Menstruatie: afwijkingen van de duur cyclus

Gemiddeld duurt de menstruatiecyclus van een vrouw 28 dagen. Het gaat om de tijdsperiode tussen het begin van de menstruatie en het begin van de daaropvolgende menstruatie. Bij sommige vrouwen is de cyclus zo regelmatig dat ze de klok erop gelijk kunnen zetten wanneer ze ongesteld worden. Bij veel vrouwen is het wat meer variabel. Sommige vrouwen menstrueren om de paar weken, terwijl andere vrouwen slechts enkele malen per jaar menstrueren. Wanneer is er sprake van een afwijking in de duur van de cyclus?

De normale cyclus

De menstruatiecyclus is de tijdsperiode tussen het begin van een menstruatie tot aan het begin van de volgende menstruatie. Dit zal normaal gesproken tijdens de vruchtbare periode van een vrouw elke maand terugkomen totdat de overgang komt. Bij de meeste vrouwen duurt de cyclus tussen de 24 en 35 dagen, waarvan het gemiddelde op 28 dagen ligt. Sommige vrouwen weten haast exact op welk tijdstip ze ongesteld zullen worden. Bij de meeste vrouwen is dit wat meer variabel.

Hoe het werkt

Gemiddeld gezien komt op de veertiende dag na de eerste menstruatiedag, de eicel vanuit de eierstok vrij in de eileider. Deze cel is maar één dag vruchtbaar. Na enkele dagen komt de eicel aan in de baarmoeder. In geval van een bevruchting zal de embryo zich in het slijmvlies van de baarmoeder nestelen. Meestal is er geen bevruchting. In dat geval wordt de eicel en het baarmoederslijmvlies afgestoten, waardoor je ongesteld wordt. Dit hele proces werkt onder invloed van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progestageen.

Wanneer is er een afwijking?

Als de cyclus langer duurt dan 5 weken, is er sprake van een weinig frequente menstruatie, ook wel oligomenorroe genoemd. Er zijn vrouwen die maar enkele malen per jaar ongesteld worden, en bij sommigen stopt de menstruatie helemaal (amenorroe). Meestal is er sprake van een hormonale ontregeling als de menstruatie onregelmatig is of zelfs helemaal uitblijft. Bij een storing in de cyclus kan je meer vloeien, onregelmatig vloeien of meer menstruatieklachten krijgen. Op zich kan het geen kwaad, maar het kan mogelijk zijn dat er geen eicel vrijkomt tijdens de cyclus. In geval van een kinderwens kan het een probleem vormen.

Oorzaken

De hormonale ontregeling kan ontstaan vanuit de eierstokken, maar ook vanuit de hersenen. Er kunnen vele oorzaken zijn van een afwijking in de menstruatiecyclus. Een aantal worden hieronder genoemd.

Begin of eindfase vruchtbare periode
Een vrouw begint met menstrueren in de puberteit tot aan de overgang. Aan het begin of einde van deze periode kan het gebeuren dat het baarmoederslijmvlies zich wel opbouwt, maar dat er geen eisprong komt. Hierdoor wordt de cyclus niet afgerond en wordt het slijmvlies steeds dikker. Op den duur ontstaan er onregelmatige bloedingen, ook wel doorbraakbloedingen genoemd.

Het polycysteus ovarieel syndroom (PCO)
Bij deze aandoening zijn de eierstokken aangedaan. Meestal zijn er meerdere kleine cysten aanwezig als gevolg van een hormonale afwijking. Dit kan leiden tot frequent menstrueren, overgewicht, overmatige beharing of het volledig uitblijven van de ongesteldheid. Omdat de eisprong minder of soms niet plaatsvindt, zijn vrouwen met deze aandoening verminderd of niet vruchtbaar. Een hormoonbehandeling kan deze aandoening behandelen.

Schildklier
Wanneer er een functiestoornis is van de schildklier of bijnieren, kan het voorkomen dat de menstruatie vermindert of soms helemaal verdwijnt.

De hypofyse
De hypofyse, ook wel pijnappelklier genoemd, bevindt zich in de hersenen en produceert onder andere het hormoon prolactine. Als er teveel van dit hormoon wordt geproduceerd, zal er minder vaak een menstruatie plaatsvinden. Sommige vrouwen hebben bij deze aandoening soms een wat melkachtige afscheiding uit de tepels.

Vanuit de hersenen
Het kan ook voorkomen dat de hormonale aansturing van de eierstokken vanuit de hersenen stopt of vertraagt. Door psychologische belasting zoals hevige stress, of een lichamelijke belasting zoals anorexia of extreem zwaar sporten kunnen een oorzaak zijn dat de menstruatie uitblijft.

Wat kun je zelf doen?

Het is goed om na te denken wat de oorzaak zou kunnen zijn van je afwijkende menstruatiecyclus. Als de ongesteldheid erg onregelmatig is, of lang uitblijft, moet er naar de oorzaak gekeken worden. In overleg met de huisarts kan er bekeken worden of nader onderzoek of behandeling nodig is.

Naar de dokter

De dokter zal vragen stellen om op zoek te gaan naar de oorzaak. Als er een lichamelijk onderzoek plaatsvindt, zal er gekeken worden naar het gewicht, beharingspatroon en de grootte van de eierstokken. Daarnaast kan er een bloedonderzoek gedaan worden en de schildklier en bijnieren kunnen onderzocht worden. Vaak zal nader onderzoek plaatsvinden door een specialist. Afhankelijk van de oorzaak, zal er een behandelplan worden opgesteld. Zo zal een gynaecoloog worden ingeschakeld in geval van een kinderwens, zodat er met behulp van medicijnen weer een eisprong opgewekt kan worden.

Spontaan herstel

Bij stress moet je werken aan de oorzaak, eventueel met behulp van een psycholoog. Mocht er sprake zijn van anorexia nervosa, is er intensieve begeleiding nodig omdat dit een levensbedreigende ziekte is. Extreme sporters, moeten geleidelijk aan minder gaan sporten. In deze gevallen komt na behandeling zonder medisch ingrijpen meestal de menstruatie vanzelf weer terug.