(Chronische) vermoeidheid door vitamine D- of B12-tekort

Je zult het maar zijn, altijd moe. Huisartsen weten vaak niet wat ze ermee aan moeten en zeggen dan vrij gemakkelijk "leer er maar mee leven". Maar soms kan de oorzaak van de vermoeidheid best simpel op te lossen zijn. Dit zou zomaar een lage vitamine B12-status kunnen zijn, die naar schatting bij 10% van de Nederlandse bevolking voorkomt. Chronische vermoeidheid kan helaas veel verschillende oorzaken hebben. En iedereen ervaart zo'n vermoeidheid ook weer anders. Sommige mensen kunnen helemaal niets meer en liggen de hele dag op bed. Andere mensen kunnen misschien zelfs nog een aantal uren werken. Maar het loont zeker de moeite om nog eens verder te kijken en te zoeken naar de oorzaken. Want sommige oorzaken zijn aantoonbaar en ook redelijk gemakkelijk op te lossen.

Mogelijke oorzaken van vermoeidheid

Daarbij kunnen onder meer onderscheiden worden:

• Vitamine D3-tekort
• Vitamine B12-tekort
• Andere tekorten of oorzaken

De huisartsen in Nederland hanteren voor allebei deze vitaminen een andere, te hoge ondergrens, bij beoordeling van het bloedonderzoek. Daarom worden deze vitaminen vaak gemist als zijnde de oorzaak voor (chronische) vermoeidheid. De meest voorkomende oorzaak van een vitamine B12-tekort is een verstoorde opname. Dit kan onder meer optreden bij het slikken van maagzuurremmers, omdat voldoende maagzuur heel belangrijk is om vitamine B12 uit de voeding te kunnen opnemen.
Een vitamine D-tekort komt vaak voor in combinatie met schildklier- en vitamine B12-tekort. Schildklieraandoeningen en bloedarmoede door ijzertekort zijn oorzaken van vermoeidheid, die sneller door de huisarts worden geconstateerd.

Tekort aan vitamine D

Vitamine D is eigenlijk geen vitamine maar een hormoon. Vitamine D omvat een groep van vijf in vet oplosbare prehormonen (precursors van hormonen), waarvan vitamine D2 en vitamine D3 de belangrijkste zijn. Vitamine B2 is betrokken bij wondheling, doordat het ontstekingen bestrijdt en gaat zonnebrand tegen. Daarbij wordt bij ouder worden minder vitamine D door het lichaam aangemaakt. Vitamine D3 speelt onder andere een rol in de bot- en tandopbouw. Tevens is deze vitamine belangrijk voor de witte bloedcellen, die de afweer tegen virussen coördineren en het repareert ook nog bepaalde cellen in het lichaam. Vitamine D3 neemt het in de darm aanwezige calcium op uit de voeding. Vitamine D wordt in het lichaam aangemaakt door de lever en vervolgens door de nieren om de bioactieve vorm calcitriol aan te kunnen maken.

Hoeveel vitamine D heeft het lichaam per dag nodig

Een volwassene heeft, afhankelijk van zijn of haar leeftijd of gewicht, tussen de 4000 IU en 6500 IU vitamine D per dag nodig. Je kunt het binnen krijgen door producten te eten met vitamine D erin of door de inwerking van de zon. Maar met voeding krijg je hooguit 300 IU vitamine D per dag binnen en helaas hebben wij in Nederland doorgaans meer donkere dagen dan zonnige. Daardoor kan een tekort zeker in de wintermaanden nog weleens flink kan oplopen. Zonnebrandcrème met een SPF waarde van 15 of hoger houdt ook nog eens voor 99 % de opname van vitamine D3 door de huid tegen.

Symptomen van een vitamine D-tekort

En nu wil het geval dat een vitamine D-tekort zorgt voor onder andere de volgende klachten:

• regelmatig verkouden en griep
• slappe spieren en spierkrampen
• chronische vermoeidheid
• bloedend tandvlees
• angstaanvallen
• lusteloosheid
• verstoorde slaap, veel en vroeg wakker (slaapinsomnie)
• hyperventilatie
• hartkloppingen

Allemaal klachten waar mensen met chronische vermoeidheid ook vaak last van hebben.

Helaas houden veel huisartsen het idee erop na dat alleen oudere mensen een vitamine D-tekort kunnen hebben en willen veel huisartsen dan ook niet testen op een vitamine D-tekort in het bloed. Daarnaast hanteren veel huisartsen ook nog eens een te lage vitamine D-waarde als ondergrens. Meestal gaan ze uit van een waarde van 50 nmol/l, terwijl een onderwaarde van 80 nmol/l al een veel betere ondergrens zou zijn. Dus vraag als je bloedonderzoek hebt laten doen naar de vitamine D-waarde ook altijd de waarde op, zodat je zelf kunt controleren hoe laag of hoog deze waarde is en of die valt binnen de juiste referentiewaarde.

