winter? Hij houdt een winterslaap. Of: niets…
14. Van welke zoetigheid houdt een bruine beer? Honing.
15. Welke vogel roept zijn eigen naam? Een Oehoe.
16. Waar staan uilen om bekend? Om hun wijsheid. Grote ogen. Goed zien in het donker. Muizen vangen.
17. Welke vogel kunt u leren praten? Een papegaai. (alternatieven: beo, parkiet)
18. De walrus is familie van de zeehond. Wat heeft de walrus, wat de zeehond niet heeft? Slagtanden.
19. Welk dier brengt volgens de verhalen de kinderen, baby’s? De ooievaar.
20. Waar heeft een ooievaar zijn nest? Hoog in een boom of op een ‘molenwiel’ op een paal.
21. Welk dier draagt zijn schild op zijn rug? Een schildpad.
22. Waar staan schildpadden om bekend? Om hun traagheid.
23. Welk dier heeft een lange slurf? Een olifant.
24. Welk dier heeft grote flaporen? Een olifant.
25. Welk dier wordt wel de koning der dieren genoemd? De leeuw.

Conclusie over een goed samengestelde quiz over een dierentuin en contact met de natuur

Met een goed samengestelde quiz over bijvoorbeeld de beesten uit een dierenpark, kunt u de cliënten met dementie, min of meer in contact brengen met een stukje natuur, in dit geval wilde dieren. U heeft meer resultaat als u de rond de quiz zelf zorgt voor een aantal extra’s: muziek, dierenverhalen, gedichtjes, liedjes, afbeeldingen, noem maar op.

Lees verder

• Dementerende ouderen: contact maken om te communiceren
• Dementie & communicatie: open, gesloten, suggestieve vragen
• Sinterklaasquiz: hersenfitness voor dementen
• Kerstquiz bij dementie: braintraining triggert herinneringen
• Braintraining bij dementie: Oud- en Nieuwjaarsquiz