Wiegendood: plotselinge dood bij baby

Wiegendood is het plotseling optreden van de dood bij baby's en jonge kinderen onder de twee jaar oud. Veel jonge ouders hebben angst voor deze plotselinge sterfte, vooral omdat het moeilijk te voorkomen is. Door een aantal risicofactoren uit te sluiten kan de kans op wiegendood verkleind worden. Waardoor ontstaat wiegendood en komt het ook bij volwassenen voor?

Wat is wiegendood?

Wiegendood is de Nederlandse benaming voor sudden infant death syndrome (SIDS), wat betekent een plotselinge dood bij baby's zonder dat hier een medische oorzaak voor te vinden is. Veel kersverse ouders zijn bang dat hun baby komt te overlijden aan wiegendood. Het is een soms niet te voorkomen doodsoorzaak die geen voortekenen kent. In Nederland sterven 1 op de 7.000 kinderen van onder de twee jaar aan wiegendood. In Amerika sterft 1 op de 2.000 baby's aan wiegendood.

Oorzaken

Bij iedereen is de ademprikkel aanwezig; de hersenen geven de longen continue een prikkel om adem te halen. Dit is iets wat automatisch gebeurt en waar we niet over na hoeven te denken. Bij jonge baby's gaat het hier soms mis: de hersenen geven geen prikkel meer door en de longen houden op met adem halen. De hersenen krijgen op hun beurt weer niet het signaal dat de baby bezig is te stikken. Het gevolg is snel merkbaar: de dood treedt in.

Bepaalde omgevingsstoffen kunnen ervoor zorgen dat de hersenen de signalen niet goed oppikken of doorgeven, tabaksrook bijvoorbeeld, is een veroorzaker. Ook kalmerende middelen die soms aan de baby worden voorgeschreven kunnen wiegendood veroorzaken. De vroegere stootkussens, die men soms nog wel eens aantreft in ledikantjes en wiegjes, kunnen de ademhaling van de baby belemmeren. Net als een teveel aan knuffels in het bedje of de baby op de buik laten slapen. In Amerika worden baby's veel in het bed bij de ouders gelegd. Men ziet daar ook een hogere aantal gevallen van wiegendood. Te warm aangekleed of verstrikt raken in beddengoed zijn ook veroorzakers voor de gevreesde wiegendood.

Een afwijking in het zenuwstelsel kan soms wiegendood veroorzaken. Sommige baby's hebben een verstoorde balans van serotonine in het lichaam. Serotonine is een neurotransmitter die invloed heeft op de slaap, de stemming, eetlust en pijnprikkelverwerking. Een verstoorde balans veroorzaakt onder andere een veranderende ademhaling. Jongens hebben minder serotonine-reptoren dan meisjes waardoor ze trager reageren op een verstoorde ademhaling. Om die reden komt wiegendood ook vaker bij jongens voor.

Wiegendood bij volwassenen

Bij volwassenen komt wiegendood ook wel eens voor. Dit wordt dan Sudden Adult Death syndroom genoemd. Het is een plotselinge dood zonder dat hier een medische aanwijsbare reden voor was. Vaak zijn de slachtoffers niet bekend met hartproblemen of ademhalingsproblemen. Vaak zijn er wel hartritmestoornissen vlak voor de dood waarneembaar. SADS komt vrij weinig voor onder volwassenen.

Wiegendood voorkomen

Wiegendood is niet altijd te voorkomen. Er kan iets mis zijn in de hersenen of onvoldoende ontwikkelt zijn, zonder dat dit merkbaar is. Wel is er een grote daling van wiegendood te zien de laatste jaren, mede door het letten op een aantal risicofactoren. Allereerst heeft het aansluiten van de baby op een alarm geen enkel affect. Er zijn alarmmatrassen of een alarm dat wordt aangesloten op de luier. Deze apparaten voorkomen wiegendood niet, maar fabrikanten maken wel handig gebruik van de angst van ouders om deze producten te verkopen. Baby's met hartproblemen of ademhalingsproblemen worden wel op een monitor aangesloten, maar dit heeft weinig met wiegendood te maken.

• Laat de baby niet bij volwassenen of andere kinderen in bed slapen. De kans is groot dat de baby verstikt raakt tegen een van de ouders aan of in het matras of beddengoed.
• Koop een ventilerend matras voor de baby.
• Laat de baby op de rug slapen. Draai de baby terug op de rug wanneer deze zich naar buikligging draait. Dit geldt vooral voor kinderen tot vier maanden oud.
• Gebruik geen stootranden in het ledikantje. De baby zal zich echt niet bezeren. Ventilatie is belangrijk.
• Kleed de baby niet te warm aan en dek hem niet te warm toe. Een slaapzak biedt meer veiligheid dan een dikke deken waaronder de baby kan verdwijnen.
• Geef de baby geen kalmerings-of slaapmiddelen, deze kunnen de ademprikkel weghalen. Een huilende baby kan beter getroost worden.
• Niet roken in ruimten waarin de baby verblijft. Zwangere vrouwen dienen al helemaal niet te roken.
• Laat de baby niet alleen achter in huis. Kijk regelmatig even of alles normaal verloopt en of er geen knuffels in de weg liggen.

Sinds ouders op de hoogte worden gebracht van deze risicofactoren, is het aantal gevallen van wiegendood sterk gedaald. Toch kan wiegendood nooit helemaal voorkomen worden.

Lees verder

• Hersendood, echt dood
• Schijndood of ondode