Huisartsen schrijven daarnaast vaak calci-chew voor als ze een vitamine D-tekort constateren. Maar daarvoor is dit medicijn helemaal niet bedoeld. Zeker voor lage vitamine D-waardes (rond de 25 nmol/l) is Colecalciferol in drankvorm veel beter. Gelukkig is het ook mogelijk zelf wat aan je vitamine D-tekort te doen, door in de winkel vitamine D3 druppels te kopen. Deze druppels zijn het beste omdat aan dit product al olie is toegevoegd, zodat de vitamine D beter in het lichaam wordt opgenomen. Vitamine D is namelijk een in vet oplosbare vitamine. Vitamine D wordt beter opgenomen indien het lichaam over voldoende magnesium beschikt.

Vitamine B12-tekort

Vitamine B12 is een vitamine die onder andere belangrijk is voor de bloedaanmaak, voor een normale celdeling, voor het goed functioneren van de gehele (darm)stofwisseling én voor het gehele zenuwstelsel. Én – heel belangrijk - voor het goed functioneren van de hersenen, want vitamine B12 en B11 zijn zeer belangrijk voor een goede ontgifting. Daarnaast zijn deze beide vitaminen nodig voor een goede celfunctie en celdeling. Voor het concentratievermogen, de helderheid, de intelligentie en de levenslust. Want vitamine B12 is onder andere ook essentieel voor het zuurstoftransport door het gehele lichaam en de hersenen heen. (1*). Vitamine B12 is tevens betrokken bij de omzetting van voedingsenergie in bio-energie. Bij een vitamine B12-tekort kan tevens homocysteïne, dat onder controle staat van B12 en B11, zich opbouwen. Een homocysteïne waarde boven de 9.5 geldt daarbij als te hoog.

Symptomen van een vitamine B12-tekort

• (Ernstige)vermoeidheid
• Geheugenproblemen
• Krampen, tintelingen in de voeten en handen
• Hoofdpijn
• Ataxie, coördinatieproblemen
• Duizeligheid
• Gewrichtspijn en spierpijn. De klachten lijken voor een deel op die bij Fibromyalgie
• Vreemd gevoel in de voeten hebben: het gevoel van op watten lopen
• Verdoofd gevoel in ledematen
• Verzwakking in benen, romp of ander deel van lichaam (ook zelfs van de stem)

Let op, naast bovengenoemde klachten zijn er nog veel meer mogelijke klachten!
Ook een vitamine B12-tekort wordt door veel huisartsen onderschat als mogelijk oorzaak voor vermoeidheid. Want ook bij vitamine B12 hanteren huisartsen vaak niet de juiste referentiewaardes. Waardes onder de 250 à 300 nmol/l kunnen al verdacht zijn i.v.m. een mogelijk vitamine B12-tekort. Huisartsen hanteren echter eerder een ondergrens van 100 nmol/l.

Een correcte bepaling van vitamine B12 in het bloed en aanvulling van het tekort

De waarde van B12 in het bloed is niet correct te meten, ook al omdat er slechts een fractie van actieve B12 in het bloed aanwezig is. Een betere indicator van een tekort aan vitamine B12 is een verhoogd niveau van homocysteïne. Een laag normale waarde (onder de 300 nmol/L) in combinatie met klachten die passen bij een vitamine B12-tekort, zou zeker verder onderzocht moeten worden. Een waarde boven de onderste referentiewaarde kan toch een tekort betekenen en bij duidelijke klachten dient dan verder getest te worden op MMA (methylmalonzuur) en homocysteïne.

Een B12-tekort is aan te vullen d.m.v. injecties met B12 of soms ook door het slikken van zuigtabletten. Let er dan wel op, dat je de goede vorm van B12-zuigtabletten koopt. Cyanocobalamine is de goedkoopste vorm van B12, maar deze werkt dan ook vaak duidelijk minder goed. Adenosylcobalamine of methylcobalamine zijn beter opneembare vormen van B12 voor het lichaam, omdat deze niet meer in het lichaam omgezet behoeven te worden. Een en ander speelt een rol bij onder meer een teveel aan stikstofoxide stress.

Andere tekorten of oorzaken van CVS

Natuurlijk zijn er naast een tekort aan vitamine B12 of vitamine D helaas nog veel meer oorzaken van vermoeidheid. Denk dan ook eens aan bijnieruitputting, aan niet goed werkende darmen of andere organen zoals de schildklier.

Lees verder

• Carnitine en co-enzym Q10 voor meer energie!
• (Chronische) vermoeidheid door bijnieruitputting
• Magnesiumolie, voor vermoeidheid, zenuwen, hoofdpijn etc
• Vitamine B12-tekorten
• Vitamine D en zonlicht