Wat kun je zelf doen in geval van keelpijn

Keelpijn ontstaat vaak als je verkouden bent. Meestal is er dan sprake van een virus die zowel de verkoudheid als keelpijn veroorzaakt. Er kan ook sprake zijn van een bacteriële infectie. De keel voelt pijnlijk en gezwollen aan en slikken doet zeer. Vaak is het gewoon een kwestie van uitzieken. Toch kun je zelf er een hoop aan doen om de klachten wat verlichten. Denk maar aan een ijskoud drankje. Hoe ontstaat keelpijn en wat kun je doen als je last hebt van keelontsteking?

Een infectie door bacterie of virus

Als het plotseling komt opzetten is er meestal sprake van een infectie. De meeste infecties worden veroorzaakt door een virus. Je bent in dat geval vaak al verkouden. Het kan zijn dat je ook last hebt van andere verschijnselen zoals: koorts, spierpijn, heesheid of koude rillingen. Verder kun je last hebben van hoofdpijn, stijve nek, oorpijn en opgezette lymfeklieren in de nek. Hoewel je jezelf misschien niet zo fit voelt op dat moment, is het zeer waarschijnlijk dat je zonder verdere klachten weer vanzelf beter wordt. Virussen komen het meeste voor als oorzaak.

In een minder aantal gevallen gaat het om een bacteriële infectie. De kans is groot dat de ziekteverwekker de bacteriesoort “streptokokken” is. De keelpijn wordt dan angina genoemd. Het begint met een droge, branderig pijn waarbij de keel wat opgezwollen voelt. Slikken is pijnlijk en de keel is rood. Soms kun je als je goed in de keel kijkt, witte of gele plekken dik wit slijm zien. Verder kunnen hoofd- en buikpijn (buikgriep) voorkomen. Soms is er sprake van een stijve net en pijnlijk opgezette lymfeklieren in de nek. In geval van bacteriën kan er een antibioticakuur worden gegeven.

Andere oorzaken

Keelpijn kan ook het gevolg zijn van: te veel praten, langdurig zingen of schreeuwen, te veel roken, te veel alcohol, te veel hete spijzen of dranken, of inademing van prikkelende stoffen thuis of op het werk. Het kan ook een symptoom zijn van andere aandoeningen zoals: hooikoorts, amandel- of tandvleesontsteking. Verder kun je ook last van je keel krijgen door overmatig gebruik te maken van zuigtabletten of mondspoelingen met ontsmettende stoffen.

Weerstand

De ontsteking van de keel ontstaat doordat virussen en/of bacteriën het slijmvlies van de keelholte aantasten. Hierdoor raakt het ontstoken met alle klachten als gevolg. Als je weerstand wat minder is, is de kans groter dat het slijmvlies ontstoken raakt. Dit kan door allerlei redenen komen, bijvoorbeeld door stress, ziekte of ondervoeding. Door sigarettenrook kan het slijmvlies bijvoorbeeld ook beschadigen. Het lichaam zal in geval van infectie reageren door afweerstoffen aan te maken. Hierdoor krijg je koorts. De virussen en bacteriën worden uitgeschakeld en worden in de lymfeklieren afgebroken. Dit is de reden waarom lymfeklieren opzwellen.

Wat kun je zelf doen?

Omdat er meestal sprake is van een virusinfectie, kun je er verder weinig aan doen en kun je alleen maar zorgen dat je het zo goed mogelijk uitziekt. Na twee weken moet je weer hersteld zijn. Neem veel rust en eet gezond. Een virus is moeilijk te bestrijden. Klachten zijn wel wat te verlichten. Zo kan ijs of een koud drankje erg verzachtend zijn voor de keel. Als slikken erg pijnlijk is, probeer dan zoveel mogelijk vloeibaar voedsel te gebruiken zoals soep, pap, vla, kwark en pudding. Sommige zuivelproducten kunnen slijmvorming geven in de keel. Wat ook verzachtend werkt is het drinken van kleine slokjes thee met honing, suikerwater of dropwater. Op een dropje zuigen helpt ook, hoewel dat bij langdurig gebruik schadelijk kan zijn voor je gebit. Verder kun je beter zo min mogelijk praten en droge lucht vermijden. Verder moet je oppassen met sigarettenrook omdat de rook het slijmvlies in de keel prikkelt.

De middelen

In de ochtend zijn de klachten meestal erger. Er zijn geen geneesmiddelen die een virale keelinfectie kunnen genezen. De pijn is wel te verlichten met een pijnstiller. Zo kun je bijvoorbeeld een paracetamol innemen. Mocht je dan nog steeds erge last van keelpijn hebben, kun je eventueel een ontstekingsremmende pijnstiller zoals ibuprofen of naproxen gebruiken. Een bacteriële infectie is meestal ernstiger. De klachten zijn heviger en een antibioticakuur wordt in sommige gevallen voorgeschreven door de huisarts.

De middelen die je beter niet kunt gebruiken

Zuigtabletten tegen keelpijn werken over het algemeen niet beter dan eerder genoemde huismiddeltjes. Eigenlijk zijn zuigtabletten dure snoepjes met toevoeging van ontsmettende en/of plaatselijk pijnstillende stoffen. Plaatselijk pijnstillende stoffen (lidocaïne, ambroxol) hebben nog het meeste effect, maar ze hebben ook een licht verdovend effect op de tong en de rest van de mondholte. De stoffen die werkelijk de pijnlijke plek in de keel bereiken zijn weinig. Stoffen die ook veel voorkomen in zuigtabletten zijn: chloorhexidine, dequalinium, dichloorbenzylalcohol en amylmetacresol, cetylpyridine en fenol. Deze hebben alleen effect op bacteriën en niet op een virus waarvan meestal sprake is. Soms wordt er extra vitamine C toegevoegd. Tegen keelpijn heeft dit geen enkel nut. Het enige middel dat mogelijk de duur van de keelpijn bekort, zijn zuigtabletten met zink. De werking van dit middel is echter nog onvoldoende onderzocht en te veel gebruik van zink kan ook nadelige effecten hebben. Als je het wilt gebruiken, doe het dan kortdurend, dus slechts enkele dagen.

Wanneer naar de huisarts?

Keelpijn is meestal het gevolg van een virusinfectie waarbij je tegelijkertijd hoest of verkouden bent. Hoewel je jezelf niet lekker voelt, hoef je meestal niet naar de dokter te gaan. Mocht je langer dan vijf dagen meer dan 38,5 graden koorts hebben, of wanneer niet meer kunt slikken, erg benauwd bent of vlekjes op de huid krijgen, ga dan wel naar de dokter. Rode vlekjes kunnen duiden op roodvonk. Hierbij is er naast keelpijn ook sprake van een opgezette en gevoelige halsklieren, een rood gezicht en roze/rode vlekjes op de huid. Het wordt door de Streptokok-bacterie veroorzaakt.

Lees verder

• Keelpijn en wat je er zelf aan kunt doen
• Zelfzorg bij verkoudheid: handige tips
• Codeïne: een middel tegen pijn en hoesten
• De werking van onze immuniteit
• Keelontsteking: de symptomen en wat te doen