Arm/schouder uit de kom: herstel en operatie

Arm oftewel schouder uit de kom, dit kan zeer plotseling ontstaan en erg pijnlijk zijn. Bij jonge kinderen wordt het vaak gezien als ze aan één arm worden opgetild. Bij volwassenen heeft het vaak een andere oorzaak. Hoe ontstaat het, wie zet de schouder terug en is een mitella of operatie nodig?

Is het nou arm uit de kom of schouder uit de kom?

De meeste mensen noemen het de arm uit de kom, maar feitelijk heet het de schouder uit de kom. Met beiden wordt wel hetzelfde bedoeld: De schouder bestaat uit een gewrichtskop en een gewrichtskom die in elkaar vallen. De arm eindigt in de schouder. In dit artikel spreken we alleen nog verder over 'schouder uit de kom' maar mag, als u dit prettiger vindt, ook gelezen worden als 'arm uit de kom'.

Oorzaak van de schouder uit de kom

Een schouder uit de kom, ook wel luxatie genaamd, ontstaat wanneer de gewrichtskop niet meer goed in de gewrichtskom zit. Dit kan ontstaan doordat er te hard aan de arm wordt getrokken of door een verkeerde beweging. Maar ook een val kan dit veroorzaken. Bij jonge kinderen komt een schouder uit de kom vaak voor wanneer het kind aan één arm wordt opgetild. Er ontstaat dan een grote kracht aan de arm en het opperarmbeen wordt letterlijk uit de kom getrokken. Bij volwassenen wordt vaak sporten of een te grote belasting van de schouder gezien als oorzaak. Vallen op de arm of schouder veroorzaakt soms ook het wegschieten van de schouder uit de kom. Soms wordt het veroorzaakt doordat het omringende weefsel niet sterk genoeg is om de botten op hun plaats te houden of omdat er een te grote elasticiteit is.

Symptomen en pijn

De gewrichtskom kan gedeeltelijk of helemaal uit de kom schieten. Meestal schiet de gewrichtskop naar achteren toe. Er ontstaan direct pijnklachten. De arm raakt al snel verdoofd en er treedt krachtverlies op aan de arm. Het is vaak ook te pijnlijk om de arm nog te gebruiken. Er is vaak een verdikking te zien aan de zijde waar de arm uit de kom is geschoten: aan de voorzijde of aan de achterzijde van de schouder. Er kan een onderhuids bloeding ontstaan waardoor er een blauwe plek op komt zetten. Soms hangt de arm iets gedraaid naar binnen toe. Kinderen laten hun armpje slap hangen en huilen hard. Wanneer er bij een kind aan één arm is getrokken (bijvoorbeeld optillen aan één arm) kan ook een meesleurarmpje ontstaan. Dit moet niet verward worden met de schouder uit de kom.

Een schouder uit de kom veroorzaakt een felle, soms ondraaglijke pijn. Wanneer de gewrichtskop er aan de voorkant uit is geschoten dan is de pijn vaak minder.

Behandeling en herstel

Een schouder die uit de kom schiet kan in sommige gevallen zelf direct terugschieten. Toch doet de arm dan nog pijn. Een arts zal moeten bekijken of de schouder goed terug in de kom zit en of er geen schade is ontstaan. Pijnstillers worden soms voorgeschreven. In andere gevallen schiet de arm uit de kom en blijft gedeeltelijk of geheel uit de kom. Deze is door een arts terug te zetten. Ga nooit zelf proberen de schouder terug in de kom te zetten. De kans op onherstelbare schade is groot. Direct koelen voorkomt verdere zwelling en verdoofd de pijn enigszins. De arm mobiliseren met een brede das is aan te raden. Een brede das is, zoals de naam al doet vermoeden, breder dan een smalle mitella. De SEH of de huisarts zal de ontwrichte schouder behandelen. Er zal vaak een verdoving in de schouder worden aangebracht. Daarna zal de gewrichtskop terug in de kom worden geplaatst. Dit kan ondanks de verdoving toch nog pijnlijk zijn. Volledig ontspannen versnelt het terugplaatsen. Kinderen worden soms onder narcose gebracht omdat deze de arts vaak teveel tegenwerken.

Na terugplaatsing kan de arm weer normaal bewogen worden maar is vaak wel de eerste dagen nog pijnlijk. Soms worden er pijnstillers voorgeschreven. Koelen voorkomt zwelling en verdooft de pijn. Wanneer de pijnklachten erger worden of er ontstaat het gevoel dat de schouder opnieuw uit de kom schiet, moet contact worden opgenomen met de arts.

Bij mensen boven de 40 jaar kan er vaak een blijvende schade ontstaan aan de pezen of aan het gewricht. Deze schade is soms onherstelbaar. Klachten als pijn of stijfheid kunnen dan op blijven treden. Pijnstilling kan voorgeschreven worden. In sommige gevallen is een operatie nodig. Zelden raakt een zenuw beschadigd. Er is vaak een grotere kans dat er opnieuw een ontwrichting plaatsvindt. Wanneer dit vaker voorkomt is een operatie nodig om ervoor te zorgen dat dit niet meer gebeurt.